Navršava se 75 godina od emitovanja najpoznatije radijske emisije u istoriji, slavne adaptacije “Rata svjetova” Herberta Džordža Velsa u režiji Orsona Velsa. Drama, koja je u istoriju ušla po načinu realizacije, emitovana je kao specijal povodom praznika Noć vještica, 30. oktobra 1938.
“Dame i gospodo, prekidamo naš muzički program zbog vanrednih vijesti 'Intercontinental Radio Newsa'. Dvadeset minuta prije osam, prema centralnom vremenu, profesor Farel s opservatorije Mount Dženings uočio je nekoliko eksplozija zapaljivog gasa koje su se pojavile u pravilnim razmacima na Marsu. Spektroskop je pokazao da je zapaljivi gas vodonik i da se velikom brzinom kreće prema Zemlji...', ovim je riječima započela radio-drama koja se često navodi kao primjer snage uticaja medija.
Dramu je režirao tada dvadesettrogodišnji Orson Vels inscenirajući direktan radijski prenos invazije Marsovaca na Zemlju. Na početku samo povremenim vijestima, prekidanim muzičkim insertima, drama ubrzo prerasta u pravu predstavu o pustošenju. U program se uključuje i neimenovani službenik koji je prvo trebao da bude najavljen kao predsjednik Ruzvelt, ali radio stanica CBS to nije dozvolila. Ipak, glumac Keni Delmar je u nastupu uvjerljivo imitirao Ruzveltov glas.
Oko polovina drame sastojala se od ovog lažnog radio-prenosa presijecanog vijestima, izveštajima i saoštenjima zvaničnika. Ovakav pristup nikada ranije nije korišćen u radio-dramama, bar ne toliko dugo u kontinuitetu, što je vjerovatno bio ključni uzrok za konfuziju koja će uslijediti.
Vels je iskoristio termin na konkurentskoj radijskoj mreži NBC u trenutku puštanja muzičkog inserta, kada mnogi mijenjaju stanicuu. Tako puno slušalaca nije čulo uvod, čime je Vels još više dobio na uvjerljivosti. Osim toga, radio je u to vrijeme još uvijek bio nov medij i slušaoci su bili naviknuti na istinitost infornmacija.
Tokom emisije Vels je saznao da se širom zemlje širi panika i da su ljudi prihvatili dramu kao stvarnost iako je CBS u nekoliko navrata prekidao emitovanje naglašavajući da se radi samo o dramskom djelu. Stotine poziva upućene su policiji, radiostanicama i novinskim kućama, a organizovane su i molitve.
Procjenjuje se da je program slušalo oko šest miliona ljudi, 1,7 miliona je povjerovalo u istinitost prenosa, a 1,2 miliona ljudi bilo je u potpunoj panici i strahu, još više jer se prenos emitovao s CBS-a - radio stanice s velikim kredibilitetom. U narednih mjesec dana po emitovanju emisije objavljeno je oko 12.500 novinskih tekstova o ovoj radio-drami i reakcijama koje je izazvala.
Bonus video:
