Crnogorski slikar i likovni kritičar Slobodan-Bobo Slovinić, nakon dvanest godina “samosvojne i privremene apstinencije od samostalnog ekspliciranja”, predstavio je javnosti Crne Gore svoje recentno likovno stvaralaštvo. Predstavljanja obuhvataju radove iz ciklusa “Le Corps” i “Mare Montenegro”, za koja umjetnik kaže da su na izvjestan način mini-retrospektivna, u okviru dva veoma zamašna i dugogodišnja ciklusa. Slike Slovinića ovoga ljeta bila je u prilici da pogleda likovna publika u Bijelom Polju, Beranama, Tivtu, Baru, Podgorici, a crteži umjetnika izloženi u u nikšićkoj galeriji “Nikola I”. Slijedi izložba u Kotoru koja će biti jubilarna, pedeseta.
- Izlagački turnus otpočeo je u junu u Bijelom Polju, nastavio se u Beranama, u avgustu u Tivtu, septembru u Baru, sada Podgorici, glavnom gradu u kome živim i stvaram 60 godina, a u oktobru će izložba biti u drevnom Kotoru, gradu mog ranog djetinjstva. I tako, sa pedesetom samostalnom izložbom, veoma uspješno se zatvara moj aktuelni izložbeno-slikarski cirkulus. Ova eksplikacija je na izvjesan način mini-retrospektivna, u okviru ta dva moja veoma zamašna i dugogodišnja ciklusa (Le Corps i Mare Montenegro).
Zapravo, izložbena postavka, od četrdesetak slika rađenih u uljanoj tehnici, komponovana je tako, da oba segmenta počinju sa nešto starijim radovima, da bi se osjetio logičan kontinuitet, a svi ostali eksplikati su nastali u posljednjih nekoliko godina. Međutim, u Nikšiću sam, na poziv Centra za kulturu, prezentirao samo jedan manji dio (100 radova) iz svog izuzetno obimnog crtačkog fundusa, odnosno crtežima iz tri moja vrlo značajna ciklusa: “Pariski zapisi” (50 crteža, pero i tuš), “Le Corps” (25 listova, krejon u boji) i “Mileševski prizori” (25 radova, kombinovana tehnika). Upravo zbog toga i smatram da sam sa 140 izuzetno reprezentativnih djela, vrlo adekvatno i veoma ubjedljivo prezentirao crnogorskoj javnosti svoje slikarsko i crtačko stvaralaštvo.
“Le Corps” je ciklus koji predstavlja Vašu potpunu likovnu određenost, Vašu poetiku inspirisanu ljudskim tijelom – posebno skeletom i muskulaturom. Ko je čovjek u snažnom sputanom tijelu?
- Vrlo karakterističan, snažan i univerzalistički sazdan, ciklus “Le Corps”, nastao je poslije mog izuzetno dramatičnog i potresnog ciklusa “Stradanje” (1982-1985) i permanentno je prisutan u mom crtačko-slikarskom stvaralaštvu, u raznovrsnim modalitetima, gotovo čitavo tridestljeće. Nakon glorifikantnog uzdizanja majke i materinstva na najviši pijedastal, nakon ogromne patnje i bespoštednog žrtvovanja za svoj porod, te mučeničkog razapinjanja uzvišene Madone na krst, ponovo se apsolutno u strogo središte mog stvaralaštva, usidrilo najsenzibilnije i najsuptilnije ljudsko stvorenje, veličanstveno žensko biće. Kao što je ciklus “Stradanje”, direktno iscijeđen i istisnut iz mog srca i iz moje duše, tako je i ciklus “Le Corps” (fr. Tijelo), porođen u najeksplicitnijoj komunikaciji sa najbližim i najneposrednijim modelom iz mog okruženja. Istovremeno, to je dražesna žena-zanosnica, strastvena žena-milosnica, čedna žena-supruga, požrtvovana žena-majka, pravedna žena-družbenica, i zasigurno vječna žena-muza. Neosporno, jedno pravo, istinsko i prisno stvorenje sa kojim bitišem, opstajem i kontinuirano trajem više od pola vijeka.
Anatomski savršeno sazdan, specifično definisan ali i obezličen, Vaš junak je tjelesno vezan za prostor, a umom i duhom pripada....?
- U mom životu, ciklus “Stradanje”, ostavio je vječan i duboki trag, urezali su mi se u podsvjest brojni turobni sadržaji i mnogi bremeniti nazivi djela, “Istrajanje do beskraja”, “Posljednje stradanje”, “Pokušaj sjedinjenja”, a moralo se nastaviti dalje, živjeti i neizostavno stvarati. Novonastali ciklus “Le Corps”, bio je za mene zasigurno blagotvoran i apsolutno katarzičan. Prethodni ciklus imao je sve karakteristike lične, ali svakako i sveopšte univerzalističke drame. U intenzivnom traganju i nastojanju da se potpuno oslobodim velikih ispovjednih reminiscenci, asocijativno-simboličkih izraza i naziva, ponovo se javilo dražesno ljudsko stvorenje, zapravo božansko i apsolutno savršeno žensko tjelo, sa izrazitim sublimatorno-univerzalističkim predispozicijama.
Ta besprijekorna ženska figura nije bez glave, ona je samo obezličena, depersonalizovana, zapravo, lišena je identifikacionih karakteristika, kako bi upravo postala sveopšta i univezalno kosmička. U tom smislu, apsolutno sva djela iz tog ciklusa lišena su iskazno-literarnih naslovnica, te osim francuskog izraza “le corps” (tijelo-tijela), nose isključivo numeričke oznake, čime je maksimalno potencirana globalno-univerzalna konstanta. Ta figura je uglavnom smještena u ovozemaljske prostore, najčešće mediteranske, vezana za bezgranično plavetnilo mora i sedimentno-izuvijano, suro kameno priobalje.
Ta besprijekorna ženska figura nije bez glave, ona je samo obezličena, depersonalizovana, zapravo, lišena je identifikacionih karakteristika, kako bi upravo postala sveopšta i univezalno kosmička
No, često ta figura rotira, preokreće se, ili pak posmatrač-umjetnik kruži oko figure, i registruje te senkvencionalne kadrove, pa tako nastaju brojni multi-figuralni sadržaji, diptisi, triptisi, poliptisi. Svakako, te figure u naponu, raskidaju sve stege, faše i kordone, oslobađaju se tradicije, običaja, regula, i usmjeravaju se prema nebeskim prostranstvima ka vječnosti.
Vaši višedecenijski ciklusi donose neistraženo prostranstvo u koje kroz autentičnu likovno-arhitektoničku perspektivu, smještate svoje junake. Koje osbine im dajete, a kojih lišavate?
- Kompletna moja petodecenijska likovno-stvaralačka odiseja, nastajala je direktno iz mog razgranatog habitusa, rađala se duboko iz nutrine, iz neuhvatljive podsvjesti i potpuno intuitivno se pretakala u povezanim segmentima, ostajući da egzistira u logičnim cikličnim mjenama. Takođe, posebna autentičnost, uzbudljivost i dramatika, plod su mog genetskog sustava, moje izrazite impulsivnosti, ogromnog stvaralačko-energetskog naboja i potencijala. Kreativno-likovno sam obrazovan na Akademiji primijenjenih umjetnosti, likovnoj školi koja svoje učenje temelji na klasičnim principima istinskog umijeća i vrhunskog zanatskog znanja, otuda zasigurno proističe moje izvanredno poznavanje perspektivnih skraćenja i produbljenih vizura.
Pejzaž je Vaša konstanta. Ranije u drugom planu, a sada lišen glavnih junaka, dominantan (Mare Montenegro). Mediteran je u Vašoj prepoznatljivoj poetici, ali ga nadgrađujete koloritom-plavetnilom? Kako je došlo do promjene, do suptilnije priče posvećene ljepoti?
- Kada se globalno pogleda, ja sam nepopravljivi i apsolutni Mediteranac, kako ambijentalno, tako i istorijsko-kulturološki. Moji daleki preci su ponikli kraj mora, vjekovima su opstajali na moru i uz more, moj otac je rođen u Budvi, i ja sam rođen u srcu vječnog i neponovljivog, Kadmovog i Harmonijinog starog grada, koga se ovakvog “betonsko-neboderskog” odista stidim.
No, genetski su se u mene definitivno i zauvijek, usidrile autohtone i autentične, tople i prisne, primorsko-ambijentalne vrijednosti. To pulsirajuće, horizontalno, ogromno morsko prostranstvo, vertikalno-dramatične petrificirane litice, brojni kameni školjevi i nedostižno nebesko plavetnilo, bili su i zauvijek ostali moje nepresušno paradigmatsko vrelo.
Kada se tu usidri ljudska figura, taj bogati i vrlo sadržajan konglomerij, postaje izvrstan mizanscen. Međutim, veoma često, ja sam iz tih bajkovitih i toplih mediteranskih krajolika, okupanih intenzivnom sunčanom svjetlošću, izmještao ljudska bića i moje figure, ostavljajući ih da samostalno egzistiraju kao izrazite, hromatsko-harmonične vrednote. I zasigurno mislim da sam, upravo izrazito neostrukturalističkim pristupom, taj asocijativno-simbolički ambijent, definitivno učinio apsolutno životno-figuralnim, autentičnim i samosvojnim.
U osnovi Vašeg izraza je crtež i Vaša posvećenost je snažna. Koliko on varira od ciklusa do ciklusa?
- Apsolutno, pripadam onim umjetnicima, koji crtež smatraju baznim supstratom u ukupnoj likovnoj umjetnosti, kako u slikarstvu, vajarstvu, grafici, tako u dizajnu i arhitekturi. Upravo zbog tog sam studirajući, najviše pažnje usmjeravao prema crtežu, zapravo, kako bih potpuno ovladao crtačkom vještinom. Moja posvećenost crtežu je istinska, sveobuhvatna i dubinska. Zapravo, dok stvaram, analiziram stanja i brojne mogućnosti skicirajući i crtajući, nikada ne eksperimentišem kolorno. Jer, hromatika se nosi genetski, ili imaš ili nemaš bogat dijapazon za koloritne harmonije.
Mislim da bih za sebe mogao da kažem, da slikam crtajući, ili pak da crtam slikajući. Toliko je to koheziono sraslo, da ne mogu tačno da razlučim, kada radim jedno, a kada drugo. Svakako, prilikom slikanja i crtanja, kompozicija, forma i oblici su neumitno prisutni, njih definišu konkavno-konveksne površine, a u bazi svega je linija, a linija je definitivno neuništiva, moćna, neukrotiva, impulsivna, vijugava, oscilatorna, a odmah zatim, sasvim smirena, uravnotežena i izbalansirana. Katkada u mojim ciklusima i na mojim slikama dominira linearizam, ali brojne su slike gdje je crtež potisnut u drugi plan i nazire se kao snažan konstruktivni element.
Posvećeni ste likovnoj kritici. Kako mirite slikara i kritičara u sebi?
- Pisanje takođe nosim u genetskom kodu, moj otac i majka, bili su prosvjetari, otac profesor našeg i italijanskog jezika, dugogodišnji novinar, glavni i odgovorni urednik i direktor “Pobjede”.
Da nijesam slikar i dizajner, bavio bih se zasigurno, nečim veoma bliskim pisanoj riječi. Ja izbjegavam da saopštim da sa bavim likovnom kritikom, to je mnogo kompleksna formulacija. Mnogo češće kažem da pravim stručno-likovne, novinske zapise o stvaralaštvu svojih kolega. I odista, gotovo od početka formiranja dnevnika “Vijesti”, u dobroj saradnji sa urednikom Balšom Brkovićem i drugim novinarima kulture, gotovo punih 15 godina, objavljujem likovne zapise iz umjetnosti, a u tom periodu sam napisao oko 600 priloga. U izdanju “Vijesti”, uskoro će biti objavljen izbor mojih tekstova u knjizi pod nazivom “Ars Libris”.
Mogu definitivno da kažem, da je za mene pisanje tekstova o likovnoj umjetnosti, apsolutno kreativan čin. Naprosto uživam dok otkrivam čaroliju i magičnost nastanka jednog umjetničkog djela, a posebno kada saznanja preoblikujem u pisane sentence. Upravo, moje samostalno neizlaganje, usko je povezano sa mojim kritičarskim zapisima, poklonio sam to vrijeme stvaralaštvu drugih, ali se uopšte ne kajem. Evo, ponovo mojih samostalnih izložbi, a dok slikam i pišem, ja zasigurno postojim.
Galerija
Bonus video:
