U ponedeljak, 2. janura Švedska akademija je, nakon 50 godina, kao što je uobičajeno, učinila dosptupnim za javnost arhivski materijal objavljivanjem na svom sajtu o svim kandidatima za Nobelovu nagradu za kljiževnost za 1966. koju su te godine dobila dva jevrejska pisca: pjesnikinja Neni Zaks rođena u Berlinu i Izraelac Samuel Agnon. Neli Zaks je ovo najviše svjetsko književno priznanje dobila sa obrazloženjem “za istakuta lirska i dramska djela koja istražuju sudbinu jevrejskog naroda”, dok u obrazloženju za Samuela Agnona stoji da je nagrađen “za duboko originalnu umjetnost pripovijedanja inspirisanu motivima jevrejskog narodnog pripovijedanja.“
Iz dosada nedostupne arhive Švedskog komiteta sa koje se skida oznaka tajnosti poslije pola vijeka, svjetska kulturna javnost saznala je da su se pored kandidata za Nobelovu nagradu koji će postati nobelovci kasnije: Sejmuela Beketa, Pabla Nerude, Henriha Bejla, našli ruski pisci Konstantin Paustovski, Vladimr Nabokov i , što je najveće iznenađenje - Ana Ahmatova.
Najveća ruska pjesnikinja i poslije Sapfo najuzvišenija svjetska poetesa, Ana Ahmatova (Gorenko) upokojila se 5. marta te godine, pa nije ni mogla dobiti nagradu koja se dodjeljuje samo živim piscima.
Proslavljenu rusku pjesnikinju za Nobelovu nagradu za 1966. godinu predložila su dva svjetski poznata profesora slavistike iz različitih krajeva svijeta: Hunar Jakobson, profesor univerziteta u Geteborgu (Švedska) i Roman Jakobson sa Harvarda (SAD).
Na spisku kandiata za Nobelovu nagradu za književnost te godine bila su ukupno 72 pisca među kojima, pored već navedenih, i: Alberto Moravija, Horhe Luis Borhes, Jasunari Kavabati ( dobio Nobela 1968.), Luj Aragon, Grejem Grin.
Kandidatura Ane Ahmatove prvi put je razmatrana godinu dana ranije, 1965. kad je Nobelova nagrada za književnost pripala Mihailu Šlohovu . Ali je tada snažniji utisak na članove Švedske akdemije ostavila huda sudbina poetese nego njeni stihovi. Predsjednik Nobelovog komiteta Andres Esterlund sjeća se da je pjesme Ahmatove čitao u prevodu:
“Bio sam pod snažnim utiskom njenog iskrenog doživljaja i savršene tehnike, ali znatno više me tronula sudbina poetese koja je bila primorana da tokom dugih i mučnih godina ćuti o svemu što joj se događalo i što je preživaljavala”.
Ana Ahmatova (Gorenko) rođena je 23. juna 1889. u gradu Velika Fontana kod Odese, a umrla 5. marta 1966. u Podmoskovlju i sahranjena u Komarovu kod Peterburga. Godine 1910. godine udala se za slavnog ruskog pjesnika i putopisca Nikolaja Gumiljova ( 1886-1921) , a 1912. rodio im se sin Lav Gumiljov (1912-1992) koji će se proslaviti kao istoričar i etnograf.
Prvu pjesmu Ahmatova je objavila 1904, a od 1911. redovno štampa poeziju i eseje u svim poznatim peterburškim i moskovskim književnim časopisima. Najizrazitija je predstavnica Srebrnog vijeka ruske poezije.
Bonus video:
