“Želim da ta muzika zvuči kao realan zvižduk djeteta. I da odzvanja kroz decenije, kroz cijeli život tog grešnika i promašenog tipa” – tako je Franko Arkali, jedan od scenarista filma ,,Bilo jednom u Americi“ (,,Once Upon a Time in America“), objašnjavao Eniju Morikoneu kakvu muziku želi za glavnu temu filma.
Slavni kompozitor se našao u čudu. Već dvije decenije bio je svjetski poznat kompozitor, proslavljen špageti-vesternom ,,For a Few Dollars More“ (1965). Morikone je tada, početkom 80-ih, sam kavaljerski isticao ono što su mnogi govorili u filmskoj javnosti: svijet ne bi čuo za njega da nije bilo režisera, prijatelja Serđa Leonea. A prijatelja nije želio da iznevjeri – ne u momentu kada je Leone već bio narušenog zdravlja… Ispostaviće se, to je bio Leoneov posljednji film.
Znate scenu kada banda dječaka bježi u sjenci Bruklinskog mosta, u momentu prije nego će jedan pucanj i jedan potez nožem odrediti sudbinu jednog i još mnogo života? Onaj momenat koji je ne samo sjećanje, ne samo nostalgija, nego i zloslutna uspomena jedne životne promašenosti? Trebalo mu je pronaći dostojnu muziku… I još jednom, da bude zvižduk dječaka!
“Znaš šta, možda bi najbolje bilo kada bi to bila panova frula” – bubnuo je Arkali.
Morikone je u tom momentu znao šta mu treba. I samo jedno ime mu je bilo u glavi: George Zamfir.
Iz svijeta Čaušeskog
Zamfir i Morikone tada se nijesu poznavali. To su bili ljudi iz potpuno drugačijih svjetova – jer George Zamfir je bio rumunski majstor na panovoj fruli, prije svega angažovan u popularnoj narodnoj muzici u toj komunističkoj zemlji! Čak i u vrijeme diktature Čaušeskog, kvalitet i prava umjetnost morali su isplivati. Ugovor u Parizu je krajem 70-ih donio priliku da snimi ,,Usamljenog pastira“. Tu čuvenu melodiju koju je Kventin Tarantino godinama kasnije iskoristio u ,,Kill Bill“!
Tarantino ne bi čuo za Zamfira da nije bilo Leonea i Morikonea, a Morikone je slučajno čuo kako Zamfir izvodi ,,Usamljenog pastira“ u jednoj emisiji na londonskom BBC.
U momentu kada je Arkali pomenuo panovu frulu, Morikone je imao u glavi sve: ne samo muzičara, već i osnovnu ideju za melodiju. ,,Childhood Memories“ i ,,Cockeye’s Song“ (u klipovima ispod) su se rasplele tu, kao blistavi, široki put kojim jedan film treba proći do legende i vječnosti!
Muzika sa snimanja
,,Deborina tema“ odskače od ostatka materijala, a interesantno, na zvaničnom albumu na kojem je objavljen soundtrack, našla se odmah prije ,,Childhood Memories“. Kao potpuni kontrast – prvo je mladalačka nada, a zatim neprebolno sjećanje jedne dame.
“Mnogo puta su mi govorili da je spora, da joj treba mnogo vremena da se zahukta. Da je u jednom momentu pretjerano euforična, a potom pretjerano ,,sladunjava“ i bajkovita. Ali sve je to Debora. Bila je to jedina pjesma koju sam napisao prije filma. Čak mnogo ranije, za jedan drugi film je odbijena, neću reći koji. Onda smo počeli da radimo na ,,Bilo jednom u Americi“, i prosto savršeno uklopila u Deborin lik, njene strahove i snove” – kazao je Morikone.
Konačno, muzika u filmu je vrlo posebna u teoriji filma – jer su scene snimane tehnikom da su je glumci na setovima slušali upravo onako kako su Leone i Morikone zamislili da na kraju bude montirana uz kadrove.
Tako da legendarni momenat kada mali Dominik umire Nudlsu na rukama, kada se djetinje ruke okaljaju prvim grijehom a lice dobije ožiljak za cijeli život – ne bi bio isti da ga je Leone snimao u tišini. Donio je pravu odluku: svu epsku dramu jednog realnog životnog momenta ponijela je i iznijela muzika. Robertu De Niru, Džejmsu Vudsu, Liz Mekgovern, malom Skotu Tajleru koji je glumio dječaka Nudlsa je ostalo samo da odglume… ili ne, da otplešu veliku priču. A ona počinje, i sami znate: ,,Bilo jednom u Americi…“
Zanimljivosti: Jedina Morikoneova muza
Glas Italijanke Ede del’Orso čuje se u čuvenoj ,,Deborinoj temi“ u filmu. Ona je jedina pjevačica ili pjevač čiji se glas čuje u Morikoneovim kompozicijama. Prvi put su sarađivali u ,,Dobar, loš, zao“ 1966. godine…
“Nikad nijesam želio pjevača u muzici koju stvaram. Onda sam čuo Edu, i mogu samo reći da je to bio momenat kao kad nevjernik doživi otkrovenje. I tada sam povjerovao da ljudski glas nije samo ravnopravan, nego najljepši instrument” – kazao je Morikone nedugo nakon premijere ,,Bilo jednom u Americi“.
Leoneovi neostvareni projekti
Serđo Leone je, nakon premijere ,,Once Upon a Time in America“ objavio da planira posljednji vestern. Sve je bilo osmišljeno: ,,A Place Only Mary Knows“ trebala je biti velika avantura u potrazi za zakopanim blagom, u vihoru Američkog građanskog rata. Sa jedne strane trebao je biti Miki Rurk, smutljivac koji je vrbovao regrute za vojsku Sjevera – a sa druge Ričard Gir, bogataš sa Juga i muž famozne Meri!
Drugi projekat, koji je čak bio pred snimanjem, je ,,Leningrad: The 900 Days“. Američki fotoreporter se zaljubljuje u Ruskinju tokom nacističke opsade Lenjingrada… U filmu sa budžetom od 100 miliona dolara trebao ga je glumiti Robert de Niro.
Smrr Arkalija i izbor glumaca
,,Once Upon a Time in America“ imao je premijeru u maju 1984, na Kanskom festivalu. Scenarista Franko Arkali, jedan od petorice koji su radili na slavnom tekstu, više od pet godina prije premijere nije bio živ. Preminuo je od raka u 49. godini. U vrijeme kada je Arkali dao ključnu smjernicu Morikoneu za glavnu temu filma, Leone je imao potpuno drugačije planove o glumačkoj postavi filma. Tako je Nudlsa umjesto De Nira trebao glumiti Džerard Depardje – ali slavni Francuz nije umio savladati bruklinški akcenat! Prije Džejmsa Vudsa, kandidati za ulogu Maksa bili su Dastin Hofman, Džon Vojt, Harvi Kejtel, Džon Malkovič… A Deboru je trebala glumiti Bruk Šilds…
Galerija
Bonus video:
