Časopisi za kulturu i umjetnost u Crnoj Gori, izlaze najčešće dva (rijetko četiri) puta godišnje, a njihov tiraž se kreće od 500 do 1000 primjeraka.
Ministarstvo kulture sufinansira, na godišnjem nivou, tri časopisa iz oblasti kulture i umjetnosti.
Najviše novca dobija “Ars” Otvorenog kulturnog foruma - za četiri broja godišnje primi 30. 000 eura, Asocijacija Plima – časopis “PlimaPlus” od Ministarstva dobije 17. 000 i Udruženje “Almanah” za istoimeni časopis 11. 000 eura.
Pored pomenutih, treba izdvojiti i časopis “Artcentrala”, Centra savremene umjetnosti Crne Gore, jedini koji se u Crnoj Gori bavi savremenom umjetničkom scenom, a finansira se od sredstava koje je država opredijelila CSUCG za ukupan umjetnički program na godišnjem nivou, a manjim dijelom i iz prihoda Centra.
Redakcije rade po principu entuzijazma
Koliko je rad na časopisu, koji se bavi kulturom i umjetnošću, u Crnoj Gori entuzijastički, je li tiraž zadovoljavajući i ko je aktivna publika ovakvih publikacija, pitali smo glavne urednike časopisa “Ars”, “Artcentrala”, “PlimaPlus, “Almanah”.
“Cjelokupan rad redakcije i urednika je na principu entuzijazma, dobrovoljnosti i volonterizma. Niko, u redakciji ne može imati prihod od časopisa po bilo kojoj osnovi, jer jednostavno za tako nešto nema sredstava.
Država pomaže izlaženje časopisa u osnovnim troškovima. Mi smo realni - bez te pomoći ne bi bilo ni časopisa”, komentariše urednik “Almanaha”, prof. dr Šerbo Rastoder ističući da ne zabrinjava toliko činjenica što je ta pomoć mala, koliko praksa da se časopisi ne tretiraju na isti način od strane nadležnog ministarstva.
Sličan komentar je dao i glavni urednik časopisa za književnost, kulturu i društvena pitanja “Ars”, Mladen Lompar, koji rad unutar redakcije časopisa ocjenjuje kao entuzijastički ili volonterski.
“'Ars' je osnovan prije 25 godina u okrilju Književne opštine Cetinje, a onda je ugušen voljom partijskih struktura i posljednju deceniju prošlog vijeka bio je zabranjen. Uskrsnuo je u Otvorenom kulturnom forumu sa Cetinja i uz određenu, mada neveliku pomoć institucija - redovno izlazi četiri puta godišnje (sa dva dvobroja). Od samog nastanka (1986) rad u ‘Arsu’ je entuzijastički”, kazao je Lompar navodeći da je list često uređivan u privatnim prostorima i to bez bilo kakvih honorara urednicima ili saradnicima.
Tiraži časopisa iz kulture kreću se od 500 do 1000 primjeraka, a gotovo svi se distribuiraju van Crne Gore.
“Nažalost ‘PlimaPlus’ se najmanje distribuira u Crnoj Gori, ne računajući brojeve časopisa koje doniramo bibliotekama, nekim centrima za kulturu, te zainteresovanim pojedincima. Ovih posljednjih je najviše.
Dobar dio odlazi kao međuredakcijska razmjena sa mnogim uredništvima s kojima sarađujemo u regiji. Kako je ‘PlimaPlus’ dijelom finansirana od Ministarstva kulture, a dobit od prodaje časopisa minorna, dio remitende najčešće dajemo besplatno tokom nastupa na sajmovima u Crnoj Gori i regiji”, komentariše urednik “PlimePlus”, Jovan Nikolaidis.
Publika “odabrana” i “željna znanja”
Ljiljana Karadžić, urednica “Artcentrale”, kaže da zbog malog tiraža distribucija van Crne Gore se svodi na primjerke koje CSUCG šalje muzejima savremene umjetnosti, galerijama, umjetničkim fakultetima, stručnjacima i brojnim saradnicima iz regiona.
Kada je riječ o aktivnim čitaocima pomenutih časopisa, urednici ističu da su najčešći konzumenti stručnjaci iz pojedinih oblasti, sami stvaraoci, kao i sofisticirana omladina…
“Čitalačka publika je raznovrsna, prije svega to je stručna publika, umjetnici i istoričari umjetnosti, ali tu je i veliki broj ljudi van struke čiju pažnju je časopis uspio da privuče i zadrži.
Raduje nas što iz broja u broj je interesovanje sve veće i što je među čitaocima puno mladih ljudi”, komentariše Ljiljana Karadžić, urednica “Artcentrale”, časopisa za savremenu umjetnost. Mladen Lompar čitalačku publiku “Arsa” smatra “odabranom”, dok prof. dr Rastoder čitaocima “Almanaha” smatra populaciju željnu novog znanja.
Neki uređuju časopise samo za sebe
Ulogu koju časopisi iz kulture u životu Crne Gore imaju, prof, dr Šerbo Rrastoder, urednik “Almanaha”, komentariše kao veoma malu.
“Čak i oni časopisi koji su prethodnih godina ‘izvikani i medijski promovisani’, kao važni i značajni, bar ja da znam nijesu sadržajem signalizirali potrebu ili skrenuli pažnju javnosti i šire čitalačke publike.
U tom smislu mi smo u specifičnom položaju, jer se bavimo specifičnim problemima i posebnom vrstom kulturno-istorijskog nasljeđa. I mi se doživljavamo kao referentna literatura kod svih onih koji se bave tim ili sličnim segmentom nasljeđa.
Tvrdim, da smo u tom smislu daleko najpoznatiji časopis koji izlazi u Crnoj Gori, pa čak i na Jugoistoku Evrope, čak mnogo poznatijih od onih časopisa koji su istovremeno i redakcija, i zatvoreni krug ‘pisaca’, koji uređuju i izdaju časopis samo sebe radi. Iz tog razloga imate i privid da u Crnoj Gori postoji samo pet do šest književnika koji promovišu sami sebe.
Istovremeno je stvorena virtuelna slika o njihovom posebnom značaju i uticaju, a u stvari za njih ne zna niko izuzev kolega koji se međusobno posjećuju, promovišu i reklamiraju.
Uostalom, dovoljno je na internetu pročešljati biblioteke svjetski uglednih institucija pa vidjeti koje to časopise iz Crne Gore imaju u svojim knjižnim fondovima. Razočaraće te se jer uglavnom nećete naći ni 10% onih koji redovno izlaze”, komentariše Rastoder.
Bonus video:
