Svjetski poznati pijanista Bojan Zulfikarpašić rođeni je Beograđanin, a od 1988. živi i radi u Parizu, gdje je brzo postao jedno od najznačajnijih imena džez scene. Školovao se u Beogradu i Mičigenu, a muziku Balkana otkrio je tokom služenja vojnog roka, kao član vojnog orkestra.
Njegovi najuspješniji albumi su multietnički projekat „Koreni“ (1999), snimljen sa osam muzičara iz različitih zemalja, među kojima su alžirski perkusionista Karim Zaid i makedonski gitarista Vlatko Stefanovski, "Xenophonia“ (2007) i „Soul Shelter“ za koji je 2012. dobio francusku nagradu „Victoires du jazz“. Svirao je na najvećim svjetskim džez festivalima i u najvećim svjetskim dvoranama, a među priznanjima koje je osvojio su titula Viteza reda umjetnosti i književnosti, koju mu je dodijelila francuska vlada i nagrada Django Reinhardt za muzičara godine Francuske džez akademije.
Zulfikarpašić večeras svira u Podgorici, a za Vijesti je pričao o svom radu i džez sceni.
Nekoliko puta ste nastupali u Crnoj Gori. Kakva je naša publika?
Visoka, hehe... i radoznala, tako da sam siguran da će sa interesovanjem da otkrije muziku o kojoj ne znaju puno.
Prvi album izdali ste početkom 90-tih. Koliko se džez scena promijenila od tada?
Čitava muzička industrija se promijenila, pa i džez scena. U džezu se većina muzičara nađe iz ljubavi prema tom načinu muziciranja, valjda je to dozvolilo onom bivšem srpskom ministru da kaže legendarnu izjavu da su džezeri vječiti entuzijasti, pa i ako nijesu plaćeni… i pored ismijavačkog tona ove izjave, istina je da je i danas većina muzičara u džezu zbog strasti, a ne zbog novca ili slave. Nosači zvuka se skoro i ne prodaju više, mnogo je manje sredstava u igri, ali ko preživi - pričaće...
Posljednjih godina, bar kod nas, džez postaje vrsta pomodarstva, pa je sve više i muzičara koji se bave ovim žanrom, ali i publike. Kako to komentarišete?
Dosta je logično da sve to stvara jednu dinamiku u porastu. Ja sam, uglavnom zbog manjka te dinamike krajem 80-ih riješio da odem iz Beograd za Pariz, ali vidjeći da ta, uglavnom marginalno predstavljena muzika ima jaku komunikativnu stranu, svi koji je otkriju u pravom svjetlu odbaciju predrasude da je džez "muzika za muzičare". Svi akteri su bitni - i škole, i rast kvaliteta i broja muzičara, i logični rast interesa publike za džez.
Jedan ste od onih koji kroz svoju profesiju svijetu predstavljaju kulturu Balkana. Koliko je to težak zadatak?
Svaki muzičar nosi u sebi zvuk zemlje u kojoj je odrastao, tako sam i ja sa sobom ponio u Francusku i svoju viziju zvuka Balkana...Vjerujte da mi je posao bio podosta otežan godinama rata i ljudskog jada i mizerije kojim je ostatak svijeta bio zalivan od strane medija, pa sam na neki način svojom muzikom vršio ulogu "odgađivača" tog medijskog zagađivanja, te davao ljudima malo više nijansiranu sliku Balkana... Muzika je vrlo snažno oružje, čiji rezultat je suprotan od običnog oružja: rezultat ovog drugog je smrt, a muzike - život.
Posljednjih godina bavite se i producentskim poslom. Kakvo je to iskustvo za Vas?
Nakon godina iskustva sa muzičarima i finansijerima, snalazim se i u toj posrednoj ulozi. Muzičarima ulivam povjerenje kao kolega, a činjenica da sam naučio da baratam svim sredstvima, kompjuterskim programima za snimanje, mikrofonima i ostalim aspektima produkcije, logično me stavlja na to mjesto producenta, koje za mene predstavlja novo poglavlje u profesionalnom iskustvu.
Jednom ste kazali da ste još na početku došli do zaključka da "u džezu postoji afrička tradicija učitelja i učenika, u kojoj učiš od drugih gledajući šta oni rade". Jeste li i vi spremni da znanje i iskustvo koje ste stekli prenesete na mlađu populaciju?
Da, i time se bavim od svog dolaska u Francusku, prije 26 godina. Ta otvorena vremenska linija - da ono što sam ja primio od starijih majstora, prebacim idućim generacijama - je najlogičnija stvar na svijetu, i ja uživam u ulozi predavača.
Osmislili ste ksenofon, poseban električni klavir. Kakve su njegove karakteristike i da li neko od vaših kolega već koristi taj instrument?
Ksenofon je, bazično, preuređeni električni klavir. Osmislio sam ga u periodu snimanja albuma "Xenophonia", pa je bilo logično da ga krstim "xenophone", zar ne? A sve se to dešavalo u trenutku kada sam u Francuskoj živio neku vrstu krize identiteta, zbog istog broja godina koje sam proveo tamo i u zemlji iz koje sam otišao, Jugoslaviji... pa sam se proglasio profesionalnim strancem - ksenosom. A za sada niko od mojih kolega nije bio dovoljno lud da nastavi da koristi taj instrument.
Melodije iz sunčanih predjela
Večerašnji koncert u Velikoj sali KIC-a Budo Tomović priređen je povodom Svjetskog dana muzike koji se obilježava 21. juna. Zulfikarpašić će nastupiti sa svojim kvartetom "Soleil", u kojem su i bubnjar i perkusionista Arnold Dolmen, basista Antoan Gijmet i Toma Zagami, a specijalni gost biće istaknuti francuskii džez saksofonista Žilijen Luro. Početak nastupa je u 21 sat, a ulaz je slobodan.
“Za ovu priliku izabrao sam kompozicije, neke već postojeće, ali nikad izvedene u Crnoj Gori. Ideja vodilja je muzika bivših i sadašnjih francuskih teritorija u Africi, Indijskom okeanu i Karibima, koje imaju vrlo prisutnu i jaku folklornu muziku, što se ne može reći za Francusku, u kojoj je folklorna muzika skoro iskorijenjena tokom XX vijeka. Tako na neki način možemo pričati o francuskom folkloru i u krajevima koji nisu na teritoriji evropske Francuske. Na kraju, videći da je većina tih krajeva koji su me inspirisali u toplim i sunčanim predjelima, a tako je i njihova muzika osunčana, nazvao sam projekat Quartet Soleil ili Kvartet sunce”, objasnio je muzičar.
Galerija
Bonus video:
