Knjiga “ Godar - biografija” Antoana de Beka, u izdanju zagrebačke kuće Sandorf na hrvatskom, hronološki i iscrpno predstavlja filmove, ideje, ali i lični život, pikanterije, ideološka zastranjivanja i politički aktivizam Žan-Lika Godara, kao i širi kontekst francuske i evropske kinematografije i istorije, rečeno je na promociji tog izdanja u Jugoslovenskoj kinoteci, u okviru ciklusa “Velikani svetskog filma”.
“Ova knjiga je izdavački poduhvat koji nadilazi granice regiona”, ocijenio je filmski kritičar, scenarista i reditelj Saša Radojević, moderator razgovora u kojem su učestvovali i vlasnik i urednik kuće Sanford Ivan Sršen, književni i filmski kritičar Dario Grgić iz Zagreba i filmski kritičar i teoretičar iz Beograda Miroljub Stojanović.
Radojević je primijetio da je i sam Godar prevazilazio sve granice. “Reći Godar znači - reći sloboda”, istakao je Radojević.
Izdavačka kuća Sanford objavila je već dva izdanja ugledne francuske kuće Grase - biografije Hane Arent i Endija Vorhola, a njenim kapitalnim izdanjem “ Godar - biografija” bavila se punih pet godina.
Napominjući da je hrvatski prevod za sada jedini pored francuskog originala, Ivan Sršen je rekao da je njegova izdavačka kuća krenula sa mnogo entuzijazma u taj projekat koji je finansijski izgledao kao utopija i koji nije tržišno isplativ, a dobila je podršku hrvatskog Ministarstva kulture, Francuskog centra za knjigu i Francuskog instituta u Zagrebu. Rad na obimnom tekstu od oko 1.300 kucanih stranica započeli su, pa poslije određenog broja stranica napustili zbog drugih obaveza, prvo Srećko Ivanišević, zatim Julijana Štrok, a na kraju je projekat spasao Marko Gregruć koji je preveo oko 800 stranica, rekao je Sršen.
Na napomenu Radojevića da u Godarovim filmovima ima dosta citata iz književnosti, Grgić je primijetio da je to logičan link. “Budući da je destruirao film, kretao se ka eseju i pamfletu, Godar je neko čiji filmski jezik korespondira sa književnim jezikom”, dodao je Grgić.
Grgić je podsjetio da su Godarovi filmovi 60-ih godina već na premijerama proglašavani za kanonske, za remek-djela, mada ga nisu svi voljeli. Kao primjer je naveo Žila Deleza koji je Godarove filmove nazivao “hičkokovsko-marksističkom kinematografijom”.
“ Godar se rugao snobizmu, odbacivao svaki kliše, analizirao druge autore čineći to ponekad i kao razmaženo derište. Sve mu je bilo dopušteno, ali to su bila druga vremena, puno slobodnija od današnjih i to se iz ove knjige osjeti”, naveo je Grgić.
Uobičajilo se, kako je dodao, da se francuski novi talas reducira na takozvanu prvu petorku ( Godar , Trifo, Šabrol, Romer i Rivet), dok ova knjiga nudi širi spektar i širi kontekst sociološkog, političkog i ideološkog pozicioniranja novog talasa.
Verifikacija novog talasa
Miroljub Stojanović je uputio komplimente izdavaču za “fascinantnu knjigu koja je prije sve drugo nego Godarova biografija”. “Ona je za mene ne samo osobita istorija francuske kinematografije, nego i intelektualna istorija Francuske, a rekao bih i Evrope. U zavisnosti od vašeg znanja, obrazovanja, preferiranja intelektualnih ikona, iz bilo kog segmenta polazili - filmofilski, istorijski, kulturološki, književno, ova knjiga nudi toliko toga i zauzima jednu eruditsku busiju”, rekao je Stojanović.
On je naglasio da je njemu “suštinski bitno to što je ova knjiga svojevrsna verifikacija francuskog novog talasa kao istorijske pojave i to pisana autoritativnim jezikom”.
Istorija vrlo važnog inovativnog momenta u kinematografiji
Dario Grgić ocijenio je da je “osnovna intencija ove knjige odgajateljska”, dodajući da je ona “važan označitelj političkog stava” onih koji su stali iza njenog objavljivanja.
“To je vrsta knjige koja se čita kao enciklopedija, kojom se služimo u dužem vremenskom periodu. To nije samo biografija Godara nego i istorija jednog vrlo važnog, inovativnog momenta u francuskoj i evropskoj kinematografiji , povijest iz koje se šire tragovi ka drugim autorima prosto vas pozivajući da pogledate i njihove filmove, da ih uporedite”, istakao je Grgić.
Bonus video:
