Maestro Bartoš Žurakovski jedno je od najistaknutijih imena klasične muzike u Poljskoj, svestrani umjetnik koji nastupa sa orkestrima širom svijeta, a skoro dvije decenije je dirigent i umjetnički direktor Filharmonije Opole. Večeras kao gostujući dirigent Crnogorskog simfonijskog orkestra nastupa u Zetskom domu na Cetinju, a koncert će, u organizaciji Ambasade Poljske u Crnoj Gori i Muzičkog centra, predstaviti i pijanistkinju Anu Mjernik.
Koliko je istorija poljske muzike bliska i povezana sa istorijom same Poljske i njenog naroda? Šta biste u tom smislu izdvojili kao neke najvažnije karakteristike poljske muzičke tradicije?
Prije svega, poljska muzika je povezana sa ličnošću Šopena. Njegova muzika je značajna za cijeli svijet, ne samo za Poljsku. Ali, naravno da je njegova muzika za Poljake veliko zavještanje, nasljeđe koje takođe pripada cijelom svijetu. Mi Poljaci smo ponosni da njegovu muziku sviraju i razumiju u cijelom svijetu. Takođe sam jako srećan da sviram Šopenovu muziku u drugim zemljama i sa drugim orkestrima. Pored Šopena, vrlo je važna za nas i muzika Stanislava Moniuskog i Jana Pederevskog. Pederevski je bio veliki pijanista, kompozitor i državnik. Njih trojica su simbol naše borbe za nezavisnost. Moniucko je stvorio poljsku nacionalnu operu. Naše nasljeđe je takođe i muzika Simanovskog, Vitolda Lutoslavskog, Vojceka Kilara, Andreja Panufnika, Miceslava Karlovica i naravno, danas Kristofa Pendereckog. Njihova muzika je tipično poljska i svaki od njih ima veliku i važnu ulogu u našoj muzičkoj istoriji.
Možemo li reći i da je program Vašeg koncerta sa crnogorskim ansamblom i najbolji način da se publika u Crnoj Gori upozna sa nekim od najvažnijih autora, i poznatih i manje poznatih? Šta ste najviše imali na umu kad ste sklapali repertoar?
To je veoma i teško i dobro pitanje. Kada sam dobio poziv da dirigujem poljske autore sa nacionalnim orkestrom vaše predivne zamlje, pitao sam se šta da odaberem. Pijanistkinja Ana Mjernik predložila je “Rondo a la Krakovjak” Šopena. Odmah sam se složio, kao i sa Koncertom za klavir Goreckog. To je moderna muzika dvadesetog vijeka. Ona je velika pijanistkinja, i mi volimo da radimo zajedno. Imali smo puno značajnih koncerata u Meksiku i Peruu sa ovim komadima. Mi osjećamo ove komade i ono što dobijamo od njih, zovemo "hemijom pozornice", haha...Henrik Mikolaj Gorecki je i autor predivne muzike nazvane “Simfonija tužnih pjesama”. To je jedina simfonija u istoriji literature koja je tokom osamdesetih bila na prvom mjestu MTV liste. To je i jedan od razloga zašto želim da pokažem nešto od ovih kompozitora na drugoj strani. Andrej Panufnik je naša velika simfonija dvadesetog vijeka, Žigmund Noskovski je velika simfonija osamnaestog vijeka. Stanislav Moniucko je poljska opera, a Vojcek Kilar avangarda dvadesetog vijeka i autor filmske muzike za Holivud.
Malo o Vašem odnosu prema partituri i ansamblu... koliko unosite nekog svog i sopstvenog uticaja i impresije na samo izvođenje, ili je sve u partituri samoj?
Dobro poznavati kompozitorovu namjeru nije samo poznavanje njegovog djela ili partiture. Ja moram marljivo proučavati i biografiju datog kompozitora, kompozicione tehnike koje je koristio, i ideje koje su ga inspirisale da tako piše. Ja sam, takođe, i pijanista i uvijek sviram sve partiture da bih partituru bolje upoznao. Sve to znanje potrebno mi je kada sam ispred orkestra da bih znao šta reći muzičarima, kako ću dirigovati, voditi frazejer ja to sviram i sebi i osjećam tu muziku čak i psihički. Takav proces, po mom mišljenju, neophodan je za mene kao dirigenta. Takođe, sviranje novih partitura na klaviru fascinira me, kao da otkrivate nove svjetove. Volim taj trenutak kad počinjem da ulazim u svijet kompozitora. Moramo pamtiti da je biti kompozitor značilo imati genija u sebi, a onda kroz njegovo djelo ulazite i u njegovu genijalnost.
Vi ste, pored muzičke akademije, bili i na studijama menadžmenta... je li danas neophodan i taj "momenat" i vrhunskim umjetnicima, ili je kroz istoriju dobar dirigent morao i taj dio posla i profesije da zna veoma dobro.
Muzika i dirigovanje su za mene već dvadeset godina na prvom mjestu. Ali, kad sam počeo da radim i kao muzički producent, bio sam fasciniran i svijetom biznisa. Vi ne možete kombinovati umjetnost sa biznisom u današnjem svijetu. Mi umjetnici nastojimo i da nađemo sponzore. Ali, takođe imamo direktore filharmonija i orkestara kao institucije. I bez menadžerskih ekspertiza i procjena to je, po mom mišljenju, nemoguće.
To je veoma važan segment u mom obrazovanju. Ja sam zavrsio dvije muzičke akademije u Poljskoj i imam titulu mastera na Biznis akademiji. Ove studije i ovo menadžersko znanje mnogo mi je pomoglo u muzičkom životu. Znam kako da pričam u svijetu biznisa kad se finansira muzika. To je važna vještina. Među poslovnim ljudima upoznao sam mnogo njih koji su zavoljeli muziku, koje smo oplemenmili, i to je divno.
Šopenova muzika su topovi sakriveni u cvijeću
Da li svaki Poljak, a pogotovo poljski umjetnik, posebno doživljava Šopenov život i djelo, kao dio i nekog sopstvenog umjetničkog izraza i emocije...ili je to, ipak, rezervisano samo za pijaniste?
Šopenova muzika nije posebno iskustvo samo za pijaniste. Dirigenti koji prate sa orkestrom pijanistu koji svira njegove koncerte osjećaju isto kao solisti. Orkestarski muzičari takođe. Publika osjeća na sličan način. Njegova muzika na sve nas utiče veoma pozitivno. Ja volim da kažem da je početak Šopenove muzike sinonim za našu borbu za nezavisnost. Robert Šuman je za njegovu muziku rekao: "Šopenova muzika su topovi sakriveni u cvijeću". Eto, zbog toga njegova muzika utiče na ljude cijelog svijeta.
Bonus video:
