Ubrzano lupanje srca, praćeno vrtoglavicom, slabošću, bolom u grudima i gubitkom daha, može da bude posljedica aritmije srca. Aritmija se najčešće javlja u srednjim godinama, a sa starenjem se povećava rizik od obolijevanja od ove srčane bolesti. Zdravo srce kuca ravnomjernim ritmom, 60 do 100 puta u minuti.
Međutim, dogodi se da srce ponekad ne kuca svojim uobičajenim tempom. Srčana aritmija predstavlja upravo odstupanje od regularnih srčanih otkucaja. Srce radi nepravilno, prebrzo ili presporo. Povremeno “preskakivanje” srčanog ritma je u većini slučajeva bezopasno, međutim ima slučajeva kad se treba zabrinuti. O aritmijama govori ljekarka opšte prakse dr Zorica Merdović.
Šta je aritmija?
“Aritmija je promjena u regularnim otkucajima srca. Mnoge aritmije se javljaju kod ljudi koji u osnovi nemaju srčane bolesti. I često nema prepoznatljivog uzroka. U principu, uzroci koji dovode do nastanka nepravilnog srčanog ritma mogu da se podijele na one koji potiču od samog srca: akutni srčani udar (infarkt miokarda), zapaljenje srčanog mišića (miokarditis), slabost srčanog mišića, urođene i stečene srčane mane; i na one koje ne potiču od srca: poremećaj serumskih elektrolita (natrijum, kalijum, magnezijum), poslije operacija, poremećaj rada štitaste žlijezde, bolesti pluća, razni medikamenti, stres, infekcije, upotreba alkohola, kofeina i opijata...Ipak, veliki broj ljudi sa aritmijama nema razlog za strah, jer za njih nisu neophodna opsežna ispitivanja ili specijalni tretmani stanja. Naravno, kada osjetite da vam srce nepravilno radi morate se obratiti ljekaru, jer su pojedine aritmije opasne, a to je na ljekaru da procijeni”, objašnjava dr Merdović.
Simptomi
“Većina ljudi sa aritmijom ima osjećaj da njihovo srce kuca veoma brzo, imaju često lepršanje i uzbuđenost u grudima ili primjećuju da njihovo srce preskače u otkucajima. Skoro svi imaju vrtoglavicu, slabost, gubitak daha ili bolove u grudima u isto vrijeme. Jedna od najčešćih aritmija je sinus aritmija, promjena u otkucajima srca koja se javlja normalno pri udisaju. Ovo iskustvo može prouzrokovati uznemirenost, ali za većinu ljudi one su potpuno neškodljive. Ljekaru se morate javiti ukoliko je vaš neobičan srčani ritam udružen s drugim simptomima problema sa srcem, uključujući nesvjesticu ili osjećaj padanja u nesvijest, nedostatak vazduha ili bol u grudima i ako vaša aritmija traje duže od 30 sekundi. Ako ste preživjeli infarkt ili zastoj rada srca - bilo koja promjena srčanog ritma je razlog da potražite medicinsku pomoć”, upozorava naša sagovornica.
Značaj utvrđivanja vrste aritmije
“Utvrđivanjem vrste aritmije moguća je prevencija i kontrola iste, kao i prevencija njenih komplikacija. Ekstrasistolna aritmija (pretkomorska/komorska) najčešće se opisuje kao preskakanje tj. nepravilan rad srca - ono „kuca-kuca, pa preskoči“. Ova vrsta aritmije može postojati kod ljudi sa zdravim srcem, u adolescentnom periodu, kod trudnica, kod ljudi nakon konzumiranja cigareta, alkoholnih, energetskih pića ili pića sa kofeinom, zatim kod onih koji imaju anemiju ili određene endokrinološke poremećaje (najčešće disfunciju štitaste žlijezde).
Kod bolesnika sa plućnim ili gastrointestinalnim oboljenjima, takođe je moguća pojava aritmija. Sa druge strane, ekstrasistolna aritmija može postojati kod onih sa suženjima na krvnim sudovima srca tj. koronarnih bolesnika, kod onih sa uvećanim srčanim šuplijnama i oslabljenim srcem, tj. bolesnika sa kardiomiopatijom (koja može biti primarna ili sekundarna) i srčanom insuficijencijom, kao i u drugim patološkim kardiološkim stanjima. Takođe, dugo trajanje ekstrasistolne aritmije, koja nije dobro kontrolisana ili suprimirana, može dovesti do uvećanja srčanih šupljina tj. tahikardiomiopatije sa posledičnim komplikacijama i srčanim popuštanjem.
Nizovi ekstrasistola ili kratkotrajne tahikardije su od još većeg značaja, često su praćene kratkotrajnim potpunim gubicima svijesti tj. sinkopama. Sa druge strane, krize svijesti česta su pojava kod onih sa usporenom srčanom radnjom - bradikardijom ili poremećajima sprovodnog sistema srca (blok u sprovođenju srčanih impulsa na različitim nivoima) u čijoj osnovi može biti neko od strukturnih kardioloških oboljenja, koronarna bolest, ali mogu biti i posledica npr. ujeda krpelja i posledične infekcije.
Određene pretkomorske aritmije-atrijalna fibrilacija „aritmija apsoluta“ (koju bolesnici osjećaju kao „potpuno nepravilan rad srca“) ili atrijalni flater (koji bolesnici osjećaju kao „ubrzan pravilan rad srca“) sa sobom nose povišeni rizik od tromboembolijskih komplikacija, koje mogu biti sistemske ili u vidu razvoja masivnog moždanog udara sa trajnim invaliditetom, a nerijetko i fatalnim ishodom. Kod bolesnika kod kojih je ustanovljeno postojanje rizika od tromboemboljiskih komplikacija ovih pretkomorskih aritmija, neophodna je prevencija istih, uvođenjem odgovarajuće individualizovane antikoagulantne terapije (terapije za razređivanje krvi).
Imajući u vidu da svaki simptom koji je na vrijeme prepoznat od strane bolesnika skraćuje period potreban za dijagnostikovanje određene aritmije, razgovor sa bolesnikom i dobijanje relevantnih anamenstičkih podataka nezaobilazan je u dobroj kliničkoj praksi. Sa druge strane, dijagnostikovanje aritmija moguće je i redovnim sistematskim pregledima, kada se asimptomatske aritmije najčešće i otkrivaju”, kaže dr Merdović.
Kako ljekar otkriva aritmiju
“Ponekad se aritmija detektuje slušanjem srca stetoskopom. Uglavnom je EKG pregled najprecizniji metod za dijagnozu. Ponekad se aritmija ne mora javiti u vrijeme pregleda, a simptomi mogu biti prisutni. Tada se rade testovi koji će otkriti da li je aritmija uzrok tih simptoma. Prvo uzimamo sve podatke od pacijenta, a zatim radimo potpun fizički pregled. Tada se odlučuje da li da se radi jedan ili više testova za otkrivanje aritmije i razmatra da li je ona uzrokovana srčanim oboljenjem. U svakom slučaju, EKG nalaz nam pokazuje da li je pacijenta potrebno uputiti kardiologu”, objašnjava ljekarka.
Liječenje
Mnoge aritmije ne zahtijevaju liječenje. Postoji nekoliko vrsta ljekova koji moraju biti pažljivo izabrani zbog njihovih sporednih neželjenih efekata. Kada se uzimaju ljekovi, može se provjeriti efekat liječenja nošenjem 24-časovnog (Holter) EKG aparata. Takođe se može provjeriti i nivo lijeka u krvi.
Ponekad je kardioverzija način liječenja aritmija u hitnim stanjima. Postoje i automatski implatabilni defibrilatori, koji u pacijentovim grudima prepoznaju i prekidaju smrtonosne poremećaje ritma.
Čuli ste za arteficijalni (veštački) pejsmejker koji se ugrađuje u desnu pretkomoru i radi ako prirodni pejsmejker ne može ili ako je sprovodni sistem blokiran. Kada se aritmija ne može kontrolisati drugim načinom, ljekari mogu primjeniti hiruršku proceduru pronalaženja i otklanjanja srčanog tkiva koje proizvodi aritmiju”, objašnjava naša sagovornica.
Prevencija
“Ako srčane bolesti nisu te koje proizvode aritmiju, ljekari obično sugerišu da pacijent izbjegava ono što je može izazvati, npr: alkohol, cigarete, čaj, gazirane napitke, stres. Ukoliko je uzrok aritmija srčana bolest, za prevenciju je već kasno, tako da pacijent dobija savjete kako da se najbolje nosi sa njom”, zaključuje dr Merdović.
Bonus video:
