Kraljevska akademija umjetnosti u Londonu predstavlja izložbu posvećenu revolucionarnom periodu u Rusiji od 1917. do 1932. godine, koja obuhvata reprezentativan izbor od više od 200 djela umjetnika od avangarde do socrealizma, od kojih mnoga nikada nisu viđena do sada u Velikoj Britaniji, a među njima su i radovi Marka Šagala, Vasilija Kandinskog, Kazimira Maljeviča, Vladimira Tatlina, Ela Lisickog, Ljubov Popove, Aleksandra Rodčenka…
Izložba “Revolucija: ruska umjetnost 1917-1932” obuhvata period od početka Oktobarske revolucije do početka Staljinove represije nad avangardom, a osim slika, čine je i fotografije, skulpture, film, posteri i porcelan.
Organizovana povodom stogodišnjice Oktobarske revolucije, izložba daje uvid u jedinstven 15-godišnji period u istoriji ruske umjetnosti tokom kojeg su, kako je navela Kraljevska akademija, bile otvorene sve mogućnosti za razvoj nove proleterske umjetnosti za novu sovjetsku državu. Vijek poslije Oktobarske revolucije, taj prelomni događaj u ruskoj istoriji ostao je i dalje veliki događaj sa posljedicama koje se protežu do danas.
Iako je u Londonu već bilo niz izložbi ruske umjetnosti 20. vijeka, izložba u Kraljevskoj akademiji specifična je po tome što je posebno fokusirana na avangardu i socrealizam.
Londonska izložba organizovana je po ugledu na veliku izložbu koja je 1932. godine održana u više od 30 soba Državnog ruskog muzeja u tadašnjem Lenjingradu, predstavljajući širok spektar ruske umjetnosti iz prvih 15 godina posle Oktobarske revolucije, prema koncepciji uglednog likovnog kritičara i kustosa Nikolaja Punina, drugog supruga slavne pesnikinje Ane Ahmatove. Punin je, inače, poslat u gulag 1949. godine, nakon što je portrete državnih funkcionera opisao kao "neukusne". U gulagu je i umro, nedugo nakon Staljinove smrti.
Na izložbi je zastupljen širok spektar tema, od kojih svaka istražuje kompleksnost interakcije umjetnosti i politike u burnom i dinamičnom periodu ruske istorije. Tako je izložbena cjelina “Pozdrav vođi” fokusirana na Lenjinov dolazak na vlast i njegov kultni status posle smrti, a prati je sekcija posvećena Staljinu. Segment “Čovjek i mašina” posvećen je herojima proletarijata - muškarcima i ženama čiji je fizički napor omogućio uspjeh industrije i tehnologije, a zabilježen je na moćnim slikama, fotografijama i filmu. Cjelina “Hrabri novi svijet” posvećena je svijetu kulture, a “Sudbina seljaka” kolektivnoj poljoprivrednoj proizvodnji i tradicionalnom seoskom životu. “Vječna Rusija” pokazuje kako su slike stare Rusije opstale i u revolucionarnim vremenima, a cjelina “Novi grad, novo društvo” fokusirana je na nove urbane životne stilove, socijalno raslojavanje na bogate i siromašne. Tu je i cjelina posvećena Lenjinovoj “Novoj ekonomskoj politici”, kao i Staljinovoj utopiji, koja pokazuje grandiozne projekte i mračnu realnost njegovih vizija progresa.
Vrhunac izložbe je postavka od više od 30 slika i drugih radova Kazimira Maljeviča, koji su prvi put izloženi zajedno od 1932. godine, pri čemu je rekonstruisana originalna postavka koju je sam umjetnik osmislio za lenjingradsku izložbu. Posjetioci mogu vidjeti “Crni kvadrat” (posljednja verzija iz 1932) i “Crveni kvadrat” (1915), suprematističke kompozicije, te slike seljaka - anonimnih bezličnih figura koje su, kako je navedeno, daleko od zvanično odobrene predstave i koje sugestivno pokazuju dehumanizujući uticaj kolektivizacije.
Lenjingradska izložba, inače, trebalo je da bude postavljena u Moskvi 1933. godine, ali su mnogi umjetnici već bili na crnoj listi sovjetskih vlasti. Na moskovskoj izložbi Maljevič je bio znatno manje zastupljen, a u to vrijeme već je bio ispitivan od tajne državne policije.
Među ključnim radovima na izložbi u Londonu su i Šagalova “Promenada” (1917-18), “Boljševik” (1920) Borisa Mihailoviča Kustodijeva, Kuzme Petrov-Vodkina “Fantazija” (1925), “Tekstilne radnice” (1927) Aleksandra Dejneke…
Poseban prostor rezervisan je i za radove Kuzme Petrov-Vodkina, koji je manje poznat britanskoj publici. Petrov-Vodkin se najpre školovao za ikonopisca, a kasnije je razvio specifičan stil “sferične perspektive”. Bio je jedan od rijetkih umjetnika kojima je bilo dozvoljeno da naprave crteže Lenjina u kovčegu 1924. Slika koju je Petrov-Vodkin kasnije uradio na osnovu tih skica rijetko je izlagana i uglavnom je tavorila u depou Tretjakov galerije. Petrov-Vodkin je izbjegao da ga etiketiraju kao “buržoaskog” slikara, ali je ipak doživio zabranu pojedinih svojih djela, poput “Smrti komesara” iz 1927. godine, što ukazuje, kako primjećuje “Gardijan”, koliko su sovjetske vlasti bile osjetljive na svaki, pa i najmanji kriticizam.
Posjetioci londonske izložbe imaju priliku da vide i radnički stan u prirodnoj velični koji je dizajnirao El Lisicki, kao i kratke filmove koji ilustruju “biomehaniku” pozorišnog reditelja Vsevolda Mejerholda, te izbor filmova Dzige Vertova i Sergeja Ejzenštejna.
Izložba obuhvata i niz fotografija i crteža, od kojih mnogi nikada ranije nisu viđeni u Londonu.
Period koji pokriva izložba završava se 1932. godinom, kada je Centralni komitet proglasio formiranje Udruženja umjetnika SSSR-a čiji je zadatak bio da nametne socrealizam kao jedinu prihvatljivu formu umjetničkog izražavanja. Umjetnost je trebalo da opiše čovjekovu borbu za socijalistički progres i put ka boljem životu.
Kustosi izložbe su An Duma iz Kraljevske akademije za umjetnost, profesor ruske umjetnosti Džon Miler sa Kurtoovog instituta za umetnost u Londonu, te Natalija Mari, kustoskinja i predavač ruske umetnosti.
Izložbu prati reprezentativan, bogato ilustrovan katalog.
Izložba će biti otvorena u Kraljevskoj akademiji do 17. aprila. Cijena ulaznice je 18 funti.
Bonus video:
