David Brilemburg je krajem osamdesetih godina prošlog vijeka počeo da sanja snove o sjajnoj i luksuznoj građevini koja bi na najbolji mogući način simbolizovala tada nesumnjivu ekonomsku snagu i finansijsku moć Venecuele.
Ambiciozni snovi moćnog investitora su počeli da poprimaju konkretan oblik već 1990. godine, kada je u Karakasu prijestonici Venecuele, najvećem i najmnogoljudnijem gradu u državi počela izgradnja ogromnog poslovno-kongresno-hotelskog kompleksa sa svim pripadajućim sadržajima po projektu lokalnog arhitekte Enrikea Gomeza.
Brilemburgove ambicije su se savršeno uklapale u tada aktuelne, megalomanske državne planove koji su nalagali sveobuhvatnu obnovu finansijskog distrikta Karakasa, što je podrazumijevalo privatizaciju atraktivnog zemljišta i ubrzanu izgradnju visokih poslovnih zgrada.
Imperativ je zapravo bio u dostojnom obilježavanju činjenice da je Venecuela u to vrijeme napravila snažan iskorak na globalnoj ekonomsko-finansijskoj sceni. Očekivao se ogroman priliv zdravog novca i stranih investicija pa je trebalo adekvatno udomiti zahtjevnu poslovnu elitu kako stranu, tako i domaću.
Život u tornju funkcioniše po pravilima koje je ustanovilo vijeće stanara
Tri godine kasnije, Brilemburga je izdalo srce umro je - a nije dočekao da njegov Centro Financiero Confinanzas kako je kompleks oficijelno nazvan bude završen i useljen.
U trenutku kada je investitor umro, osnovna konstrukcija urbanog konglomerata koji se sastojao od 5 nižih građevina oko tornja visokog 190 m odnosno 45 spratova - bila je završena i dobrim dijelom obložena staklenim panelima.
Nedostajale su kompletne instalacije elektrika, vodovod i kanalizacija te liftovi, pregradni zidovi, ograde na stepeništima i balkonima itd. U takvim situacijama se obično kaže malo je falilo ali ako uzmemo u obzir da je uređenje interijera luksuznih zgrada zapravo finansijski najzahtjevnija stavka onda Brilemburg, izgleda, nije bio ni blizu ostvarenja svojih snova u trenutku smrti.
U januaru naredne godine, pala je Banco Latino, druga po snazi bankarska institucija u Venecueli. Do kraja avgusta 1995. godine, država je uz dugove još 16 banaka koje su u međuvremenu bankrotirale, preuzela i sve nekretnine u posjedu tih banaka koje su bile procijenjene na 12 milijardi dolara što je činilo 50 posto vrijednosti državne aktive.
Svaki sprat ima svog koordinatora, a uprava je podijeljena u tri sektora: obezbjeđenje, zdravstvo i rekreacija
Kasnije su vodeći državni ekonomski analitičari uzroke bankarske krize pronašli u finansijskoj liberalizaciji koja je otpočela upravo početkom devedesetih te u posljedičnom labavljenju bankarske kontrole što se nesrećno poklopilo sa drastičnim padom cijena nafte na svjetskom tržištu a kako je tada 50 posto budžetskih prihoda Venecuele počivalo upravo na izvozu crnog zlata kao što počiva i danas jasno je da su posljedice krize ostavile dubok trag. Kolaps ekonomije bio je skoro pa potpun, a stopa nezaposlenosti je 1994. dosegla rekordnih 31 posto.
Država je te iste godine preuzela vlasništvo nad Brilemburgovom građevinom, ali ni do dan-danas nije našla načina da nastavi tamo gdje je pokojni investitor stao.
A onda se desilo nešto što, u principu, nikoga nije previše iznenadilo Brilemburgov kompleks su 2007. okupirali skvoteri.
Grupa od 300 preduzimljivih ljudi, uglavnom muškaraca u punoj snazi, koje je predvodio jedan evangelistički sveštenik silom je zaposjela zgrade tj. ogromno napušteno gradilište i uspjela je da se odupre pokušajima policije da ih izbaci odatle mada su ti pokušaji bili daleko od odlučnih.
Skvoteri su od samog početka bili savršeno organizovani i što je posebno važno nisu pripadali problematičnim socijalnim grupacijama među njima nije bilo niti narkomana niti članova uličnih bandi. Upravo suprotno bili su to mahom niži i najniži činovnici, zanatlije i marljivi radnici, oženjeni ljudi, glave porodica - ljudi koji nisu uspijevali da zarade dovoljno da bi plaćali čak i najniže kinje za stanove u centru grada a egzistencijalno, tj. radnim mjestima, čvrsto su bili vezani za centar.
U neformalnim naseljima živi skoro polovina populacije - ili 3 miliona ljudi što će reći da u glavnom gradu Venecuele nedostaje 400.000 stambenih jedinica
Regulama radna mjesta i kakva-takva primanja drže te ljude i njihove porodice na pristojnom odstojanju od kartonskih naselja, koja se poput požara šire brežuljcima što okružuju megalopolis, gdje su narkomanija i nasilje (dobrim dijelom uzrokovano upravo narkomanijom) već dugi niz godina nerješivi problemi.
Karakas trenutno važi za jedan od najopasnijih gradova u svijetu Stejt department, na primjer, savjetuje svojim građanima da ne napuštaju krug aerodroma u Karakasu, jer su šanse da budu oteti velike.
Prolazeći kroz zone rubnih kartonskih naselja, putnik namjernik se polako spušta ka centru Karakasa koji se nalazi u dolini a putokaz ka centru mu je upravo Brilemburgov kompleks i dominantni stakleni toranj koji blješti na suncu.
Dakle, imamo neformalna naselja koja okružuju grad i neformalno naselje (višeg standarda) u centru grada što je svakako trn u oku visokim zvaničnicima Venecuele, ali kako sada stvari stoje po tom pitanju nisu u stanju ništa da preduzmu.
U neformalnim naseljima živi skoro polovina populacije - ili 3 miliona ljudi što će reći da u glavnom gradu Venecuele nedostaje 400.000 stambenih jedinica.
Obezbijeđenje je ključna poluga funkcionisanja sistema, jer opstanak zajednice direktno zavisi od uspjeha u konstantnoj borbi protiv nepoželjnih lica mahom narkomana i dilera koji uporno pokušavaju da se infiltriraju među stanare
Međutim, ne ulaže se u izgradnju stanova za najugroženije slojeve društva jaz između privilegovanih i neprivilegovanih u Venecueli je stravičan.
Proračuni kažu da je za rješenje stambene krize u Venecueli potrebno tačno toliko novca koliko privilegovani potroše za godinu dana da bi dodatno osigurali svoje domove i imovinu od svih mogućih prijetnji spolja.
Kako bilo, ljudi koji su zauzeli nezavršeni Brilemburgov kompleks vremenom su doveli porodice tako da trenutno u tornju harmonično obitava oko 800 porodica, a ukupan broj žitelja je već premašio 3.000 i stalno raste. U čast investitora, kompleks je nazvan Davidov toranj (Torre de David).
Mada su uslovi života u tornju daleko od idealnih najveći problemi su pijaća voda i kanalizacija stanovnici se ne žale. Problem kanalizacije je riješen, uslovno rečeno, postavljanjem elementarne mreže cijevi, s tim da se glavni kolektori izlivaju u jedno od liftovskih jezgara.
Što se tiče vode, ona se organizovano doprema do X sprata u kanistirma gdje je preuzimaju stanari viših spratova.
U to ime, tandem je protiv sintagmi vertikalni slam i vertikalna favela, koje su novinari nadjenuli neformalnoj zajednici koja živi u tornju
Život u tornju funkcioniše po pravilima koje je ustanovilo vijeće stanara. Na čelu vijeća je Aleksandar Daza zvani E1 Ninjo pomenuti sveštenik. Svaki sprat ima svog koordinatora, a uprava je podijeljena u tri sektora: obezbjeđenje, zdravstvo i rekreacija.
Obezbijeđenje je ključna poluga funkcionisanja sistema, jer opstanak zajednice direktno zavisi od uspjeha u konstantnoj borbi protiv nepoželjnih lica mahom narkomana i dilera koji uporno pokušavaju da se infiltriraju među stanare.
Kada su svjetski mediji počeli da šire priču o najvećem vertikalnom slamu na svijetu zajednicu koja živi u Davidovom tornju su počeli da posjećuju brojni znatiželjnici sa svih meridijana, među kojima je bilo i ljudi koji su mogli i htjeli da pomognu.
Arhitekti Alfredo Brilemburg bliski rođak investitora Davida Brilemburga i Hubert Klumpner koji zajednički vode interdisciplinarnu projektantsku praksu Urban Think Thank (U TT), sa sjedištima u Karakasu i Cirihu - zainteresovali su se krajem 2010. godine za Davidov toranj, konkretno za procese koji su uslovili uspješnu revitalizaciju napuštene ruine i njeno pretvaranje u zajednički dom časnih i poštenih ljudi. Naredne godine su organizovali istraživačke i projektantske timove, koji su pod firmama U TT i ciriškog Univerziteta ETH, proveli godinu dana pomno proučavajući društvenu organizaciju i fizičke karakteristike Davidovog tornja.
Na čelu vijeća je Aleksandar Daza zvani E1 Ninjo pomenuti sveštenik
Brilemburg i Klumpner zastupaju stav da je bolje okrenuti se eksperimentalnim istraživanjima i metodologiji konstantnog obrazovanja u cilju redefinisanja fizičkih ograničenja savremene arhitekture i da bi pažnju svakako trebalo preusmjeriti sa tema koje se direktno tiču arhitektonske forme, ka temama koje se tiču društvene odgovornosti arhitekture u funkciji generisanja arhitekture koja bi uspješno zadovoljavala stvarne potrebe ljudi.
U to ime, tandem je protiv sintagmi vertikalni slam i vertikalna favela, koje su novinari nadjenuli neformalnoj zajednici koja živi u tornju. Tvrde da je ta zajednica zapravo primjer koji ukazuje na mogući novi pristup organizaciji života u visokim zgradama.
Kad je Dejvid Čiperfild, direktor XIII Bijenala arhitekture u Veneciji, pozvao U TT da uzme učešća na tzv. Međunarodoj izložbi najprestižnijem dešavanju u okviru Bijenala Brilemburg i Klumper su odlučili da ispričaju priču o Davidovom tornju.
Kompletnu organizaciju postavke su povjerili Džastinu Mekgurku, britanskom novinaru i kuratoru a pozvali su i Ivana Bana, holandskog fotografa, koji je napravio seriju nevjerovatnih fotografija, detaljno ilustrujući sve aspekte života u Davidovom tornju.
I to je bila ekipa koja je dobila Zlatnog lava za najbolji projekat/instalaciju na XIII Bijenalu arhitekture u Veneciji.
Bonus video:
