U Dolomitskim alpima, ogromnom planinskom lancu na sjeveru Italije, reditelj Reni Harlin je odveo Silvestera Stalonea do podnožja planine visoke preko 3.300 metara. Harlin je pokazao prema gore. Tamo je planirao snimanje filma “Alpinista”, na vrhu planine. U filmu, koji je stigao u bioskope prije 30 godina, Stalone je igrao spasioca koji se bori protiv bande otmičara. Ali glumac je priznao da se plaši visine i zakleo se da se neće peti više od potpetica svojih kaubojki.
“Alpinista” je bio film-ekspedicija. Ekipa je provela mjesece u italijanskim planinama sa timom svjetskih vrhunskih alpinista koji su izvodili vrtoglave uspone. Tokom snimanja suočili su se sa olujama, ali i munjama na nadmorskoj visini od oko 4.000 metara, bilo je i helikopterskih evakuacija, ali i rekordno rizičnih vazdušnih akrobacija. Kao vođa ekspedicije, Harlin je imao još jedan zadatak - da navede Stalonea da se popne što više uz planinu.
Napuštajući relativnu sigurnost svojih čizama sa visokom petom, on se na kraju penjao i visio s ivica. Promotivni video o nastanku filma imao je za cilj da ubijedi gledaoce da je Stalone zaista izveo mnogo pravog penjanja. Ali on nije bio ni blizu Vajolet tornjeva u Dolomitima, grupi vrtoglavih vrhova, za ključnu akrobaciju u filmu. Mnogi pamte i scenu gdje glumica Mišel Džojner visi na užetu između tornjeva na visini od 4.000 metara. Zaista, gotovo svaka scena u filmu “Alpinista” izaziva jezu i neki strah. Kompletna priča i scene veoma su ubjedljive.
“Danas kad gledam film, zaista je nevjerovatno izrežirano, kao da je Stalone bio tamo gore”, kaže Džojner.
“Nema šanse da se može reći da nije bio. Mnogi su, gledajući film sigurno pomislili, ‘Da li sam zaista morala rizikovati svoj život zbog toga?’”
U uvodnim scenama, Sara i Hol (igraju ih Džojner i Majkl Ruker) zaglavili su se na vrhu jednog od vrhova i moraju se popeti zip-lajn užetom do spasilačkog helikoptera. Ali kopča na Sarinom sigurnosnom pojasu pukne, a planinski spasilac Gejb (Stalone) je ispusti. Cilj ove scene je, naravno, natjerati Gejba da se muči i osjeća krivim.
“Ljudi mi kažu da im je ta scena ostala u sjećanju”, navodi koproducent Džim Zatolokin.
“To je jedino čega se sjećaju!”, ističe on.
Ideju za film “Alpinista” dobili su sredinom 1980-ih, kada je koproducent Džin Hines gledao televizijsku emisiju o planinarima.
“To ga je zainteresovalo za svijet planinarenja. To je dinamičan i jedinstven svijet sa mnogo različitih ličnosti”, kaže Zatolokin.
Da bi priča bila što uvjerljivija, ništa nijesu prepuštali slučaju, već su angažovali poznate stručnjake.
“Intervjuisali smo neke od velikih planinara i ljude iz planinarske industrije. Prikupili smo priče i sve što smo mogli. Imali smo pet kutija punih istraživačkih materijala”, “, kaže Zatolokin, te otrkiva da je postojao problem u prenošenju ideje u film.
“To je uzbudljiv sport, ali nije baš uzbudljiv za gledanje. Dugo vremena bilo je teško shvatiti kako pretvoriti planinarenje u akciono-avanturistički film. U to vrijeme je bio aktuelan film ‘Umri muški’, pa je koncept postao ‘Umri muški na planini’”, kaže Zatolokin.
Planinar i pisac Džon Long je takođe bio angažova na ovom projektu. Član pionirskog Stonemastersa, grupe kalifornijskih planinara hipi stila, Long je prvi put u istoriji osvojio El Kapitan, stijenu visoku 3000 metara u Josemitima, za jedan dan.
“On je legenda u svijetu planinarenja”, kaže Zatolokin.
Longova definicija je bila bazirana na njegovoj vlastitoj noveli - “Rogue’s Babylon”, koja je inspirisana istinitom pričom o avionu s marihuanom u Josemitima, koji se 1976. godine srušio na smrznuto jezero noseći 6.000 jedinica meksičke marihuane. Kako se vijest proširila, stvorila se “zlatna groznica” za drogu, planinari, hipi planinari i avanturisti su se spustili do olupine kako bi pokupili marihuanu koja je bila zapakovana u bale u vrećicama od jute.
“Stigao sam tamo možda dvije nedjelje nakon svega. Tada su svi bacali sve što imaju. Prijatelji su mi dolazili s kesama punim trave i govorili: ‘Evo, bolje da ovo uzmeš!’”, priča Long.
On je svoju priču smatrao “nebitnom”, te sre bacio na pisanje scenarija. Umjesto toga, Majkl Frans je napisao konačni scenario. U priči, otmičari presrijeću avion koji prevozi 100 miliona dolara iz američkog trezora. Međutim, avion se sruši u stjenovitim planinama, rasipajući kutije sa novcem po planinama. Zlikovci, predvođeni bivšim genijem obavještajne službe Džonom Litgom, uzimaju spasilački tim kao taoce, primoravši rendžere da se probijaju kroz planine i povrate 100 miliona dolara.
“Umri muški na planini” je apsolutno tačno. Iako se “Alpinista” može smatrati posljednjim solidnim ostvarenjem iz ere akcionih filmova, predvođenih Silvesterom Staloneom i Arnoldom Švarcenegerom.
Harlin je bio vrlo popularan nakon uspjeha filma “Umri muški 2” iz 1990. godine koji je bio još uspješniji od originalnog filma. Stalone u to vrijeme, međutim, nije bio toliko uspješan već je tragao za hitom. Odlazak u lakši žanr, komediju o mafijašima “Oskar” i “Stop! Or my mum will shot!”, bio je neuspješan. Stalone je priznao da je “naučio na teži način o komediji” i da je “Alpinista” bio njegov povratak akcijama.
“Alpinista je poput metafore za moj život, penjanje i padanje, vrhovi i doline”, rekao je Stalone.
“Imam li snage da se ponovo popnem?”, pitao se Stalone, dok je Litgou izjavio da mu je “Alpinista” najbolje angažovanje koje je ikad imao.
Bob Gejns, planinar veteran i koautor knjiga “How to Rock Climb” s Džonom Longom, pridružio se produkciji kao glavni službenik za bezbjednost. Njegov prvi zadatak bio je podučiti Stalonea kako da se penje.
Iako je Gejns planirao da odvede Stalonea na neke velike penjačke stijene, glumac nije želio reskirati izlazak napolje, možda zbog straha od visine. Za razliku od Stalonea, zahvaljujući snimanju filma “Alpinista” Majkl Ruker je postao sposoban penjač.
“On se popeo na neke velike stijene u Joshua Treeu, visoke 500 metara”, kaže Gejns. Ali nije mogao poreći Staloneovu predanost akciji u planinama.
“Na setu nije bio razmaženi glumac. Bio sam zadivljen onim što je radio. Skakao bi sa sniježne padine i radio saltoe, bez problema”, dodaje Gejns.
Ron Kauk i Volfgang Gulih su smatrani najboljim penjačima na svijetu u to vrijeme i oni su angažovani kao dubleri za penjanje. Kauk, govoreći 2021. godine, opisao je kako je bio premršav da bi bio dubler za Stalonea, pa je Staloneov trener predložio da Kauk počne koristiti steroide kako bi se nabildovao. Bio je rasterećen kada je Gulih poprimio građu sličnu Staloneovoj i većinu puta je bio dubler za njega. Gulih je takođe nosio proteze da bi još više sličio Staloneu. Prema Gejnsu, Silvester je želio da Gulih bude njegov dubler nakon što je vidio njemačkog penjača kako radi zgibove na jednom prstu. “Alpinista” čuva uspomenu na Guliha koji je poginuo u saobraćajnoj nesreći u avgustu 1992. godine.
“Alpinista” je pušten u bioskope 28. maja 1993. Kritičari nisu bili oduševljeni formom filma. Ali film je zaradio gomilu novca, 240 miliona dolara širom svijeta i nadmašio film “Umri muški 2”. Takođe je dobio tri nominacije za Oskara.
Postojala je neka vrsta drame van ekrana, sa izvještajima o finansijskim teškoćama u produkcijskoj kompaniji Carolco Pictures i prepirke oko autorskih prava.
Brend planinarske opreme koji je isporučio pojas, Black Diamond, očigledno nije bila oduševljena. U špici filma je bilo navedeno da su sigurnosni pojasevi “promijenjeni da bi se bolje prikazala nesreća”.
“Mislim da je stavljanje toga u špicu filma učinilo situaciju još gorom”, nasmiješio se Gejns, koji se sjeća kako su njegovi učenici za penjanje odbili da koriste taj pojas nakon filma.
“Ljudi su govorili, ‘To je bio Black Diamond pojas koji je otkazao!’”
Stalone je sada potpisao za zakašnjeli nastavak. Ali da li će akcioni film ere CGI-ja hrabro dosegnuti doslovnim visinama “Alpiniste”? To i dalje ostaje jedan od najimpresivnijih akcionih filmova ikada snimljenih, napravljen na nivou koji daleko prevazilazi prosječan plagijat filma “Umri muški”.”
Bonus video:
