Jevrem Brković bio je jedna od centralnih ličnosti u procesu obnavljanja Crnogorske crkve i u nalaganju prvog autokefalnog crnogorskog badnjaka na trgu ispred dvorca kralja Nikole na Cetinju 6. januara 1991.
Mnogo puta je Jevrem Brković bio na biljegu i poprištu odbrane Crne Gore od kleronacionalističkog velikosrpskog zla. I to kad je bilo najteže. Uvijek činjenički i argumentovano je Brković pisao da je Crnogorska crkva bila vjekovima, faktički i kanonski, autokefalna pomjesna crkva, koja je bespravno ukinuta, nakon nasilne aneksije i okupacije Crne Gore sprovedene od strane Srbije 1918.
Jevrem Brković je, precizno i tačno, pisao da je aktuelni mitropolit Crnogorsko-primorski Srpske pravoslavne crkve Amfilohije Radović uzurpator i okupator trona Svetog petra Cetinjskog i da je on negator Crne Gore i Crnogoraca.
Brković je portretisao mitropolita Amfilohija uistinu onako kakav je u javnom djelovanju uvijek bio sam Amfilohije: nacionalistički ideolog i političar u mantiji, kojemu je vjera drugorazredna, a politika prvorazredna, te kod koga je hrišćanstvo i uopšte religijsko učenje i djelovanje samo makijavelistička i populistička kulisa i poštapalica, kojom on orgće svoj nacional-šovinistički i suštinski antihrišćanski habitus.
U tom smislu akademik Jevrem Brković je decidiran i uvjerljiv kada javno konstatuje (25. oktobra 2001): “U Amfilohijevoj interpretaciji pravoslavlja više je ideologije, nego vjere, više svetosavlja nego Hristovog očovječenja Čovjeka, više nacionalističkog i šovinističkog nego hrišćanskog i čisto religijskog!”. (Da se zna - izbor iz polemičkog opusa, CANU, 2019, str. 210).
Jevrem Brković tada, između ostalog, percipira da se Amfilohije, kao mantijaš “sotonskih očiju, pokreta i pantomime, našao na dubrovačkom bojištu s guslama o ramenu” (Ibidem). Za Amfilohija, razložno i argumentovano Brković tvrdi da je bio propagator, ideolog i ratni huškač u pokušaju stvaranja Velike Srbije, te da je taj isti Amfilohije išao na poklonjenje Slobodanu Miloševiću. Inherentno tome,
Jevrem Brković uvjerljivo i nadasve istinoljubivo i pravdoljubivo piše o političkom životopisu Amfilohija Radovića:
“Čim je došlo do drame kninskih Srba Amfilohije se obreo među njima, predstavljajući se božijim izaslanikom, cetinjskim pustinjakom i egzarhom Trona Pećkog, i, naravno, glasonošom patrijarha Pavla. Amfilohije je prvi srpski pop koji se uključio, i karikaturalno djelovao, u najmasovnije beogradsko lupanje u šerpe, teće, teneće, bronzine, ćase, tepsije, korlove i sačeve, a sve pišteći pištaljkom trećerazrednog fudbalskog sudije. Prvi je odjurio u Hag, to jest u zatvor Ševeningen, da se pokloni Slobodanu Miloševiću i rastumači mu, naravno pogrešno, neka mjesta iz Gorskog vijenca što mu ga je još u beogradskom zatvoru darivao. Jeste, Amfilohije je odjurio i u beogradski zatvor i u Ševeningen da se Miloševiću pokloni, ali i da ga ukori što nije uspješno dovršio bosansko poklanje i sve ratove za uspostavljanje Velike Srbije” (Ibidem, str. 210-211).
O uzurpatorskom položaju mitropolita Amfilohija i urušavanju trona Sv. Petra Cetinjskog još od 1918, pisao je 25. oktobra 2002, veoma precizno, činjenički i argumentovano, poznati književnik. Naime, u polemičnom eseju pod naslovom “Quo vadis Amfiholije Radoviću? Quo vadis mitropolitu okupatorske crkve?” akademik Jevrem Brković je tada, između ostalog, zapisao:
“Amfilohije je najkobnija ličnost koja se s ‘velikih škola’ ikada u Crnu Goru vratila. Kobnija čak i od Matije Bećkovića. Doduše - gdje god je u Crnoj Gori Amfilohijeva mantija pod njom je i Matija. Amfilohije i svi koji ga u obmanama slijede, klikujući o njegovom sjedenju na Tronu Svetog Petra Cetinjskog, ne govore istinu. To je patetična floskula izbačena u etar kao velika vrlina i velika mana moračnog popa Amfilohija Radovića. Za posrbitelje Crne Gore, pa i vladičanskog Trona Svetog Petra Cetinjskog i svih vladika iz kuće Petrovića, ta je floskula okvir u koji se smješta Srpska pravoslavna crkva kao legalni posjednik toga Trona, što ne odgovara ni istorijskoj ni kanonskoj istini. Za one koji dobro znaju da je Vladičanski tron Crnogorski razbijen 1918. godine, pa i Tron Svetog Petra Cetinjskog, a razbio ga je regent Aleksandar Karađorđević i Srpska crkva, pominjanje toga zaista Svetog Trona i srpskog posijedanja na tom Tronu, najobičnije je bogohuljenje i velika istorijska laž. Ne može crkva koja je nasilno ukinula Crnogorsku crkvu biti nasljednik ni njenog Trona niti bilo čega njenog i svetog. Crkva koja je zasjela na nekadašnji Tron crnogorskih vladika je okupatorska crkva i njena stolica u Cetinjskom manastiru je donesena 1918. godine iz Beograda, a beogradskoj je Patrijaršiji tu stolicu poklonio Gedeon Dunđerski...” (Da se zna - izbor iz polemičkog opusa, CANU, 2019., str. 211).
Više puta, u nekoliko decenija, prestižnim domaćim, državnim i književnim priznanjima, kao i međunarodnim, nagrađivani pjesnik i prozni pisac Jevrem Brković (čija su književna djela prevođena na nekoliko svjetskih jezika), je, konstantno, isticao da je velikosrpska ideologija permanentna opasnost za Crnu Goru, njenu državnost i autohtoni crnogorski nacionalni identitet. O tome akademik CANU, prije toga, utemeljitelj DANU i nekadašnji jedan od osnivača i prvi potpredsjednik Crnogorskog PEN Centra, afirmisani književnik u nacionalnim i internacionalnim okvirima i razinama - Jevrem Brković, autor kultnih, prosvjetiljeljskih i emancipatorskih “Komitskih balada” i “Monigrena”, piše u radu pod naslovom “Velikosrpstvo je jedina srpska ideja s neograničenim trajanjem”, objavljenom u “Crnogorskom književnom listu” 10. X 2004.
Između ostalog, Jevrem Brković, tada, decidirano i filigrantski precizno, u istorijskoj analizi, konsiderira, u navedenom radu i knjizi u cjelosti i, inherentno tome, konstatuje da su dinastije Karađorđević i Obrenović u Srbiji u 19 stoljeću, te politički programi Vuka Stefanovića Karadžića i Ilije Garašanina u istom, odnosno, docnije, režimi Karađorđevići u Srbiji i KSHS/Kraljevini Jugoslaviji u XX vijeku, u monarhističkoj i unutarnoj državnoj tvorevini (1918-1941), te četnički pokret Draže Mihailovića, kao i kasnije, od 1987, velikosrpske strukture pod vlašću Slobodana Miloševića, zatim, od 2000, dr Vojislava Koštunice i Borisa Tadića i njihovi izvršioci radova - imali samo jedan nepromijenjeni cilj - stvaranje Velike Srbije, u manjim ili većim granicama, te da su uvijek oni nastojalali potčiniti sebi i apsorbovati Crnu Goru i asimilirati Crnogorce.
Brković jasno saopštava istorijsku istinu da su ratovi za Veliku Srbiju izgubljeni tokom devedesetih godina XX stoljeća, ali da je taj projekat i dalje žilav i posve angažovan sa ciljem da se nanovo pokuša Srbiji apsorbovati i sa njom fuzionisati Crna Gora. Za Jevrema Brkovića nema dileme, a to je istorijski tačno, provjerljivo i vjerodostojno, da od vremena vlasti regenta i kralja Aleksandra Karađorđevića i Nikole Pašića, te decenijama potom, u kontinuitetu, a pogotovo od doba vladavine Slobodana Miloševića, a u cilju realizacije nacionalističkog srpskog programa, čiji je jedan od korifeja i utemeljitelja bio akademik SANU književnik Dobrica Ćosić, vlasti u Srbiji su zacrtale “da ni Velike ni Male Srbije nema bez Crne Gore” (Jevrem Brković, citirano djelo, str. 258).
Za Jevrema Brkovića nije sporan fakat da je Amfilohije Radović emanat i promovent klero-fašizma, te on, razložno, lucidno i činjenički utemeljeno, zaključuje: “Velikosrpstvo je u Srbiji bolijest i ona dolazi od već tradicijskog mitomanstva i paranoidnog glorifikovanja sopstvene istorije, koje Srbiji ostaviše u nasljeđe nekoliko nepismenih ili polupismenih Otaca Srbije. Naravno, velikosrpstvo je i u Crnoj Gori bolijest, ali sa izrazito sižifreno naglašenom manifestacijom inferiornosti i manijakalnog apsoluta niže vrijednosti“ (Ibidem).
(Kraj u narednom broju)
Bonus video:
