Mnogi sportisti pisali su istoriju, harali na raznim šampionatima, obarali rekorde, no zahvaljujući doping testovima, otkrivalo se koliko je sve to “realna priča”. Najveće zlo savremenog sporta nije zaobišlo ni neke poznate fudbalere, tenisere, atletičare koji su bili idoli mnogih generacija.
Mnogi pamte slučaj fudbalera Dijega Maradone koji je vraćen sa Svjetskog prvenstva u Sjedinjenim Američkim Državama 1994. godine, poslije samo dvije odigrane utakmice i jednog postignutog gola, jer je bio pozitivan na efedrin. Među fudbalerima koji su tokom karijere “pali” na doping testove su između ostalih i Pep Gvardiola i Edgar Davids.
Dopinga je bilo i u bijelom sportu, pa je tako doping koristila i Marija Šarapova, ali i legendarni Andre Agasi. Iako je Agasi tada znao da prevari zvaničnike i tvrdi kako je nedozvoljene supstance slučajno uzimao, a tek po završetku karijere, u svojoj autobiografiji priznao je da je koristio sintetičku drogu - kristalni metamfetamin.
Iako je sedam puta tokom kerijere osvojio prestižnu trku “Tur d’Frans”, biciklista Lens Armstrong to nije postigao zahvaljujući svom umijeću. Naime, tek je u ekskluzivnom intervjuu Opri Vinfri iz 2013. godine otkrio da je koristio doping i to eritrpoetin (EPO), koji utiče na dramatično povećanje eritrocita u krvi.
Zbog pozitivnih doping testova “padale” su medalje, ali i poništavani su svjetski rekordi u atletici. Tako je kanadski sprinter Ben Džonson koristio doping na Olimpijskim igrama 1988. godine u Seulu. Džonson je trijumfovao u trci na 100 metara uz novi svjetski rekord - 9,79 sekundi, te uspio da pobijedi neprikosnovenog Karla Luisa. Kasnije je ispostavilo da su u njegovom urinu pronađeni tragovi nedozvoljene supstance - stanozolol i tri dana kasnije je diskvalifikovan, medalja mu je oduzeta, a rekord je izbrisan.
Ništa bolje nije prošla ni omiljena američka atletičarka Merion Džons. Naime, ona je pod pritiskom Američke antidoping agencije 2007. godine priznala uzimanje nelegalnih supstanci uoči Olimpijskih igara u Sidneju 2000. godine na kojima je osvojila pet medalja (tri zlatne i dvije srebrne) i tako srušila mit o dobroj djevojci. Njoj su oduzete sve medalje, uključujući svih pet sa Olimpijskih igara iz Sidneja, i poništeni su joj rezultati sa svih takmičenja nakon prvog septembra 2000. godine.
To su samo neki od primjera kako je doping uništio karijere poznatih sportista. Ovi testovi ne zaobilaze ni e-sportiste koji se takmiče na svjetskom nivou. U susret Evropskom prvenstvu u e-Footballu o dopingu i kontroli istog priča Bojan Nikolić, predstavnik WAD-a (Svjetske doping agencije).
”Naša internacionalna e-sport federacija ima ekskluzivni ugovor potpisan sa WAD-om. U pitanju je svjetska antidoping agencija i to je jedna licencirana i kvalifikovana agencija za antidoping na svjetskom nivou. Mi smo jedina Internacionalna federacija koja ima ugovor sa njima. Svaki sport ima antioping kontrole, pa je tako od skora u e-sportu. Mi gejmere tretiramo i kvalifikujemo kao atlete. Oni su za nas isti kao košarkaši, fudbaleri, atletičari, teniseri... Tako antidoping kontole znače isto što i za ostale sportove. Na svakom takmičenju, bez obzira da li je to Evropski šampionat ili Svetski dolazi predstavnik WAD-e anonimno. Zatim bira određene atlete i poziva ih da urade taj antidoping test”, objašnjava Nikolić kako funkcioniše testiranje na gejming takmičenjima.
Iako bi mnogi pravdali uzimanje dopinga kod pravih sportista s obzirom na to da su fizički aktivniji, pa im treba supstanca koja će da ih “digne”, sagovornik “Magazina” objašnjava zbog čega bi gejmeri eventualno mogli da sebe izlože dopingu:
”Gejmeri su ljudi koji preko dana najčešće rade neki drugi posao, u potpuno drugoj branši. Većina njih nijesu profesionalne atlete, ali i ovi koji jesu, najčešće biraju da je najbolji period za gejming preko noći. U tom periodu kad je organizam naučen da spava i odmara, recimo od 10 uveče, pa do jutarnjih sati, oni tada igraju igrice. Tada pribjegavaju reverzibilnim procesima kako bi mogli da ostaju budni. Kad se to dešava, oni koriste sredstva za doping. Tu spadaju razne pilule, suplementi, koje ih ‘drže’ dok igraju. Tu imamo problem i sa modernim stanje koje nazivaju anksioznost. Kad gejmate, javlja se emocija ako pobjeđujete ili gubite, a pri tom se sve odvija u mrežnim takmičenjima između drugara, prijatelja, ili sa nepoznatim likovima sa interneta, jer danas je sve zahvaljujući istom dostupno. Onda gejmeri imaju problem sa nervoza, napadom panije, i tada se takođe koriste doping sredstva kako bi se organizam umirio”, ispričao je Nikolić.
Doping sredstva, ali i testovi i kod gejmera i kod profesionalnih sportista su isti, tvrdi sagovornik “Magazina”.
”Ono što važi za profesionalne sportove, važi i za gejmere”, objašnjava Nikolić, te otkriva koje su to zabranjene supstance koje gejmeri najčešće koriste:
”Energetski napici su jedno vrijeme spadali tu, jer bustuje organizam zbog kofeina i unutrašnji sastav koji ima, ali su oni to uspješno preko istraživanja dokazali i pokazali da nemaju povezanosti sa doping supstancama. U suštini oni ‘daju krila’, ali ne smatraju ih više kao doping. To je izotonični dopunski buster organizma koji ima dodatno kofeina koji nam daje malo više energije. Bili su i oni jedno vrijeme na crnoj listi u WAD-u, nijesu smjeli da se koriste, ali su ga skinuli”.
Kao što sportisti imaju bolje rezultate kad koriste nedozvoljene supstance, ista je situacija i kod gejmera.
”Sa druge strane, postoje i situacije gdje imamo na šampionatima ljude koji ne rade takve stvari, pa su osvojili prva mjesta, postigli velike uspjehe i budu u top pet igrača na svijetu”, napominje Nikolić.
I dok su pojedini profesionalni sportisti bili diskvalifikovani samo sa tog takmičenja gdje su uhvaćeni da koriste nedozvoljene supstance, oduzimane su im medalje, u gejmingu se oni koji ih koriste strože kažnjavaju.
”Nema prava da prijavi učešće ni na jednom takmičenju u periodu od godinu. Imamo sve forme na kanabis, narkotike, stimulanse razne, ali na svu sreću gejmeri puno ne pribjegavaju uzimanju doping sredstava. Moram da priznam u posljednjih nekoliko godina nijesmo imali takav problem sa gejmerima na takmičenjima, nijesmo imali nijednoga koji je pao na doping testu”, pohvalio se Nikolić.
Kako u gejmingu postoje solo i ekipne igrice, kad uhvate solo gejmera da je dopingovan, za njega takmičenje bude završeno, no kad su ekipni e-sportovi u pitanju, situacija je ista - tada sa takmičenja odlazi čitava ekipa.
”Tu nema milosti. Internacionalna federacija nema nikakav uticaj na stav koji će WAD da zauzme. Oni dođu tajno, niko ne zna kad i ko dolazi i to je jedan od najboljih načina da ljudi shvate da to nije neka šala, da se gejming profesionalno doživljava. Pobjeda ili poraz treba da budu dio života igrača i da ih motivišu da budu bolji naredne godine”, savjetuje Nikolić.
Pomenute supstance znaju da budu u organizmu i po nekoliko mjeseci, no kad testovi budu pozitivni, kad god da su ih gejmeri uzeli, sankcije su iste.
”Zna se. Kad dođe predstavnik WAD-a pikira nekoliko igrača. Random se bira. Prošle godine smo imali situaciju da su Čileanac, Crnogorac, Južnoafrikanac i Kosovar radili doping testove, i naravno svi su bili negativni. Oni nemaju data bazu, već uđu u salu gdje se odvija takmičenje i samo ih izaberu. To ih pravi mnogo snažnima, ne znamo ni princip selekcije. Nakon testa dođe čovjek iz te organizacije koji se predstavi, kaže koliko je testova uradio, kojim igračima i postoji platforma u samom sitemu WAD-a gdje predstavnik upisuje kada je urađen test, koji labaratorijski metod je korišćen i koliko miligrama je uzeto iz atlete. Kad nalazi budu gotovi, kompletni rezultati budu na njihovom sajtu gdje pristup imaju samo ljudi iz federacije”, objašnjava proceduru Nikolić.
”Ako je rezultat pokaže da u organizmu postoje zabranjene supstance, i taj što je uzeo prije dva mjeseca i onaj što je uzeo u tokom takmičarskih dana, isto su sankcionisani”, dodaje on.
Postoje i stimulativna sredstva koja su dozvoljena da se koriste, a u pitanju su vitamini - C, D, B.
”Vitamin B je najzdraviji i najbolji suplement gdje umirite organizam ako osjećate anksioznost, ako vam treba bust uzmete cink, C vitamin, a u takvim situacijama pomoći će vam i ‘koka kola’. Ta gazirana pića nijesu nezdrava, jesu ako ih pijete u neograničenim količinama pa dolazi do gojaznosti, ali zbog njih nećete pasti na testu WAD-a. Ako želite da budete profi gejmer i hoćete da igrate, morate biti otvorenog uma. To su obično ljudi koji nađu vrijeme za sve, a savjetuje se i ta profesionalna rekreacija između takmičenja. Mi pred bilo koje takmičenje organitujemo doping testove, razgovaramo sa igračima iz federacija koje su naše članice da obrate veliku pažnju na te stvari, kako ne bi imali sankcije. I do sada nijesmo imali takvih problema. Možda smo jedini sport u svijetu koji do sada nije imao problem sa dopingom”, zaključuje Nikolić.
U slučaju pozitivnog testa i nacionalne antidoping agencije snose odgovornost
Iako je WAD svjetska antidoping agencija, svaka država ima svoju nacionalnu antidoping agenciju (NADO).
”Ta nacionalna antidoping agencija je odgovorna da kad ima neki događaj ili takmičenje povezano sa internacionalnom e-sport federacijom isprati svog čovjeka da uradi test i da to pošalje centrali WAD-a”, objašnjava Nikolić proceduru, te odgovara na pitanje u slučaju pozitivnog testa na doping koji pokazuje da je igrač mnogo prije takmičenja izimao nedozvoljena sredstva, ko snosi odgovornost:
”Nacionalna anitoping agencija treba da uradi testove. Ukoliko ih ne urade, a gejmer na tom nekom takmičenju bude pozitivan na doping i vidi se da je to od ranije, onda i ona ima određene sankcije. Ali o tome odlučuje komitet svjetske antidoping agencije jer je od države do države sve to različito. Nikad se to nije desilo, mnogo je to povezano, i ne smije niko da ne dođe na testiranje”, tvrdi Nikolić.
Bonus video:
