Gorušica je najčešći simptom stanja zvanog gastroezofagealni refluks ili refluks kiseline (vraćanje kiseline). Jedan mišić (donji sfinkter jednjaka) smješten između jednjaka (cev za gutanje) i želuca normalno se otvara poslije gutanja. To omogućuje hrani da pređe u želudac. Donji sfinkter jednjaka se zatim brzo zatvara da spriječi vraćanje hrane ili želudačnih sokova u jednjak.
Kada se donji sfinkter jednjaka ili neodgovarajuće opušta ili je vrlo slab, kiseli sadržaj želuca može se vratiti u jednjak. To se zove gastroezofagealni refluks. Pored gorušice, simptomi mogu biti i uporan bol u grlu, promuklost, hronični kašalj, bol u grudnoj kosti kao kod srčanih oboljenja, i osjećaj stezanja u grlu.
Kad se kiseli sadržaj iz želuca redovno vraća u jednjak dolazi do hroničnog oboljenja koje se naziva gastroezofagealni refluks. Postoji nekoliko faktora koji utiču na pojavu i ozbiljnost gastroezofagealnog refluksa i gorušice:
- sposobnost donjeg sfinktera između jednjaka i želuca da se dobro otvara i zatvara - vrsta i količina želudačnih sokova koji se vraćaju u jednjak - aktivnost čišćenja u jednjaku - neutralizirajuće dejstvo pljuvačke.
Koji su simptomi gorušice?
- Bol koji kao da peče u predelu iza grudne kosti. - Bol koji peče ili povraćanje, a pogoršavaju se prilikom ležanja ili savijanja.
Šta ako simptomi uporno traju?
Osobe sa ozbiljnim simptomima ezofagealnog refluksa ili gorušice, možda će morati da se podvrgnu kompletnom dijagnostičkom pregledu. Trenutno se koriste razni testovi i postupci za dalji pregled pacijenta sa gorušicom.
Endoskopija - postupak kojim se savitljiva cijev unosi u jednjak da bi ljekar ispitao sluzokožu tkiva jednjaka.
Biopsija - uzimanje malog uzorka tkiva sluzokože jednjaka radi uspješnijeg utvrđivanja uzroka određene bolesti.
Ezofagealne manometrijske studije - mjerenja pritiska u jednjaku, kojima se utvrđuju kritično niski pritisak u donjem ezofagealnom sfinkteru i određuju ostali poremećaji u funkciji mišića jednjaka.
Praćenje pH u toku dvadeset četiri časa - vrši se kod onih pacijenata kod kojih je teško postaviti dijagnozu. Mnogi ljekari smatraju da je to od pomoći pri merenju nivoa kiseline unutar jednjaka. To se izvodi postavljanjem tanke savitljive ceijvi u jednjak .
Koliko je gorušica česta?
Mada je gorušica česta u našem društvu, ona rijetko može da ugrozi život. Međutim, ona može ozbiljno da ograniči svakodnevne aktivnosti i produktivnost. Uz valjano razumijevanje uzroka gorušice i cjelishodan pristup programu liječenja, mnogi će naći olakšanje.
Da li hijatus hernija izaziva gorušicu?
Gorušica nije izazvana hijatus hernijom, koja predstavlja prodor želuca u grudnu šupljinu kroz rupu u dijafragmi. Ipak, hijatus hernija može uticati na sklonost pojedinaca da dobiju gorušicu. Većina ljudi preko 60 godina starosti imaju hijatus herniju, ali većina nema bilo kakve simptome vezane za to stanje.
Da li gorušica može iziskivati hirurški zahvat?
Kod manjeg broja osoba sa gorušicom biće potreban hirurški zahvat zbog ozbiljnog refluksa (vraćanja kiseline) i izostanka poboljšanja uz medicinsko liječenje. Fundoplikacija je hirurški postupak za smanjenje refluksa. Pacijenti koji ne žele da uzimaju ljekove za kontrolu svojih simptoma takođe su kandidati za operaciju.
Koje su komplikacije izazvane dugoročnim refluksom i gorušicom?
Refluks koji izaziva gorušicu može dovesti do ozbiljnih komplikacija. Ezofagitis, iritacija ili upala jednjaka, može se dogoditi kao rezultat stalnog prisustva želudačne kiseline u jednjaku. Ezofagitis može izazvati krvarenje u jednjaku i pojavu čireva. Osim toga, može doći i do sužavanja ili zatvaranja jednjaka. Kod nekih ljudi se javlja stanje poznato kao Baretov jednjak, promjena u ćelijama sluzokože jednjaka koja izaziva sklonost ka pojavi raka jednjaka. Pojedince sa Baretovim jednjakom trebalo bi periodično kontrolisati putem endoskopije i biopsije.
Sugestije za sprečavanje i ublažavanje gorušice:
- Izbjegavajte hranu, pića i ljekove koji ometaju djelovanje donjeg sfinktera jednjaka i nadražuju sluzokožu jednjaka, kao što su: pržena ili masna hrana, čokolada, pepermint, alkohol, kafa, gazirana pića, citrusno voće ili sokovi, sok od paradajza, kečap i senf, sirće, aspirin i ostali ljekovi protiv bolova, osim acetaminofena. - Smanjite porcije hrane pri obrocima. - Obroke treba uzimati dva do tri sata prije spavanja da bi se smanjila mogućnost refluksa. - Podignite svoje uzglavlje za deset do petnaest centimetara. - Oslabite, ukoliko ste gojazni. - Uzmite ljekove koje možete dobiti i bez recepta za ublažavanje gorušice. Neka vam ih preporuči farmaceut. - Prestanite da pušite ili smanjite pušenje, pošto cigarete smanjuju sposobnost donjeg sfinktera jednjaka da valjano funkcioniše. Upozorenje! Svaki bol u grudima iziskuje da smjesta odete na ljekarski pregled.
Ostali uzroci, kao što su srčano oboljenje, moraju se takođe razmotriti. Za povremenu pojavu gorušice, ljekovi koji se daju i bez recepta mogu biti od pomoći za ublažavanje simptoma. Ukoliko se produžena ili česta upotreba neprepisanih ljekova (više nego prema uputstvu datom na proizvodu) pokaže kao neophodna, ili ako se njima simptomi ne savlađuju u potpunosti, trebalo bi se posavjetovati sa lejkarom.
Bonus video:
