Britanski anonimni ulični umjetnik Benksi održao je juče “uličnu zabavu izvinjenja” ispred svog Zazidanog hotela u Vitlejemu na Zapadnoj obali kako bi obilježio predstojeću godišnjicu Balfurove deklaracije. Balfurova deklaracija je pismo koje je britanski ministar inostranih poslova lord Balfur uputio 2. novembra 1917. Cionističkom savezu Velike Britanije i Irske preko poznatog bankara lorda Rotšilda, vođe britanske jevrejske zajednice, u kome, u ime Vlade Ujedinjenog Kraljevstva, podržava jevrejske težnje za stvaranje “nacionalnog doma” u Palestini. Taj dokument postao je izuzetno značajan za cionistički pokret, jer je predstavljao svojevrsnu povelju na koju se počeo odlučno pozivati i koristiti je. Deklaracija je 30 godina kasnije utemeljila rezoluciju Ujedinjenih nacija da uspostavi jevrejsku državu i najavila podršku “nacionalnom domu za jevrejski narod”, čuvajući “građanska i vjerska prava postojeće nejevrejske zajednice u Palestini”. Benksijevi počasni gosti bila su djeca iz obližnjih palestinskih izbjegličkih logora Aide i Dahiše, koja su nosila britanske vojne šljemove i sjedjela za dugačkim stolom neposredno ispod kontroverzne barijere koju je Izrael podigao prema Zapadnoj obali da bi se odvojio od Palestinaca. Dekoracija stola sastojala se od izgorjelih britanskih zastava i velike torte sa motivima britanske zastave. Zabava je započela takmičenjem u crtanju u kojemu je od djece zatraženo da nacrtaju Benksijevu sliku golubice koja drži spaljenu maslinovu granu. Grupa od 70 britanskih građana prisustvovala je zabavi nakon marša iz Londona u Vitlejem kojim je htjela da opomene britansku vladu da ispuni drugi dio Balfurove deklaracije - obećanje da će osigurati prava nejevrejskih manjina u jevrejskoj državi. Benksijeva poruka, pročitana publici koju su činili lokalni stanovnici, turisti i djeca, bila je usredseđena na trajni utjicaj deklaracije na živote Palestinaca koji žive pod izraelskim okupacijom. Govor je dotakao činjenicu da se deklaracija sastojala od samo 67 riječi i podstakao djecu da rade svoje domaće zadatke kako bi i oni mogli jednog dana uticati na istoriju na sličan način. “Sukob je donio toliko patnje ljudima na svim stranama, pa se ne čini prikladno slaviti britansku ulogu u tome”, naveo je Benksi u izjavi koja je predata novinarima koji su prisustvovali događaju.
Vrhunac događaja je bio trenutak kada je osoba obučena kao britanska kraljica Elizabeta Druga otkrila najnovije Benksijevo umjetničko djelo na liniji razdvajanja: zlatnim slovima ispisanu poruku “Er Sorry” (Žao nam je) koja se odnosi na zahtjeve britanskoj vladi da se izvini zbog deklaracije. Osim što je izraz žaljenja, Er je igra riječima sa inicijalima ER, što označava Elizabeth Regina, latinski naziv za kraljicu Elizabetu. Inicijali ER pojavljuju se ispod britanskog kraljevskog grba.
Događaj je okončan nakon što je grupa lokalnih aktivista upala i zabila palestinsku zastavu u tortu sa britanskim obilježjima, uzvikujući “Oslobodite Palestinu”.
Benksi je dugogodišnji kritičar izraelske okupacije - prvi put je posjetio Vitlejem 2005. i tada, a potom i 2007. godine na zidu koji odvaja Izrael i palestinske teritorije ostavio neke od svojih najpoznatijih radova, a poslije 50 dana rata u Pojasu Gaze 2014, stvorio je seriju radova i ironični turistički video u kome poziva gledaoce da “otkriju novu turističku destinaciju”, prije nego što ih povede na turneju po ratom razorenoj palestinskoj teritoriji. U martu ove godine podigao je Zazidani hotel u Vitlejemu, biblijskom gradu u kojeme, se po hrišćanskom vjerovanju, rodio Isus, svega nekoliko metara udaljen od barijere koju je Izrael podigao prema Zapadnoj obali. U hotelu su desetine Benksijevih radova, od kojih jedan prikazuje potpisivanje Balfurove deklaracije kojom su određeni uslovi stvaranja Izraela prije sto godina, a u jednoj sobi je iznad kreveta prikazana tuča jastucima maskiranog Palestinca i izraelskog vojnika.
Hotel, koji ima devet soba i jedan apartman, liči na klub engleske gospode iz kolonijalnih vremena, čime Benksi ukazuje na kolonijalnu ulogu Velike Britanije u tom regionu. To je hotel, izraz protesta i umjetnost u jednom zdanju.
Bonus video:
