Kolektivna nostalgija za jednom decenijom nastaje kada se napravi distanca od dvadeset godina. Tako su 70-e oživjele 50-e, 80-e su bile povratak vrijednostima 60-ih, a 90-e su pokušale da objedine scenu oko muzičkih žanrova 70-ih, dok su 2000-e obnovile interesovanje za muziku 80-ih. Iako se već neko vrijeme kasni, po ovoj dijalektici u kojoj svaka naredna dekada protivrječi prethodnoj kroz nostalgičnu (anti)tezu da je nekada muzika uvijek bila mnogo bolja nego što je to danas, već bi trebali da budemo preplavljeni povratkom 90-ih, što se zapravo i embrionalno događa u najdubljem undergroundu ali još uvijek nije isplivalo na vidljivu površinu mainstream i indie scene. Bilo kako bilo, dok se taj proces mistifikacije pretposljednje dekade prvi put dogodio 70-ih godina, on je bio na neki način formulisan kao pokušaj da se obnovi kontinuitet rock and rolla, vrate stvari na “jedini pravi put”. Međutim nakon pojave punk muzike postalo je jasno da više nema govora o linearnom konceptu istorije, već o cikličnoj “postmodernoj” generacijskoj subkulturnoj reciklaži.
Zato su 80-e godine bile toliko važne: označile su kraj utopije da je forma popularne muzike u konstanoj progresiji i da ona zapravo konačno ulazi u fazu samo(citatnosti) ili u najboljem slučaju varijacionog preinačenja sadržaja. Zato su plodno tlo za muzičke reference i igre sa stilovima tada bile upravo 60-e: na od Spacemen 3, preko Jesus & Mary Chain do The Stone Roses imali smo priliku da na britanskoj nezavisnoj sceni vidimo sve dimenzije psihodelije 60-ih. I dok su druga dva benda bili profilisani u specifičnoj interpretaciji jedne strane narkotičkog muzičkog sna, Spacemen 3 su uspjeli sve te pravce objedine. Uzeli su najbolje iz oba svijeta i obuhvate jing-jang psihodelije 60-ih: sa jedne strane su mračni i paranoični ”tripovi” The Velvet Undergrounda i sa druge ”spiritualne haucinacije” egzotičnog acid-rocka. Upravo zbog ovog eklekticizma različitih senzibiliteta Spacemen 3 su se odmah istakli kao jedan od najznačajnijih bendova 80-ih.
Priča o njima počinje u gradu Ragbiju u Vorvikšiju gdje su se na koledžu sprijateljili Piter Kembel (kasnije poznat kao Sonik Bum) i Džejson Pirs, kreativna snaga budućeg benda. Godine 1984. objabljuju u stotinjak primjeraka demo album ”For All Fucked Up Childern Of The World We Give You Spacemen 3” koji je pokazao bend u neizbrušenom izdanju: slojevi dronskog lo-fi bluesa razmazani su staromodnim ehoiziranim vokalom koji se utapa u repetativni mantrički doživljaj istrumentalnog dijela muzike. Zahvaljujući čestim klupskim svirkama postaju jedan od najpriznatijih lokalnih bendova. Opet snimaju uživo nove demo pjesme i sa njima preko Pet Fiša, frontmena benda The Jaz Butchera dolaze do vlasnika nezavisne izdavačke kuće ”Glass Records” sa kojim potpisuju ugovor za dva albuma na tri godine. Ova demo kompilacija će kasnije izaći pod imenom ”Taking Drugs to Make Music to Take Drugs” (1990) i na njoj se jasno vidi tranzicija na prašteće overdrajv i faz gitare koje postaju njihov zaštitni znak. Izvanredni i često podcjenjivani debi album ”Sound of Confusion” (1986) se više orjentisao na njihove ranije materijale u kojima se prepoznavala sinteza detroitske proto-punk scene i psihodelije 60-ih, što se naročito vidi i u obradama The Stoogesa (”Little Doll”) i 13th Floor Elevators (”Rollercoaster”). Dronska repetativnost ovog divljeg i nesputanog albuma nakon dugog slušanja može stvoriti efekat pravog transa. Bend ipak nije bio zadovoljan jer producent Bob Lamb nije najbolje razumio njihovu muziku. Snimljen za samo tri dana, miksan za dva, ”Sound of Confusion” je sa punk muzikom uradio ono što je kasnije Sun o))) uradio sa metalom: od garažnog zvuka napravili su čistu avangardnu apstrakciju - dezintegrisali su rifove u čistu buku. Naredni album ”The Perfect Presciption” (1987) pošao je korak dalje u stvaranju eteričnije atmosfere i kompleksnog saundskejpa. Tek sa trećim albumom ”Playing with Fire” (1989) na kojem se bend okrenuo ambijentalnom smiraju, oni postaju zvijezde na nezavisnoj sceni, a što je presedan za ovakav bend, bili su popularniji u Americi nego kod kuće. ”Recurring” (1991) je popičniji od prethodnih albuma i uz veliku upotrebu sintisajzera pokazao je Spacemen 3 u nekom razigranijem izdanju. Ovaj posljednji, ”posthumno” objavljen album, označio je doslovan razlaz Kembela i Pirsa (oboje su odvojeno snimili različite strane albuma).
Nakon konzervativnog kiča show biznisa 70-ih koji je eskalirao punk reakcijom, ljudi su se našli u brisanom prostoru koji po prvi put u istoriji muzike lišio muzičare kontinuiteta u razvoju muzike. Punk je resetovao muzički razvoj vraćajući ga anfetaminskim korjenima rock and rolla. Logično je bilo da se nakon ovog ”pada komete” koja je izbrisala sa lica zemlje (rock) dinosauruse, morala evolucija početi iz početka svoj posao. Nije prošlo puno prije nego što je stvar postigla ubrzanje pa se od početaka rocka do nastanka psihodelije nije čekala cijela decenija - bendovi poput Spacemen 3 odmah su počeli da inkorporiraju narkotičku atmosferu u svijet jednostavnih rock rifova.
Da je Stenli Kubrik ikada odabrao The Velvet Undergtound da snimi muziku za ”Odiseja u svemiru 2001”, vjerovatno bi saundtrak zvučao kao album Spacemen 3. Ova drogama nalivena muzika koja lo-fi produkcijom evocira niskobudžetni garažni zvuk 60-ih jeste krosover između Lu Rida i autora koji su se podigli na muzici ovog Vorholovog štićenika: u pitanju su naravno Dejvid Bouvi koji je inspirisan Kubrikovim filmom snimio svoj prvu značajan singl ”Space Oddity” i The Stooges čiji divlji visceralni rock imao dozu jakog psihodeličnog potencijala koji su Spacemen 3 prepoznali kao napalm gorivo za svoje narkotičke vatromete.
Drugačija od psihodelične muzike 60-ih muzika Spacemen 3 je objedinila minimalizam punka sa garažnim surf rockom. Na taj način više nije bilo potrebno da džemujete da bi došli do acid-rock epopeja nego da kroz vrtložnu repeticiju gotovo atonalnih rifova proizvedete ultimativni psihodelični rock koji bi vas odmah lansirao u svemir. Neo-psychedelia ovog benda je kroz buku, fidbek i kakofoniju predstavila topljenje uma pod navalom halucinogenih dronskih zvukova koji ponekad i nisu imali dodirnih tačaka sa klasičnim shvatanjem rock forme. Nastavljajući sa motorizovanim ritmičkim paternima kraut-rocka koji je samoproklamovan kao kosmička a ne ovozemaljska muzička tradicija, Spacemen 3 su popularizovali njemačku rock avangardnu kao uzbudljivu britansku vožnju po Sunčevom sistemu. Međutim ravnomjernim i simplifikovanim rifovskim udarima odzvanja i kakofonijski nihilizam The Velvet Undergrounda: ono što je bilo previše autodestruktivno za hipi ideologiju bilo je za post-punkere duh novog vremena.
Dok su mladi krajem 60-ih godina vjerovali da su pred početkom ere u kojoj će i oni i njihovo društvo izgraditi novi identitet povratkom u stare, pred-hrišćanske vrijednosti, Spacemen 3 je demistifikovao taj proces pokazujući da vi ne gradite novi identitet, već rastapate stari: u disonantnom raspadanju zvukova, u vatrenom destruktivnom narkotičkom piru, psihodelija je prije eskapistički let na krilima Morfeja, bespovratna eskapada po sazvježđima ljudskog uma, nego pokušaj da artikulišete narkotičke vizije u relevantne socio-političke diskurse. Spacemen 3 je negiranje društvenih utopija novim, ličnim utopijama u kojim je beskrajno interstelarno lutanje zapravo smislena potraga, a svaki dobar odgovor samoindukcija još boljih pitanja u beskrajnoj igri zvjezdanih konstelacija.
Bonus video:
