“Jevrem Brković je i književnim i vanknjiževnim angažmanom obilježio vrijeme u kojem je živio. Pružio je najsnažniji otpor opštoj fašizaciji društva devedesetih godina i preuzeo vodeću ulogu u borbi protiv velikosrpske mitomanije. Zbog toga je bio ucijenjeni pjesnik, prognanik i žrtva atentata. Uveo je dukljansku starinu u živu memoriju svojih sunarodnika i otkrio neke skrivene stranice nacionalne istorije. Borio se za, kako on kaže, prokletu i pasju Dukljansku zemlju, tu 'Skotnu vučicu' koja rađa i 'Kučkine sinove', Brđanske Homere i pjesnike kneževe. Jevrem Brković je pjesnik gospodskog soja i ako je suditi po mržnji koja se izlila na njega onda mu je vječnost zagarantovana“, kazala je prof. dr Rajka Glušica na večeri organizovano u čast 80-og rođendana Jevrema Brkovića i skoro 60 godina njegovog književnog stvaralašta.
Glušica je kazala da se Brković izdigao iznad “nacionalističke prljavštine“ i u borbi za nezavisnu Crnu Goru i za crnogorski naziv njenog jezika na srpski nacionalizam nije odgovorio crnogorskim. “Brković i bez naučne teorije zna kakav treba da bude crnogorski standardni jezik kojim piše već 60 godina i na njemu stvara djela vandredne umjetničke ljepote. Jevremov književni jezik i jezik drugih crnogorskih pisaca XX vijeka - Lalića, Sijarića, Lopičića, Đurovića, Đilasa, Zogovića, kao prestižan idiom trebalo je da bude osnova za restandardizaciju crnogorskog jezika. “Ipak, crnogorski jezik koji stanuje u Jevremovim pjesmama i romanima je osiguran, obezbijeđen mu je život i dugovječnost“, kazala je Glušica.
Prof.dr Tatjana Bečanović istakla je da je Brković razgradio kosovski mit i na njegovo mjesto ugradio dukljanski u namjeri da od njega stvori crnogorsko identitetsko jezgro. “Stvaralaštvo Jevrema Brkovića funkcioniše kao temelj crnogorske identitetske naracije, sa dukljanskim identitetskim modelom kao podlogom, koji sve više potiskuje identitetski model sa srpstvom u osnovi crnogorskog nacionalnog bića. Pod uticajem kulta Nemanjića, a kasnije i kosovske mitologije izbrisani su dukljanski slojevi pamćenja.” Brkovićev pjesnički ciklus “Vladika Danilo“, istakla je Bečanović, “zahvaljujući intertekstualnim mehanizmima, zauzima posebno mjesto u crnogorskoj književnosti, napajajući se energijom iz svetog crnogorskog teksta, crnogorske Biblije, ’Gorskog vijenca’“. “Polemička lirika je osobeni lirski diskurs u kojem je Brković izbrusio svoju polemičku vokaciju i podredio je lirskom kodiranju, što je u estetskom smislu veoma produktivno“, kazala je Bečanović. Antologijska Brkovićeva pjesma “Kučkini sinovi“, kazala je Bečanović, predstavlja situacionu nadmoć pjesnika u odnosu na sve sagovornike, neku vrstu “pjesničke prepotencije“ kojom govornik “udara tamo gde najviše boli, jer se ’kučkini sinovi’’ prepoznaju i uvrijede, ponekad i pucaju“.
Veče pod nazivom “Jeretički versi“ koje je održano na “Sceni 213“ organizovali su studijski program za crnogorski jezik i južnoslovenske književnosti i Opština Nikšić. Moderator je bila mr Ana Pejović, a “Pisma s Grahovca” je nadahnuto govorio Marjan Mašo Miljić.
Svoje blistave trenutke imao je i književnik u čiju čast je organizovano veče koji je, na oduševljenje publike, govorio stihove, dok je druženje, kako to i priliči, završeno slavljeničkom tortom ispisanom Brkovićevim stihovima.
Antikanonska literarnost
Mr Olga Vojičić Komatina kazala je da Brković pjeva o istoriji i igra u njoj, ali je sam koreograf svakog kola.
“Brković se poigrao sa istorijom učinivši ono što prije njega niko nije uspio, a možda nije ni pokušao na pravi način, a to je stvaranje saznanja da nije samo istorija tvorila Crnu Goru već je Crna Gora stvarala svoje istorije, razne, velike, male, istinite, lažne, konstruisane, jednostavne, čudesne, povampirene, kameleonske. Tačnije, pjesnik od Duklje se pobrinuo da u tročlanoj komunikaciji koju ostvaruju autor, djelo i čitalac, apsolutno svi imaju svoju verziju istorije, načinivši pri tom još jedan estetski, literarni, pa i istorijski fenomen. Tako predstavljena ničija istorija ne može biti falsifikat”, kazala je Vojičić-Komatina.
Brković je, kako je to ona istakla, srušio mitove, predrasude, epske kanone o življenju, kolektivne umišljaje i uobraženja u tumačenju, a kreirao novu literarnost – antitradicionalnu, antikanonsku, antiposlušničku, antirežimsku.”
Galerija
Bonus video:
