Poznati pisac i socijalist H. Dž. Vels 1934. godine je kao predsjednik PEN-a gostovao u Sovjetskom Savezu, gdje je napravio i intervju za britanski New Statesman s sovjetskim liderom Josifom Visarionovičem Staljinom.
Iz današnje perspektive, riječ je o skandaloznom razgovoru tokom kojega se Vels “umiljavao” Staljinu, u jednom trenutku ustvrdivši i da je 'više lijevo' od njega. Iako to nije utjeha, ali, svakako Vels nije ni prvi, a izvjesno ni posljednji pisac kojeg je “omađijao” neki diktator...
Iako je danas Staljin sinonim za najgoru diktaturu i masovna ubistva, za života je glavni sekretar Centralnog komiteta i premijer SSSR-a (što su bile službene Staljinove funkcije od 1932. odnosno od 1941. godine) imao mnoge pobornike, pa i obožavatelje, među zapadnim intelektualcima.
O Staljinu su blagoglagoljali, primjerice, nobelovci Žan-Pol Sartr i Pablo Neruda, ushićene pjesme su mu pisali Pol Elijar i Luj Aragon, imao je podršku velikog britanskog marksističkog istoričara Erika Hobsbauma.
No, možda je najveći obožavatelj komunističkog diktatora bio H. Dž. Vels, slavni naučno-fantastični pisac, autor 'Rata svjetova' a neko vrijeme i predsjednik PEN-a, koji je ujedno bio i veliki zagovornik socijalizma.
Vels je 1934. godine boravio u Moskvi i susreo se s kolegama piscima, a uspio je i dobiti intervju sa Staljinom, koji je objavljen u ljevičarskim novinama New Statesman. U to vrijeme još nisu bili svjetski poznati svi Staljinovi zločini, a najgore čistke i gulazi su tek predstojali, pa su mnogi sovjetskog moćnika smatrali liderom budućnosti. Jedan od njih očito je bio i Vels, čiji se intervju sa Staljinom iz današnje perspektive čita kao nepodnošljivo ulizivanje diktatoru.
Staljin većinom u intervjuu govori kao bilo koji drugi komunistički aparatčik, koristeći standardne fraze i izjave, no ponekad istakne i hladnokrvno kako je 'revolucija okrutna borba na život i smrt'.
Vels je pak tokom cijelog intervjua Staljinu laskao, iako je i prigovorio 'pojednostavljenoj podijeli svijeta na bogate i siromašne'.
Zanimljivo, Staljin za tada tek izabranog američkog predsjednika Frenklina Delano Ruzvelta ima samo riječi hvale, opisujući ga kao vrhunskog političara s najboljim namjerama, no predviđa da New Deal neće uspjeti.
Nakon što je objavljen u New Statesmanu, Velsa su zbog intervjua oštro napali nobelovac Džordž Bernard Šo i poznati ekonomist Džon Mejnard Kejns, obojica zagovornici socijalističkih ideja. No, naučno-fantastični pisac je o Staljinu napisao da 'nikada nije sreo čovjeka koji je toliko fer, otvoren i iskren', koji ima 'mozak istreniranog marksista i lenjinista'.
Kako je izgledao susret naivnog pisca i brutalnog diktatora, možete pročitati na stranici New Statesmana, na kojoj je objavljen cijeli intervju.
Bonus video:
