Glumica Marlen Ditrih provela je posljednjih deset godina svog života prikovana za krevet, u svom stanu na Aveniji Montanj, u Parizu, odbijajući da primi bilo koga od svojih starih prijatelja ili fotografa. U biografiji Marlen Ditrih , njena jedina ćerka Maria Riva zapisala je da su noge njene majke “usahle”, a da joj je kosa, nasumice isječena makazicama za nokte u pijanim ispadima, vječito bila umrljana farbom. Bilo je važno da su tu telefon, viski i knjige.
Sa svojom izolovanošću nosila se tako što je mjesečno trošila na račun za telefon 300 dolara i čitala sve od šunda do klasika. Proždirala je poeziju, filozofiju, romane, biografije i trilere - na engleskom, francuskom, i svom maternjem jeziku, njemačkom. Kada je preminula u maju 1992. godine, njen unuk Piter Riva dobio je zaduženje da raskloni skoro dvije hiljade knjiga iz njenog stana, od kojih su mnoge poslate pravo u Američku biblioteku u Parizu.
Simon Galo, tadašnji upravnik biblioteke, ispričao je za “Njujorker” da je od Rivinog poziva do pristizanja kamiona punog knjiga prošlo samo nekoliko sati. Dio Marlenine kolekcije pripao je Muzeju filma u Berlinu, a pojedini primjerci - poput ličnog primjerka Hitlerove "Moje borbe" i prvih izdanja Sesila Bitona - prodati su kolekcionarima. Na mnoge knjige koje su poklonjene Američkoj biblioteci samo su zalijepljene etikete biblioteke i jednostavno su puštene na korišćenje. Od 2006. godine, svim studentima bila je na raspolaganju Marlenin lični primjerak “Sabranih Šekspirovih djela”.
Možda najdirljivije knjige u njenoj kolekciji bile su Geteove. U svojoj autobiografiji pisala je o “obožavanju” Getea u godinama koje je provela u internatu; nakon očeve smrti, Getea je smatrala jedinom preostalom očinskom figurom.
“Moja strast Geteu, zajedno sa ostatkom mog obrazovanja, dala mi je čitav krug čvrstih moralnih vrijednosti koje sam uspjela da očuvam kroz život”, napisala je. Pasuse koji su je naročito zanimali obilježavala je malim iksevima i papirima iščupanim iz sveske, na kojima je crvenim slovima pisalo: “Ne zaboravi”.
Sve njene knjige vrvjele su od bilješki i napomena. Obično ih je žvrljala na engleskom, crvenim mastilom. Unutar primjerka “Ljubavne scene”, meko ukoričene priče o Lorensu Olivijeu i Vivijen Li zapisala je: “Ovo je, bez ikakve sumnje, najgore pisanje koje sam ikada vidjela”.
U roman “Nevina krv” zadjenula je onaj “ne zaboravi” podsjetnik, ovog puta dodavši ispod te fraze i “dosadnjaković”. Na knjigu o norveškoj glumici Liv Ulman nažvrljala je “Koga je uopšte briga?”, a na prvim stranama romana “Zemaljske moći”, tik iznad ozloglašene prve rečenice (“Bilo je popodne na moj osamdeset drugi rođendan i bio sam u krevetu sa dečakom kada je Ali saopštila da je arhiepiskop došao da me posjeti”), napisala je: “Ovde sam prestala da čitam”.
Ali najposvećenija bila je popunjavanju margina u knjigama koje su govorile o njoj samoj, njenoj karijeri i životu koji je nekada vodila. Biografija koja ju je najžešće rasrdila bila je ona Čarlsa Higama, u kojoj su pronađene obimne beleške u tri boje, uz opaske poput “Same laži”, “Neistina”, “Zašto uvijek nosim karirane kostime i sive čarape?” i “Mrzjela sam mačke čitav svoj život!”.
Marlen je išla toliko daleko da je o retrospektivnoj knjizi o njenom filmu “Plavi anđeo” napisala komentar na tri strane, u kojem evocira sjećanje na Hajnriha Mana, na čijem je romanu zasnovan film, a koji je režiseru Jozefu Sterbergu dao “plein pouvoir” (punomoć) da “vrši izmjene kakve god želi” tokom snimanja filma. Tu se, kao i svugde gdje je njena ruka ostavila pisani trag, lako može uočiti da Marlen nije bila puki reakcionar u čitanju: željela je da, posljednji put, pokuša da oblikuje zapise koji su za njom ostajali, odgovarajući na “faktualna” portretisanja njenog života i djela u nadi da će izgladiti stvari i načiniti ih onakvim kakve bi trebalo da budu. Čak i otuđena, prikovana za postelju, na samrti dok su joj otkazivali bubrezi, ozloglašena Marlen Ditrih nastavljala je da šlifuje sopstvenu zaostavštinu, uvjerena da će ljudi odgonetnuti njene riječi u decenijama koje dolaze.
Pisala stihove o Reganu ...
Marlen Ditrih i sama je pisala poeziju - njena kćerka uredila je i izdala knjigu njenih pjesama 2005. godine pod imenom “Nachtgedanken” ("Noćne misli"). Najviše je stvarala upravo u poznijim godinama koje je provela u krevetu, a u stihovima je najčešće govorila o Ronaldu Reganu , AIDS-u i gubitku sposobnosti da hoda. U njenoj kolekciji, pored Bodlera i Rilkea, svoje mjesto imao je i pjesnik Alen Boske čija je supruga Norma radila kao Marlenina sekretarica od 1977. do 1992. godine. Malo nakon Marlenine smrti, Boske je u znak sjećanja na nju objavio zbirku telefonskih razgovora sa njom tokom nekoliko decenija, a pod nazivom “Marlène Dietrich, une amour par telephone” (“Marlen Ditrih: Ljubav preko telefona”).
Kako je Hemingvej zamišljao glumicu pijanu i golu
U izdanju Hemingvejeve “Zbirke pisama” obilježila je piščevo pismo za njegovu suprugu Meri. Hemingvej i Marlen upoznali su se 1934. i sljedećih trideset godina razmjenjivali su pisma seksualne sadržine. Kraj prepisci došao je kada je Hemingvej 1961. izvršio samoubistvo. Njoj je slao i skice svojih djela, a jednom je zapisao da su njih dvoje bili “žrtve neusklađene strasti”. Premda su rečenice koje su razmjenjivali bile provokativne i Hemingvej je jednom prilikom čak detaljno pisao o tome kako je zamišlja “pijanu i golu”, njihova intimnost zasnivala se, prema riječima njenog unuka Pitera, na intelektu. U njenom ličnom rječniku njemačkog jezika podvučena je samo jedna riječ - izraz nežnosti kojim joj se Hemingvej obraćao u svojim pismima: “kraut”.
Bonus video:
