"Za mene je film moralni, a ne profesionalni posao - govorio je istaknuti ruski režiser i jedan od najupečatljivijih predstavnika svjetskog autorskog filma Andrej Tarkovski.
Priznanje je Tarkovski stekao prije svega van granica Rusije, kako se više puta dešavalo u istoriji ruske kulture. Svaki od njegovih filmova, počev od debitanskog filma “Ivanovo djetinjstvo”, o sudbini dječaka u ratu, pa do filmske priče “Žrtvovanje” dobio je nagrade na međunarodnim filmskim festivalima. Imao je i Zlatnog lava u Veneciji i Srebrnu palminu grančicu u Kanu.
Svega sedam igranih filmova među kojima su takva remek-djela kao istrijsko-religiozna drama “Andrej Rubljov”, filozofska fantastika “Solaris”, autobiografska fantazija "Ogledalo", takvo je osnovno nasljeđe Anreja Tarkovskog. Vjerovatno bi ono moglo da bude veće da režiser nije živio tako kratko – 54 godine, i da je u jeku stvaralačkog procvata dobio podršku umjesto otpora i otvorenog huškanja kojem su ga podvrgli sovjetski činovnici kinematografije, sjeća se sestra režisera, filolog i biograf Marina Tarkovska.
On je u svakom filmu ostajao svoj, bez obzira na one nevjerovatne teškoće koje je morao da preživljava. To je bio umjetnik borac, koji je branio svoje djelo. I što je začuđujuće, polazilo mu je za rukom da pravi upravo one filmove koje je zamišljao!
Očajnički talenat – tako je o Andreju Tarkovskom govorio poznati ruski režiser Andrej Končalovski: on je niz godina bio prijatelj Tarkovskog i čak je bio koautor scenarija za njegove filmove.
"Tarkovskim su svi ispirali usta – čim se pojavio: izazivački, oštar, nepomirljiv, beskompromisan... Andrejevo otkriće se desilo već u filmu “Ivanovo djetinjstvo”. I u svijetu su na njega počeli da gledaju ovako: O, pojavljuje se nova režija! -rekao je Končalovski.
Ova nova režija, primijećena početkom 60-ih godina, postala je poseban stil Tarkovskog. U njemu su paralelno sa čisto kinematografskim postupcima radila izražajna sredstva klasičnog slikarstva, muzike, poezije. Tarkovski je volio da uvodi u slike stihove svog oca, ruskog pjesnika Arsenija Tarkovskog. I to već nije bio samo film, primijetio je u intervjuu za Glas Rusije poznati režiser Pavel Lungin.
"Tarkovski je bio pronalazač novog filmskog jezika – po čemu je on za sve važan, cijenjen i interesantan, ali ne samo to. On je tražio vizuelno ovaploćenje onog što se naziva „duša čovjeka“. Onim čime se bavila ruska klasična književnost u 19. vijeku, on se bavio na nivou filma u 20. vijeku. Ali još je bio simbol slobode stvaralaštva. To je bio prvi sovjetski režiser koji je postavio slobodu umjetnika na prvo mjesto. U traganju za stvaralačkom slobodom, on je otišao u instranstvo – otišao je teško i nesrećno i umro je tamo, snimivši dva blistava filma. To je tragična figura i to je možda najznačajniji ruski režiser 20. vijeka - kaže Lungin.
Dva blistava filma su “Nostalgija” koji je Tarkovski snimio po scenariju svog druga, legendarnog dramaturga Tonina Guere i žrtvovanje – film koji je snimao već smrtno bolestan. Percepcija stvaralaštva Tarkovskog je uvijek teška, ali kada je on stvarao oslanjao se na pejzaže, glumce i jezik Zapada, sve to kao da se pretvorilo u izazov. Ovaj izazov se osjeća i danas. Bioskopi se vraćaju njegovim filmovima i za nove gledaoce oni postaju stepenica posvećenja.
Između ostalog sam Tarkovski je pod tajnom bitisanja shvatao istinu o njoj: Svaki umjetnik, rekao je režiser u posljednjem intervjuu, za vrijeme svog boravka na zemlji nalazi i ostavlja poslije sebe neki djelić istine o civilizaciji, o čovječanstvu.
Bonus video:
