Prvi crnogorski salon arhitekture biće otvoren 21. decembra u Crnogorskoj galeriji umjetnosti “Dado Đurić” na Cetinju, u organizaciji Saveza arhitekata Crne Gore i Komore arhitekata, koja djeluje u okviru Inženjerske komore Crne Gore. Na Salonu će biti predstavljeno 120 radova u sedam različitih kategorija, a svoj sud o najboljima daće međunarodni stručni žiri. Pravo učešća na Prvom crnogorskom salonu arhitekture imali su arhitekte i studenti arhitekture - državljani Crne Gore ili autori iz inostranstva sa ostvarenim ili projektovanim radom u Crnoj Gori.
Organizacionoj priči o Prvom crnogorskom salonu arhitekture, prethodilo je niz aktivnosti, prije svega, otvaranje kancelarije Saveza arhitekata Crne Gore u Podgorici (jun, 2013), kada su se stvorili uslovi za profesionalnijim angažmanima iz oblasti arhitekture. O organizaciji Prvog salona arhitekture, očekivanjima, prijavljenim radovima, međunarodnom žiriju, kao i značaju ovakve manifestacije za crnogorski prostor, razgovaramo sa Nebojšom Adžićem, predsjednikom Saveza arhitekata Crne Gore.
“Organizaciji Salona je prethodio čitav niz drugih aktivnosti, od kojih je najznačajnija otvaranje kancelarije Saveza arhitekata u Balšića ulici u Podgorici ove godine, kada su se stvorili uslovi za profesionalnijim angažmanom na polju afirmacije profesije. Kancelarija je veoma brzo zaživjela sa značajnim brojem realizovanih projekata, a sve to je propraćeno kroz izradu i svakodnevno ažuriranje sajta Saveza, www.sacg.me. Sajt je veoma dobro prihvaćen od strane kolega i veoma je posjećen. Logičan slijed događaja je doveo do već više godina priželjkivanog Prvog crnogorskog salona arhitekture. Za mjesto održavanja je odabrana Prijestonica Cetinje, i trenutno najreprezentativniji izložbeni prostor Crnogorska galerija umjetnosti 'Dado Đurić'. Gradonačelnik Prijestonice je prepoznao značaj ovog projekta i dao mu punu organizacijsku podršku, kao i Ministarstvo kulture i Narodni muzej Crne Gore. Uz podršku nekoliko renomiranih sponzora, stvoreni su uslovi da se ispiše još jedna stranica bogate istorije Crne Gore.”
Nebojša Adžić, Foto: Luka Zeković
Zvanični rok za prijavljivanje radova bio je peti novembar. Koliko projekata će biti izloženo na Prvom salonu arhitekture i u kojim kategorijama?
“Do petog novembra, kada je bio i zvanični rok za prijave, pristiglo je oko 120 radova u sedam kategorija, i to: realizacije iz oblasti arhitekture i urbanizma, projekti iz oblasti arhitekture i urbanizma, enterijer, publikacije, istraživanje i eksperiment, konkursi i studentski radovi.”
Koje kriterijume su morali da zadovolje učesnici da bi se njihovi projekti našli na Prvom crnogorskom salonu arhitekture?
“Imajući u vidu da se radi o prvom salonu želja organizatora je bila da se, prije svega, Salon dogodi, da se stekne iskustvo za ubuduće i da se afirmiše arhitektonska struka u Crnoj Gori. Shodno navedenom odlučeno je da na Prvom salonu budu izloženi svi prijavljeni radovi, nastali u periodu od 2008. do 2013. godine. Pravo učestvovanja na Prvom crnogorskom salonu arhitekture imale su sve arhitekte i studenti arhitekture prijavljeni kao autori ili autorske grupe, a koji su državljani Crne Gore, kao i autori i autorske grupe koji su strani državljani, ali im je djelo projektovano ili ostvareno u Crnoj Gori. Autori su se mogli prijaviti pojedinačno u više različitih autorskih grupa. Bilo je dosta kritika od strane kolega na odluku da nema selekcije, kao što je to praksa na drugim Salonima, ali prvi put je uvijek najteže, tako da se nadam da neće biti značajnijih zamjerki koje bi ugrozile budućnost Salona.”
Slogan Prvog salona je “Okruženje je bitno” i može se tumačiti na više načina. Na šta, prije svega, skrećete pažnju ovim riječima?
“Slogan salona je 'Okruženje je bitno' kojim smo htjeli da skrenemo pažnju na kompleksnost same arhitektonske profesije, gdje kuća nije samo građena struktura već složen skup elemenata, koji u idealnom odnosu rezultuju kvalitetnim ambijentom, strukovno rečeno formiranjem 'prostora', kao predmetom interesovanja same arhitekture. Arhitektura je inače najstrožiji kritičar i svjedok svake epohe, jer kuća najslikovitije govori o stanju duha njenog graditelja, bilo kao individue ili cijele zajednice. Arhitektura se ne može posmatrati izvan konteksta života, bilo kroz politku, ekonomiju, sociologiju ili neki drugi segment društva, koji u zavisnosti od okolnosti manje ili više uslovljavaju stvaranje arhitekture i njen život. Slogan 'Okruženje je bitno' ima dvojaku simboliku, jer koliko god na naš život uticalo životno okruženje, nemoguće je izbjeći ličnu odgovornost bez obzira na društvene okolnosti.”
O nagradama Prvog salona odlučivaće stručni međunarodni žiri. Možete li nam predstaviti članove?
“Žiri Salona sastavljen je od priznatih kolega iz struke iz regiona i to: Anđelka Badnjar iz Crne Gore, Ana Dane Beroš iz Hrvatske, Vladan Đokić iz Srbije, Matevž Čelik iz Slovenije. Članovi žirija su ugledne arhitekte iz regiona bivše Jugoslavije, koji se osim projektantskog rada bave i teorijom, tako da smo formirali tim koji će moći da sagleda kvalitet radova iz više različitih uglova profesije i koji će objektivno sagledati ponuđene projekte, i dati komentare i ocjene koje nam mogu biti od koristi, u želji da steknemo realan uvid u kvalitet arhitekture naših prostora, koji evidentno postoji.
Ana Dana Beroš je predstavnica mlađe generacije hrvatskih arhitekata. Voditeljka je međunarodnog programa “Think Space”, ciklusa konceptualnih arhitektonskih takmičenja u Društvu arhitekata Zagreba (2010-2013), te ko-kustosica izložbe “Think Space: The Competitive Hypothesis” u njujorškoj galeriji Storefront for Art and Architecture, a 2013. postala je članica njegovog međunarodnog programskog odbora. Vladan Đokić je dekan Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, uvaženi urbanista, teoretičar, pisac više knjiga iz oblasti urbanizma, sa posebnim interesovanjem za gradske trgove, što je i tema njegovog doktorata. Profesor Đokić je i jedan od osnivača Arhitektonskog fakulteta u Podogrici, gdje je i gostujući predavač. Osnivač je i glavni i odgovorni urednik međunarodnog naučnog časopisa iz oblasti arhitekture i urbanizma “Serbian Architectural Journal” (SAJ). Matevž Čelik je arhitekta, istraživač i pisac, arhitektonski kritičar. U njegovoj biografiji posebno mjesto zauzima osnivanje Instituta za kulturu prostora u Ljubljani zvanog Trajekt, 2002 godine. Autor je knjige “Nova arhitektura u Sloveniji“. Od 2010. godine je direktor Muzeja arhitekture i dizajna u Ljubljani.
Koliko će održavanje Prvog salona arhitekture ispratiti sadržaji poput okruglih stolova, javnog vođenja kroz izložbu, radionice...?
“Zbog specifične situacije i poteškoća oko organizacije Salona nijesmo bili u mogućnosti da uskladimo i prateći program na način kako se to i praktikuje na ovakvim manifestacijama. Nadamo se da će se idući Salon organizovati u mnogo mirnijom i izvjesnijoj atmosferi, i da će biti centralni događaj na arhitektonskoj sceni Crne Gore i po pitanju radionica, debata i razgovora o arhitekturi.”
Pored sagledavanja dometa crnogorske arhitektonske scene, Salon će dati odgovore i na...
“Na Salonu bi trebao da se stekne uvid u trenutno arhitektonsko stvaralaštvo na našim prostorima. Važnost Salona je u okupljanju arhitekata na jednom mjestu što je uvijek lijep povod da se raspravlja o arhitekturi, da se napravi osvrt na recentno stvaralaštvo, tj. da se počnu stvarati uslovi za stvaranjem kritične mase, tj. okruženja koje će biti nosilac novih ideja i pokreta u arhitekturi, što je idealistički cilj, ali u svakom slučaju dostižan.
Svaki korak u cilju očuvanja jedinstvenog i prelijepog prostora Crne Gore je značajan, a Salon to jeste, mali, ali siguran korak.”
Odgovore za prostorna rješenja na Prvom crnogorskom salonu dali su i studenti arhitekture? Možete li približiti njihovo učešće?
“Osnivanje Arhitektonskog fakulteta u Podgorici, čiji sam i jedan od učesnika bio, predstavlja značajan datum u istoriji Crne Gore. Od tog trenutka naš prostor je obogaćen iskrenom energijom mladih ljudi i njihovih istraživačkih projekata koji su teritorijalno vezani za prostor Crne Gore. Studentsko iskustvo u davanju prostornih odgovora je jedinstveno, ali u kasnijoj praksi teško dostižno, ili bolje reći, prisutno samo kod onih arhitekata koji su uspjeli da pobijede iskušenja prolaznosti i dostignu kreativne visine, i koji sa punim pravom nose ime i teret profesije. Broj prijavljenih studentskih radova na ovom Salonu govori o interesovanju i podršci koja postoji prema svemu što je novi impuls i pozitivna energija na našoj arhitektonskoj sceni. Studentski radovi nijesu u kategoriji za nagrade, ali učesnici ovogodišnjeg salona su zasigurno dobitnici nekog od budućih Grand prija, jer već samim tim što su iskazali povjerenje u instituciju Salona arhitekture, pokazali su da su na pravom putu da postanu arhitekte u punom značenju te riječi. Značajno je napomenuti i da je nastavno osoblje Arhitektonskog fakulteta dalo punu podršku organizaciji Salona, što je još jedan od pokazatelja opravdanosti ovog projekta.
Otklon od investitorske prakse
“Arhitektura je mnogo kompleksnija i društveno utemeljenija djelatnost za čiji razvoj treba vrijeme, ali svakako izazov je veliki i predstavlja zadovoljstvo. Organizacija manifestacija poput Salona ima za cilj da se stvore uslovi da se o prostoru Crne Gore razgovara univerzalnim jezikom arhitekture, što podrazumijeva otklon od investitorske prakse, tzv. mode ili trenda.”
Galerija
Bonus video:
