Za proširivanje značenjskih tokova u The Shop Around the Corner je od krucijalne važnosti kako Lubitsch koristi filmske persone Jamesa Stewarta i Margaret Sullavan, njihovu inherentnu dobrotu, da bi razvio polivalentne dramaturške epizode koje otkrivaju ne samo želju za komunikacijom i potragu za srećom (što su emocije koje romantična komedija može neuznemirujuće da prizove, jer ih na kraju svakako narativno potvrđuje), već i sebičnost ljudi kada su zaljubljeni i osjećaj poraza i izgubljenosti u licu kapitalističke presije. Stewart i Sullavan nisu samo ‘dodirnuti’ tim stvarima i okolnostima: oni su njima duboko potrešeni.
The Shop Around the Corner, dakle, nudi romantizovanu nostalgiju, pa opet ispod površine ostaju bolno prisutne naslage očaja i nerazumijevanja, kao što ni sva komedija, pa ni hepi end, ne mogu olako da izbrišu nakupljenu anksioznost. Ultimativno, validnost filma leži u izuzetnoj i neprotivrječnoj jukstapoziciji temeljnih elemenata romantične komedije i konotativnih segmenata koji pripadaju nekom drugom žanrovskom registru.
Stoga i The Shop Around the Corner posjeduje elegantnu, dirljivu krhkost i izuzetan emocionalni raspon u izrazu i predstavljanju likova: nikada u ovom žanru nije sa većom poentom prizvana ljudska ranjivost.
The Palm Beach Story (Priča iz Palm Beacha, 1942) - Preston Sturges
Da je u The Palm Beach Story vodeći Sturgesov interes principijelno vezan za metažanrovsku ravan, najavljeno je već samim početkom filma koji bi bio, u nekoj drugoj romantičnoj komediji, upravo konvencionalni završetak: vjenčanje para.
’Ostatak’ filma će pokazati što se (dalje) dešava sa tim brakom: Gerry (Claudette Colbert) odlučuje da napusti svog muža Toma (Joel McCrea), odlazi vozom i tu upoznaje milionera (Rudy Vallee) koji će se ubrzo zaljubiti u nju. No, Tom neće lako odustati i kreće u potragu za Gerry, što ga vodi u kuću bogataša čija će sestra, da stvari budu još komplikovanije, pokazati živo zanimanje za njega.
Fabularna postavka ovdje ne omogućava Sturgesu da previše skreće sa provjerenih generičkih staza, tako da u The Palm Beach Story imamo potpuno razuzdane, ‘samosvrhovite’ epizode poput one kada pijani lovci sa psima krenu da traže po vozu glavnu junakinju, ali ne i pasaža u kojima režiser pokazuje ‘umjetničku’ nadmoć nad svojim materijalom, što ga čini, u konačnici, i najboljim autorovim ostvarenjem.
Naročito efikasan je završetak u kojem se ljubavni zaplet razriješi tako što se otkrije da Gerry i Tom imaju sestru i brata blizance, pa film okončava trostrukim vjenčanjem: kraj koji svjedoči temeljnu utopijsku retoričnost, ali i beskrupuloznu i apsurdnu logiku eskapističke prirode romantične komedije.
I Know Where I’m Going! (Znam gdje idem!, 1945) - Michael Powell & Emeric Pressburger
Najbolja engleska romantična komedija, I Know Where I’m Going! donosi Powella u superiorno relaksiranom izdanju, djelimično zbog nepretencioznosti žanrovskog okvira koji se inventivno kreira, djelimično zato što je uobičajena ‘domaća’ tematika najočiglednije prisutna kroz posebnu pažnju koja se posvećuje škotskom pejzažu koji u filmu igra važnu kako ikoničku, tako i simboličku (on reflektuje uzburkanost osjećanja protagonista) i dramaturšku (njegova nepredvidljivost će inicirati i determinisati putanju para) funkciju.
Naime, ako je The Life and Death of Colonel Blimp (Život i smrt pukovnika Blimpa, 1943) predstavljao direktno suočavanje sa engleskom (životnom) filozofijom, I Know Where I’m Going! bi bio ‘eskapistička’ varijanta režiserove bazične preokupacije: Joan (Wendy Hiller) odlazi u škotsko gorje da bi se udala za bogataša koji je tamo zakupio ostrvo, i dok čeka da se preveze - vremenske neprilike sprečavaju saobraćaj - upoznaće mornaričkog oficira Torquila (Roger Livesey) i vrlo brzo između njih se rađa romansa.
Powell proces Joaninog zaljubljivanja daje u paraleli sa njenim upoznavanjem običaja, dobrodušnosti i otvorenosti lokalnih ljudi i njihove kulture, pa će njena urbana suptilnost biti nadopunjena konzervativnom reafirmacijom: I Know W
here I’m Going!, sa uzdizanjem škotskog ambijenta i prefinjenim tretmanom generičkih pravila, uspijeva da dočara magiju i misteriju keltskog duha i ambijenta, svijet podjednako realan koliko i bajkovit.
Annie Hall (1977) - Woody Allen
Allenov najveći komercijalni i kritičarski uspjeh (Oskari za najbolji film, režiju i scenario) ujedno je označio i ulazak režisera u zrelu fazu: prezentacija autorovog duhovitog svjetonazora sada je bila narativno čvršće kontekstualizovana, a likovi nisu bili samo predmet parodijskih opservacija jedne egocentrične svijesti, već i protagonisti sa razvijenom psihologijom (posebno se to odnosi na heroine, koje će u narednom periodu biti redovno u centru pažnje).
Gotovo da nema Allenovog filma a da fikcionalna ličnost koju glumački otjelotvoruje ne posjeduje barem neku od njegovih odlika iz stvarnog života, no autobiografski podtekst režiserovog opusa najjasnije je prezentovan u Annie Hall (uz, dakako, Radio Days iz 1986), filmu koji govori o njegovom raskidu sa Diane Keaton.
To što njih dvoje glume ‘sami sebe’ ne doprinosi samo mimetičkoj profilaciji, već i blagonaklonoj komičkoj dimenziji koju film emituje. Na interžanrovskom nivou, Annie Hall se može sagledati i kao Allenov pokušaj da, u drugačijem urbanom ambijentu, reafirmiše tradiciju klasične holivudske romantične komedije.
Distinkcija kojoj je režiser težio prevashodno se odnosila na drugačije portretisanje ljubavnih relacija: dok je romantični i sentimentalno-uvrnuti karakter screwball komedija izrastao iz ekscesnog zapleta i reakcija glavnih junaka na njega, Allen je do sličnih rezultata dolazio uz pomoć urnebesnih i vrlo artikulisanih dijaloga.
When Harry Met Sally... (Kad je Harry sreo Sally…, 1989) - Rob Reiner
Ključni film u rehabilitaciji romantične komedije u posljednjih tridesetak godina, When Harry Met Sally... je - nadograđujući ideje Woody Allena - pokazao kako je ovaj žanr u Novom Hollywoodu prirodno i logično izrastao iz staroholivudske baštine.
Borba polova je i dalje ostala u žiži, disproporcija između muškog i ženskog poimanja stvari - sa seksom kao zajedničkom ‘teritorijom’ gdje se različiti interesi mogu preklopiti - manifestuje se u duhovitim verbalnim razmjenama, a nekadašnja screwball ‘neodgovornost’ koja je oslobađala potisnute erotske tenzije ponovo je suzdržana brojnim socijalnim i rodnim anksioznostima.
Reineru je pošlo za rukom - naročito kroz sjajan rad sa Meg Ryan i Billy Cristalom - da šire implikacije stavi tamo gdje im je i mjesto, u simptomatičnu pozadinu, a da se usredsredi na interakciju dvoje protagonista, na detalje i nijanse što precizno otkrivaju savremenu muško-žensku dinamiku koja vrlo često zapada u aporične razmirice. Što je više (spolja) injektovano ironijskog realizma ili ‘otrežnjujućeg’ humora u ovakvom analiziranju rodnih zavrzlama, film When Harry Met Sally... je sve snažnije reprodukovao bazičnu generičku trajektoriju i nepokolebljivu vjeru u validnost žanrovskog iskustva u portretisanju muško-ženskih odnosa.
Na taj način, generička esencija je sačuvana, a pridodata je nova sofisticiranost i kultivisanost žanrovskom izrazu: sa When Harry Met Sally... romantična komedija je postala neodoljivo - intelektualna.
Bonus video:
