Prošle godine, izraelska policija sprovela je raciju u beduinskom selu Um al-Hiran u pustinji Negev. Izraelske vlasti saopštile su da je tokom racije jedan od seljana pregazio izraelskog oficira i ubio ga.
Nazvali su to terorističkim napadom. Seljanin je umro na licu mesta. Na snimcima iz helikoptera vidi se njegov automobil kako juri ka oficiru.
Forenzička arhitektura je ispričala drugačiju priču.
Možda se sjećate forenzičke arhitekture od prije nekoliko godina. Tada je ispitivano ubistvo dvojice tinejdžera na Zapadnoj obali. U početku, izraelski ministar odbrane tvrdio je da su tinejdžeri bacali Molotovljeve koktele na izraelske vojnike iako su bezbjednosne kamere pokazale da nije bilo tako. Ministar je tvrdio da su snimci lažirani.
Forenzička arhitektura je proučila snimke i postove sa društvenih medija. Uz pomoć arhitektonskog softvera za renderovanje, napravljen je kompjuterski model mjesta događaja i trajektorija metaka.
Utvrđeno je gdje je stajao vojnik koji je otvorio vatru na njih i oružje koje je koristio. Uporedivši akustične potpise, Forenzička arhitektura je fatalne pucnje uporedila sa zvucima bojeve municije pobivši tvrdnju vojske da su ispaljeni samo gumeni meci. Sve to je doprinijelo tome da vojnik bude optužen za ubistvo.
Način rada Forenzičke arhitekture sada je izložen u Institutu savremenih umjetnosti u Londonu do 6. maja. Forenzička arhitektura je grupa dizajnera, režisera, kodera, arheologa, psihologa i drugih sa sjedištem u Goldsmitsu, Univerzitet u Londonu, koji rade poput detektivske agencije u saradnji sa grupama poput Amnesty International i Human Rights Watch.
Umjesto da dizajniraju kuću ili oblakoder, grupa traži dokaze laži, zločina i kršenja ljudskih prava - kombinujući prostorne i inženjerske vještine arhitekte, sposobnosti prikupljanja podataka jednog bibliotekara, upornost novinara i pripovjedačke finese scenariste. Izvještaji su iziritirali njemačku Demohrišćansku partiju, frustrirali sirijskog predsjednika Bašara al-Asada, isprovocirali napad “Russia Today” medijskog servisa Vladimira Putina i razbjesnili zvaničnike u Izraelu.
Pametni telefoni i društveni mediji danas preplavljuju svijet fotografijama koje mijenjaju javne debate o moći, politici, nasilju i rasi. Za Ejala Vajsmana, izraelsko-britanskog arhitektu koji je osnivač Forenzičke arhitekture, ovo može da bude korisno iako iziskuje “konstrukciju i kompoziciju - odnosno, arhitekturu”. Rezultat je “arhitektonski vizuelni kompleks”, kaže koji dopušta ljudima da “vide mjesto zločina kao set veza između slika u vremenu i prostoru”.
Od osnivanja 2011, rad agencije proširio se van granica Izraela i Palestinskih teritorija na Meksiko, Gvatemalu, Avganistan i Evropu.
U slučaju Um al-Hirana, Forenzička arhitektura je koristila fotogrametriju i prikupila, vremenski odredila i sinhronizovala svaku dostupnu sliku i snimak racije i proizvela odgovarajući zvučni zapis. Taj zapis, kada se pusti uz termalnu sliku, otkrio je zvuke tri pucnja tamo gdje je toplota bljesnula iz policajčevog oružja, što se nije vidjelo u snimku bez zvuka iz helikoptera. Pucano je na automobil navodnog teroriste - seljanina Jakuba Muse Abu al-Kana - malo prije nego što je on ubrzao niz brdo.
Izraelski list “Harec” tada je objavio autopskijski izvještaj koji je otkrio da su na tijelu Abu al-Kiana pronađene dvije rane od metka, jedna u desnom koljenu - nozi koja je kontrolisala gas. Ta rana je pružila alternativno objašnjenje zašto je Abu al-Kian, koji je do tada vozio polako, sa uključenim svjetlima, iznenada ubrzao.
Pitanje drugog metka je ostalo otvoreno. Seljani tvrde da je izraelski policajac pucao izbliza na Abu al-Kiana kada se njegov automobil zaustavio. Uz pomoć volontera i istog modela automobila, događaj u
Um al-Hiranu je rekonstruisan i potvrdio je scenario po kome je ranjeni Abu al-Kian izgubio kontrolu nad vozilom i ubrzao niz brdo što se vidi i na video snimcima. Ispostavilo se da se vrata lend kruzera automatski zaključavaju kada vozilo dotigne brzinu od 20km/h, što je bio slučaj sa automobilom Abu al-Kiana prije nego što se zaustavio u podnožju brda.
Na snimcima iz helikoptera vide se otvorena vozačeva vrata, implicirajući da ih je Abu al-Kian svojevoljno otvorio. Samo jedan pucanj se tada čuje.
Taj drugi metak pogodio je Abu al-Kiana ispod srca. Istraga Ministarstva pravde je nedavno završena. Slučaj sada čeka konačnu presudu državnog tužilaštva.
The New York Times
Bonus video:
