Dnevnik iz 1964. godine, u kojem je književnik Vladimir Nabokov zapisao više od svojih 50 snova, od erotskih do nasilnih i nadrealnih, prvi put će uskoro biti objavljen.
“Intenzivan erotski san. Krv na posteljini. Kraj sna: moja sestra O, neobično mlada i poletna... Stoji pored prozora, uzdiše, sa pogledom ispod oka koji razmatra moguće posljedice incesta”, zapisao je književnik 13. decembra 1964. godine.
U drugom zapisu, autor kultnog romana “Lolita” opisuje san u kojem pleše sa svojom suprugom Verom.
"Njena otvorena haljina, čudnovato razbacana i ljetnja. Muškarac je ljubi u prolazu. Ja ga hvatam za glavu i zabijem mu lice u zid svom snagom, toliko da se gotovo zalijepilo. On se odvaja od zida krvavog lica i odšepa dalje”, piše Nabokov.
Pisac koji je cijelog života patio od nesanice počeo je da zapisuje svoje snove nakon što je pročitao knjigu “An Experiment With Time” ( Eksperimnet s vremenom) britanskog filozofa Džona Dana, u kojem je predstavljena teorija da bi snovi ponekad mogli da budu inspirisani budućim događajima.
Prema riječima Genadija Barabtarla, profesora književnosti na Univerzitetu Misuri, koji je sakupio i objedinio zapise i uredio dnevnik, Nabokovljev eksperiment pratila su “pedantna uputstva pronađena u nekada veoma uticajnoj knjizi Džona Dana, ekscentričnog britanskog filozofskog genija”.
“Glavni cilj bio je da se dokaže da u svijetu snova, toj zoni sumraka između materijalnog i spiritualnog svijeta, vrijeme teče unazad, od efekta do uzroka. Da vam dam primjer: večernje novine izvijeste da se u Njujorku islamski terorista zakucao kamionom u masu ljudi. Kroz maglu se sjećate vašeg sinoćnjeg sna, pogledate šta ste zapisali i zaista - vidjeli ste sebe kako vozite biciklo nizbrdo, očajnički pokušavajući da ne udarite djevojku koju znate sa koledža. Ali, prema Danovoj teoriji, nije vaš san predvidio ono što će se desiti, već je obrnuto - ovaj užasni događaj je doveo do toga da sanjate to. Nabokov je bio veoma zainteresovan za ovu teoriju i šta bi ona mogla da znači, pa je 1964. izveo eksperiment na osnovu nje”, objašnjava Barabtarl.
Tokom perioda od 80 dana, pisac je zapisivao sve čega se mogao sjetiti iz njegovih snova čim bi se probudio. Na kraju je zabilježio 64 sna. Ovaj tekst je reprodukovan u knjizi “Insomniac Dreams” (Snovi nesaničara), uz materijal koji ovaj eksperiment stavlja u kontekst njegovog života i djela koja je stvarao.
Rezultati su bili neubjedljivi, tvrdi Barabtarl, pogotovo zbog toga što u par navrata Nabokov nije primijetio veliku sličnost između radnji u njegovim snovima i njegovih ranih romana.
Jednom prilikom, Nakobov ističe “neporecivi uspjeh” njegovog eksperimenta kada doživi “apsolutno jasno” da je san koji je imao smješten u muzeju bio inspirisan filmom koji je vidio na televiziji tri dana kasnije. U snu, Nabokov sluša direktora muzeja dok odsutno jede uzorke rijetkih vrsta zemlje, koje upisuje kao “prašnjavo, neukusno pecivo”.
“Ono što nije registrovao je da njegov san prate dvije scene iz njegove kratke priče 'Posjeta muzeju' iz 1939. Snoviti susret naratora sa direktorom muzeja u njegovoj kancelariji i neobični izložbeni predmeti, među kojima su i sferični primjerci zemljišta”, objašnjava Barabtarl.
Dio opisa ovih snova je ranije objavljen, ali je Barabtarl kazao da je želio da objavi sve još otkad je naišao na njih.
“Eksperiment iz 1964. i linije kojima se kretala misao koju je pokrenuo osnažili su temelj iz kojeg je kasnije izrastao najduži roman Nabokova 'Ada'. Glavni dio osnovne sekcije, četvrtog poglavlja, je traktat o 'teksturi vremena'”.
Takođe, postoje veze i između snova i romana koje su manje direktne, pa tako Barabtarl ukazuje da su mnogi likovi izašli iz pera Nabokova izgleda blago izmijenjene verzije pojava iz piščevih snova.
Bonus video:
