Nevjerovatna, brižljivo istražena, pomno prikupljana, majstorski napisana knjiga "Kleopatra: životopis", američke spisateljice Stejsi Šif nova je priča o životu Kleopatre, posljednje egipatske kraljice, jedne od najčuvenijih ličnosti antičkog svijeta.
Šifova ne nudi samo Kleopatrinu priču već i priču o jednom nevjerovatnom dobu, koje je nestalo ali još uvijek utiče na nas, dovodeći u pitanje naš način posmatranja mitova, istorije i samih sebe.
Ova zanimljiva i prosvjetljujuća biografija, objavljena u SAD 2010. godine, autorki je donijela prestižnu nagradu PEN-a za najbolju biografiju, a prema Njujork tajmsu ovaj naslov je bio jedna od 10 najboljih knjiga u 2010. godini.
Knjiga "Kleopatra: životopis" je već prevedena na više od 30 jezika, a našim čitaocima je dostupna u izdanju "Lagune" (prevod Aleksandre Čabraje). O mitu i harizmi ove velike vladarke koji i dan-danas traju, uprkos vjekovima, Stejsi Šif je za „ART Vijesti“ rekla:
"Nijesam napisala roman, već istorijsku knjigu o ženi koju smo uglavnom pretvarali u ono što smo željeli da ona bude. Mit o Kleopatri je toliko jak jer joj prethodi arhetip moćne, obmanjujuće, neodoljive istočne žene koji je postojao dugo vremena prije 1. vijeka prije nove ere. Očigledno je da nju ne možemo uporediti ni sa jednom savremenom osobom, pošto niko ne posjeduje onu vrstu političke moći kakvu je Kleopatra imala, i ne kontroliše tako veliku imperiju. Harizma je bila njena podsjetnica, i jedina je znala kako to dobro da upotrijebi. Bojim se nikad ne postoji bilo kakvo objašnjenje za harizmu".
Stejsi Šif navodi kako nema pouzdanih istorijskih izvora o Kleopatri. I oni koji postoje izrazito su tendenciozni. Plutarh je rođen 76 godina poslije njene smrti i u životopisu Marka Antonija posvetio je Kleopatri veću ulogu od Antonijeve.
Apijan je pisao sa distance veće od jednog vijeka (djelovi o Cezaru i Kleopatri iz njegove Istorije Egipta nisu sačuvani), a Dion sa distance od dva vijeka. Ciceronova pisma iz prvih mjeseci 44. godine prije nove ere – kada su Cezar i Kleopatra bili zajedno u Rimu – nikada nijesu objavljena.
Pojedinosti o radu Kleopatrinog ličnog ljekara poznate su samo po Plutarhovim komentarima. Da bi se rasvjetlio Kleopatrin lik, upozorava Stejsi Šif, važno je istaći malobrojne činjenice i otkloniti mnogobrojne mitove i prastaru propagandu.
Kleopatrinu istoriju su pisali muškarci kojima je budućnost zavisila od Rima, jer su uglavnom bili službenici rimske imperije.
Inače, Kleopatra je bila makedonska Grkinja. Deset pokoljenja njeni preci su vladali kao faraoni. Odrasla je u neizmjernoj raskoši i naslijedila je oronulo carstvo. U 18. godini Kleopatra je sa svojim desetogodišnjim bratom preuzela vlast u zemlji, s neizvjesnom budućnošću.
Kleopatrin otac je stekao zvaničnu titulu “prijatelja i saveznika rimskog naroda“ u zamjenu za zapanjujuću sumu novca. Pompej Veliki, rimski vojskovođa, bio je porodični zaštitnik Ptolomeja. Kada je 48. godine prije nove ere Pompej Veliki poveo građanski rat protiv Julija Cezara, Kleopatra je bila na prijestolu.
A, pošto je Cezar porazio Pompeja u centralnoj Grčkoj, ona nije imala izbora sem da se umili novom gospodaru rimskog svijeta. Narednih godina je preokrenula neumoljivu rimsku plimu u svoju korist, a poslije Cezarove smrti priklonila se njegovom štićeniku Marku Antoniju. Poslije Kleopatrine smrti Egipat je postao rimska provincija. Nezavisnost nije povratio sve do 20. vijeka.
Kako ističe Stejsi Šif, Kleopatra je postala predmet obožavanja, ogovaranja i legendi čak i za života. Na vrhuncu moći je vladala skoro čitavom istočnom sredozemnom obalom. Mada je njena slava nepresušna, lik joj je nejasan.
Kleopatra je možda jedan od najprepoznatljivijih likova u istoriji, ali zapravo malo znamo o tome kako je izgledala. Samo se portreti s novčića iskovanih za njenog života, koje je vjerovatno lično odobrila, mogu smatrati autentičnim. Rodila je jedno dijete oženjenom čovjeku, drugome još troje.
Umrla je u 39. godini svog života, bila je pokoljenje prije rođenja Hrista. Od tada ona živi u našoj mašti. O njoj su govorili mnogi, Šekspir i Šo su joj davali svoj glas, Mikelanđelo, Tijepolo i Elizabet Tejlor lice.
Stejsi Šif (1961) je autorka knjiga “Vera (gospođa Vladimira Nabokova)”, za koju je dobila Pulicerovu nagradu, "Sent-Egziperi" (u najužem izboru za Pulicerovu nagradu), "Velika improvizacija: Frenklin, Francuska i rađanje Amerike"(nagrade Džordž Vašington i Ambasador).
Stejsi Šif je član Fondacije Gugenhajm, Nacionalne fondacije za humanističke nauke, kao i Centra za pisce i naučnike Njujorške nacionalne biblioteke. Dobitnica je nagrade za književnost Američke akademije za umjetnost i književnost. Šifova piše za Njujorker, Njujork tajms, Vašington post i mnoge druge publikacije. Živi u Njujorku.
Mada je njena slava nepresušna, lik joj je nejasan. Kleopatra je možda jedan od najprepoznatljivijih likova u istoriji, ali zapravo malo znamo o tome kako je izgledala. Samo se portreti s novčića iskovanih za njenog života, koje je vjerovatno lično odobrila, mogu smatrati autentičnim
Bonus video:
