„Minervinim tragom - prozno stvaralaštvo crnogorskih književnica“ naziv je monografije dr Sofije Kalezić koja predstavlja panoramski pregled proznog stvaralaštva crnogorskih književnica. Knjiga “Minervinim tragom“ je prva knjiga na našoj književnoj sceni koja kritički preispituje stvaralaštvo crnogorskih književnica. Izdavač je Fakultet za crnogorski jezik i književnost sa Cetinja.
U knjizi je obrađeno stvaralaštvo sljedećih autorki: Milke Bajić-Poderegin, Bosiljke Pušić, Vide Ognjenović, Jelene Međedović, Milenke Cice Čolović, Slavice Perović, Vere Pavićević, Lidije Vukčević, Dragane Kršenković Brković, Erijete Lakićević, Žane Milutinović, Radojke Abramović, Ljerke Petković, Olivere Doklestić, Miroslave Nikčević, Nine Rabrenović, Milanke Aranitović Rakočević, Zorice Joksimović, Mirsade Bibić Šabotić, Sonje Ražnatović, Olivere Kujundžić, Snežane Dakić Tomanović, Ines Mrdović, Katarine Sarić, Ksenije Popović, Jelene Gošović Perović i Nataše Šotre. Kao putokaz za dalja istraživanja, autorka je navela na kraju knjige podatke o ostalim crnogorskim autorkama (njih oko 60) koje nijesu detaljnije predstavljene u ovoj knjizi.
U predgovoru knjige „Minervinim tragom“ Sofija Kalezić ističe da kritička recepcija literature koju pišu žene u Crnoj Gori ipak postoji, i pored toga što se sva djela ne mogu na adekvatan način propratiti, a druga kvalitetna ostvarenja lagano padaju u zaborav ukoliko nijesu doštampavana.
Prozna ostvarenja crnogorskih književnica na emotivan način govore, između ostalog i o odnosima među polovima pa su njihovi tekstovi ili pojedini pasaži protkani prefinjenom fluidnom atmosferom bliskosti sna i jave, realnog i imaginarnog, senzualnog i racionalnog.
Ova knjiga predstavlja značajnu kompenzaciju u odnosu na dosadašnje pomanjkanje monografske literature o proznom stvaralaštvu žena crnogorskih prostora, pa je značajno istaći da se autorka kao osnovnim kriterijumom vodila isključivo estetskim razlozima za formiranje korpusa književnica čija je ostvarenja analizirala. Izbor koji je napravila dr Kalezić lišen je ikakvih ideoloških, političkih, vjerskih ili ličnih predrasuda.
U pogovoru „Matrijarhat - književnost koju smo minimizirali ili doprinos crnogorskoj književnografiji“ kritičar Borislav Jovanović ističe da je dr Sofija Kalezić imajući u vidu nedovoljnu afirmisanost onog što stvaraju žene, iskoristila priliku da govoreći o pojedinim knjigama tekst koncipira tako da on bude monografski, odnosno da sadrži ne samo viđenje jednog romana ili zbirke pripovijedaka - već da svoju recepciju struktuira tako da ona ima skiciran informativni karakter o autorkama.
Pojedine crnogorske prozaistkinje iz starije i srednje generacije - kao i autorke dramske književnosti i poezije - spadaju u sam vrh ne samo crnogorske, već i evropske moderne literature. Knjiga sa ovakvim istraživačkim sabirkom, kao što je “Minervinim tragom“, tim prije postaje dobrodošla naučna publikacija. Ona čini podsticaj i za one koji žele da predstavljene književnice afirmišu u njihovom punom izdanju, bez rodne parcijalizacije, sa kompletnim autorskim integritetom i konstantom njihovog literarnog života.
Dragana Kršenković Brković u tekstu „Linija razdvajanja“, koji prati ovu knjigu, primjećuje da Kalezić u centar svog interesovanja postavlja pripovijedački i romaneskni rad crnogorskih spisateljica, sistematično i dosljedno analizairajući njihove različite književne svjetove i umjetničke izraze.
Takvim postupkom ona pravi otklon od dominantnog kanona u crnogorskoj i regionalnoj literaturi i kulturnom prostoru koji uporno njeguje stereotip da se tzv. visoka literatura isključivo nalazi u književnim ostvarenjima muškaraca.
Sofija Kalezić rođena je 1971. godine u Beogradu. Osnovnu školu i gimnaziju završila je u Podgorici, a studije književnosti na Filozofskome fakultetu u Nikšiću, gdje je magistrirala i doktorirala na temi Nastavno proučavanje romana u osnovnoj školi, čime je stekla zvanje prvog doktora metodike nastave jezika i književnosti u Crnoj Gori.
U izdanju Crnogorske akademije nauka i umjetnosti publikovano je nekoliko njenih separata - „Kratke proze Rista Ratkovića“, „Romani Branimira Šćepanovića“, „Fragmenti eksplicitne poetike Dušana Đurovića“, „Đilasove kultne priče“, „Motivi rasčovječenja i očovječenja u Lalićevoj ratnoj trilogiji“, „Zlo kao poetički princip u pripovijetkama Miodraga Bulatovića“.
Njenu doktorsku disertaciju „Nastavno proučavanje romana u osnovnoj školi“ objavio je Zavod za udžbenike i nastavna sredstva (Podgorica, 2009), a knjigu literarnih ogleda o savremenim domaćim piscima - „Poetika otuđenosti“, za koju je dobila nagradu „Dušan Kostić“, objavilo je izdavačko preduzeće Unireks (Podgorica, 2012). Zaposlena je na Fakultetu za crnogorski jezik i književnost na Cetinju.
Bonus video:
