Kruds (The Croods, Chris Sanders, 2013)
U posljednjih desetak godina, kvalitet animiranih filmova je često premašivao kvalitet igranih. Tako su 2009. i 2010. godine „Gore“ i „Priča o igračkama 3“ bili nominovani za nagradu Oskar ne samo u kategoriji najboljeg animiranog ostvarenja, već i u kategoriji najboljeg filma.
Doba kada je samo studio Piksar pravio djela vrhunskog kvaliteta, nepovratno je prošlo pojavom filma „Kako da trenirate svog zmaja“ (Kris Senders, 2010) studija Drimvorks, a nastavljeno pojavom „Razbijača Ralfa“ (Rič Mur, 2012) studija Dizni.
Ovo je jedan od onih filmova koje treba odgledati u bioskopu, zato što su autori u potpunosti iskoristili potencijal 3D tehnologije
Zbog toga je publika željno iščekivala „Kruds“ čiju režiju opet potpisuje Senders, pri čemu se pokazuje da krajnji rezultat nije na nivou njegovog prethodnog rada.
Svojeglava Ip (Ivana Popović) je tinejdžerka iz praistorije koja živi u pećini sa roditeljima, sestrom, bratom i babom. Glava porodice, otac Grag (Dragan Vujić), plaši se neprijateljskog okruženja i zbog toga želi da njegovi najbliži što manje izlaze iz pećine. Ip ga ne sluša, što dovodi do prepirki i sukobljavanja.
Međutim, ubrzo počinje odvajanje kontinenata zbog čega je porodica prinuđena da napusti sklonište i potraži novi dom. Na putu upoznaju mladog Gaja (Marko Janketić) koji ih uči novim vještinama. One im povećavaju šansu za preživljavanje, ali se svi ti noviteti Gragu nikako ne dopadaju.
„Krudsi“ bi se mogli opisati kao uspjela kombinacija „Hrabre Meride“ i „Ledenog doba“. Lik glavne junakinje ima dosta sličnosti sa otresitom Škotlanđankom, dok je okruženje takvo da nedostaju samo mamut Meni i tigar Dijego.
Srećom, izgleda da je ovo rezultat puke koincidencije, tako da djelo, i pored sličnosti, ne djeluje kao omaž. „Krudsi“ su iznenađujuće slojevit film i njegova kompleksnost leži u više ravni.
Ako izuzmemo period u kome se sve ovo dešava (a to bi bilo kameno doba na Pandori), Krudsi su prava porodica iz komšiluka
Na bazičnom nivou, to je animirana komedija u potpunosti prilagođena najmlađima koja se dešava u šarenom i maštovito osmišljenom okruženju. Autori su sintagmu „kameno doba“ shvatili prilično široko, te svijet naselili neobičnim stvorenjima kojih se ne bi postidio ni „Avatar“ (Džejms Kamerun, 2009).
Ovo je jedan od onih filmova koje treba odgledati u bioskopu, zato što su autori u potpunosti iskoristili potencijal 3D tehnologije tako da se vizuelno filmu nema šta prigovoriti.
Omladinu će, opet, privući više puta ispričana priča o odrastanju i zaljubljivanju, pri čemu je odnos između Ip i njenog oca Graga, uvjerljiviji od sličnog odnosa između Meride i njene majke.
Prije svega, „Krudsi“ zaista djeluju kao porodica. Tašta se svađa sa Gragom i njihove opaske su urnebesne, Ip se često sukobljava sa ocem, a slično važi i za odnos supružnika. Međutim, autori nisu izgubili iz vida cjelinu, tako da njihove rečenice ne djeluju kao duhovite replike istrgnute iz konteksta, već kao nešto što bi moglo da se čuje u pravoj porodici.
Ako izuzmemo period u kome se sve ovo dešava (a to bi bilo kameno doba na Pandori), Krudsi su prava porodica iz komšiluka. Lik Graga se najbolje opisuje scenom u kojoj pokušava da imitira mladog Gaja kako bi povratio autoritet i, samim tim, porodicu.
Zanimljivo je da je tada prikazan kao pomodni Blondivoje koji nosi „fenser cvidže“ i kao klasičan produkt potrošačkog društva čiji izumi niti čine svijet boljim, niti ikome olakšavaju život. Okružen trivijalnostima koje ne služe ničemu, a koje je sam osmislio, Grag tako daje prilično ironičnu sliku savremenog društva koje se, takođe, možda nalazi na pragu nestanka, ali ga ne primjećuje zato što gleda „Farmu“ i sport na televiziji.
Na kraju dolazimo do trećeg nivoa, onog za odrasle. Tu se već prepoznaju reference na poznatu „Pećinu ruku“ iz Argentine, a ako se pažljivije prouče motivi koje film uvodi, postaje jasno da su kao konsultanti na njemu radili antropolozi.
Na žalost starijeg dijela publike, film ne nudi emotivni završetak koji je krasio Sendersov prethodni rad
Naime, napisano je mnogo knjiga o tome šta je potrebno da bi nastala civilizacija i zanimljivo je da film, u formi nepretenciozne komedije, sve te stvari i navodi. Recimo, potrebno je pripitomiti životinje, pa makar to bili i psi koji liče na svinje i mačke veličine slonova.
Sljedeće je pričanje priča, pri čemu postoji velika razlika u kvalitetu između Gragovih priča koje povećavaju šansu za opstanak i Gajevih koje su uz to duhovite i razvijaju maštu. Kroz niz scena, naši junaci uče da se maskiraju, kreiraju nove alate, koriste vatru, a opisuje se i formiranje proto-plemena koje će, u formi proširene porodice, moći lakše da se brine o svojim članovima.
Pored ovih, naučnih, zanimljivo je i prisustvo biblijskih elemenata, pri čemu Grag tumači ulogu pra-Noja koji konstruiše kompleksnu i duhovitu leteću verziju Arke. Kada se u potpunosti povežu svi ovi elementi, shvatite koliko je ovaj film pažljivo osmišljen, pri čemu su autori izdržali da nam sve ove reference proture tako da ne opterećuju gledaoce koji ih neće prepoznati.
Ako gledamo ton djela, „Krudsi“ se nalaze između Piksarove ozbiljnosti i razuzdane duhovitosti „Ledenog doba“. Međutim, ovaj film ne staje na pola puta, već kreira novu kategoriju.
Na žalost starijeg dijela publike, film ne nudi emotivni završetak koji je krasio Sendersov prethodni rad, ali zauzvrat nudi vrlo zabavnu priču, odličnu animaciju i pristojnu pouku, što nipošto nije za potcjenjivanje.
Konačna ocjena: 7/10.
Mama (Andrés Muschietti, 2013)
Pojavom filma „Projekat: Vještica iz Blera“ (Eduardo Sančez, 1999), koji je na uloženih pola miliona dolara zaradio oko 250 miliona, horor je postao omiljeni žanr holivudskih producenata.
Nažalost, zaradu najčešće nije pratio kvalitet, tako da smo posljednjih nekoliko godina gledali filmove koji su na blagajnama prolazili odlično, ali koji osim hektolitara krvi nisu imali ništa drugo da ponude. „Mama“, argentinskog režisera Andresa Muskietija, ne spada u tu grupu.
Nakon što doživi nervni slom, Džefri (Nikolaj Koster-Valdo) ubije ženu i kidnapuje svoje dvije kćerke, Lili (Izabel Nelis) i Viktoriju (Megan Karpenter). Pokušaj bjekstva osujećuje saobraćajna nesreća, nakon koje Džefri sa kćerkama bježi u šumu.
Tamo nailazi na oronulu kabinu u koju se sakriva. U trenutku krajnjeg očajanja, jedini izlaz vidi u tome da ubije djecu, pa sebe. Međutim, ispostavlja se da koliba nije potpuno napuštena.
Naime, film ne pozicionira zlo kao natprirodno, već kao nesrećno i neshvaćeno
Iako je ovo opis tek prvih desetak minuta filma, svako dalje prepričavanje bi samo pokvarilo uživanje gledalaca. „Mama“ je jedno od onih djela koja su bolja što manje znate o njima. Film ima više obrta koji, istini za volju, nisu ništa novo u okvirima žanra, ali doprinose ukupnom kvalitetu.
Takođe, to što je izvršni producent svestrani Giljermo del Toro („Panov lavirint“, 2006) znači da već u startu treba da očekujemo bajkovitu, gotsku atmosferu koja karakteriše i njegove ostale projekte.
Nažalost, Del Toro od filma „Ne plaši se mraka“ (2011) hrabro korača stazama samodovoljnosti i ponavljanja, bez obzira da li se nalazi u ulozi producenta, scenariste ili režisera.
Srećom, Muskieti je suviše talentovan režiser kako bi dozvolio da produkcija nadjača njegovu autorsku viziju, pa je tako „Mama“ iznenađujuće svježe djelo u kome je cjelina znatno kvalitetnija od zbira djelova.
Priča filma nije pretjerano originalna, tako da gledamo još jedan horor o duhovima, koji više duguje azijskom tretmanu teme, nego evropskom. Pojedini kadrovi su preuzeti iz radova Hidea Nakate („Krug“, „Tamna voda“), a na par mjesta se može zapaziti čak i Hičkokov uticaj.
Ono gdje se film ne razlikuje od ostalih pripadnika žanra, je što nastavlja „štrec-liniju“ koja je postala dominantna u savremenom hororu
Nažalost, objašnjenje legende o zlom duhu djeluje potpuno neuvjerljivo, čak i u kontekstu žanra gdje takve stvari očekujemo. Slično se može reći i za lošu naviku glavnih junaka da u gluvo doba noći sami obilaze uklete kuće.
Međutim, ono gdje film uspjeva da sve ove mane iskupi, je intrigantan odnos između Mame i njene posvojene djece koji film povremeno pretvara u vrhunsku dramu.
Naime, film ne pozicionira zlo kao natprirodno, već kao nesrećno i neshvaćeno. Tako se duh lako pojmi kao psihički poremećen, uplašen i moćan objekat koji je teško zauzdati.
Nama je potpuno jasno zašto se duh ponaša tako kako se ponaša, jer je uvođenjem motiva ljubomore definisan glavni zamajac narativnog toka. Time natprirodno, iako fizički jako, uvodi element psihološke krhkosti i nestabilnosti, koja je svakako zanimljivija za gledanje i analizu od čistog zla kome ne treba uzrok ili pravdanje.
Odnos između Mame i djece se dodatno usložnjava činjenicom da djeca Mami duguju život, jer za razliku od prave majke koja nije uspjela da ih zaštiti od oca, ova jeste.
Raduje finale filma u kome se klasičan horor rasplet koji podsjeća na kraj „Strave u Ulici brestova 3“ (Čak Rasel, 1987), u potpuno logičnom razvoju događaja učini kompleksnijim i kudikamo potresnijim.
„Mama“ je, neosporno, još jedan generički horor sa elementima drame, ali u toj kategoriji čini jedan od najboljih i najzanimljivijih
Suočavanje Mame i Anabele (Džesika Čestejn) tako ogoljava iracionalnost majčinskog instikta koji ne preza od smrti bez obzira da li ste duh ili niste.
Ono gdje se film ne razlikuje od ostalih pripadnika žanra, je što nastavlja „štrec-liniju“ koja je postala dominantna u savremenom hororu. Tako je prilično čest trik iznenadna pojava duha u krupnom planu uz muzičku pratnju koja je nekoliko puta glasnija od svega ostalog što čujemo.
Iako je to prilično jeftin efekat, ovdje funkcioniše, tako da je bar jedno poskakivanje sa stolice zagarantovano. To da će djelo obilovati takvim scenama bilo je jasno još na osnovu istoimenog kratkog filma koga možete besplatno odgledati na Internetu, a na osnovu kojeg je Giljermo del Toro odlučio da producira dugometražnu verziju.
Još jedan element koji treba izdvojiti je gluma djevojčica, odnosno Megan Karpenter i Izabel Nelise. Iako smo u posljednje vrijeme navikli na izuzetne epizode djece glumaca koja i prije desete godine imaju nominacije za Oskara, gluma Megan i Izabel u „Mami“ je takvog kvaliteta da filmu daju uznemirujuću uvjerljivost i izdvajaju ga iz nepregledne mase sličnih naslova.
Od ostalih uloga treba izdvojiti Džesiku Čestejn koja korektno dočarava Anabelu, mada postavka lika svakako nije pružala prostor za upečatljiviju ulogu.
Ljubitelji horora koji žele da odgledaju ovaj film kako bi vidjeli nešto potpuno novo, će vjerovatno biti razočarani. „Mama“ je, neosporno, još jedan generički horor sa elementima drame, ali u toj kategoriji čini jedan od najboljih i najzanimljivijih radova koji su se pojavili u posljednjih nekoliko godina.
Konačna ocjena: 8/10.
Galerija
Bonus video:
