Edvardo Paskual Dijez, poznati španski gitarista, profesor Muzičke konzervatorije u Valjadolidu održaće predavanje i koncert u sklopu festivala “Dani gitare u Podgorici” koji će biti održan od 22. do 24. novembra u glavnom gradu Crne Gore. Svojim predavanjem u koncertnoj školi muzičke škole “Vasa Pavić” na temu “Zlatne godine španske muzike-za vihuelu španske renesanse” Paskual će otvoriti festival, dok će dan kasnije održati koncert u sali biblioteke “Radosav Ljumović”.
Ovaj španski gitarista imao je priliku da koncerte i majstorske kurseve održi u više od 20 zemalja svijeta, a nastupao je i na mnogim takmičenjima i festivalima. Doktorirao je muziku na Autonomnom univerzitetu u Madridu i odlučio da se pored koncertnih aktivnosti posveti i predavanjima. Bio je profesor na konzervatorijumima u Burgosu, Ponferadi, Palenciji, a od 1992. je predavač gitare na Muzičkom konzervatorijumu u Valjadolidu.
Pored solističke karijere, Paskual je član i nekoliko kamernih sastava, a često je u ulozi sudije na gitarskim takmičenjima.
O svojoj karijeri, kao i gostovanju u Podgorici Paskual priča za “Magazin”...
Dolazite na festival gitare gdje je ovoga puta akcenat stavljen na predavanja. S obzirom na to da ćete pričati na temu “Zlatne godine španske muzike-za vihuelu španske renesanse”, jeste li sami izabrali temu ili Vam je nametnuta od strane organizatora i koliko će ova tema biti interesantna posjetiocima predavanja?
Sadržaj predavanja je dio istorijе muzike i istorijе Španije i od velike je važnosti. Širok je vremenski prostor u kojem je Španija preuzela hegemoniju u svim umjetnostima, pismima, dok je politika i njeno špansko carstvo bilo opsežnije. Zapravo, špansko zlatno doba pokriva od vladavine katoličkih monarha, otprilike 1492. godine, otkrićem Amerike dо objavljivanja španske gramatike Antonija de Nebrije 1652. i smrti u 1681. pisca Kalderona de la Barka. Ovo predavanje trebalo bi da izazove veliko interesovanje, ne samo među muzičarima, zato što govori o uticaju Španije koji je premašio sva područja i aspekte, gdje je ta zemlja tokom svog kulturnog doba dostigla međunarodni evropski prestiž i njeni običaji su često oponašani, takođe šireći učenje kulture i jezika.
Dan nakon predavanja imaćete i koncert, hoćete li upravo i kroz svirku pokazati koje su to zlatne godine španske muzike?
Prilikom predavanja potrudiću se da upoznam sve one koji dođu na uticaj koji je ovaj period imao, međutim, tokom recitala, odabrao sam samo stari dio iz ove ere. Tako ću na koncertu svirati “Fantazija X” od Alonsa Mudara, djelo koje mnogo govori o običajima nekih muzičkih djela renesanse. Međutim, želio sam da proširim repertoar recitala djelima od velikog značaja i muzičke složenosti, i ne zadržim se samo na djelima španskih kompozitora, već ih pomiješam sa drugim sadržajima i jezicima. Tako će publika imati priliku da čuje recimo djela Skarlatija, Baha... U planu je da odsviram i kompoziciju recimo Đulijanija koje je zasnovano na opernim temama virtuoznosti italijanskog bel kanta. Za kraj sam ostavio „Zlatni Polifemo“, alegoriju о gitari engleskog kompozitora Redžinalda Smita Brindla, zasnovanoj na dvije pjesme od Federika Garsije Lorke.
S obzirom na to da predajete na konzervatorijumima, koje su to teme koje najčešće zanimaju gitariste?
Vidim da gitaristi najviše vole teme koje ukazuju na želju za boljom tehnikom i izražajnim resursima. Posljednjih godina veliko interesovanje gitarista je za sviranje vrlo virtuoznih i teških djela. Tome su doprinijeli i kompozitori jer su stvarali djela koja su teška i spektakularna, od kojih su neka zaista majstorska.
Da li više volite da držite koncerte ili predavanja?
Volim i uživam u oba aspekta, jer oni uvijek zahtijevaju veliku posvećenost, trud, pripremu i za sve to i disciplinu. Uzbuđen sam što mogu da se predstavim na događajima i scenama gdje mogu da podijelim zaostavštinu i zajedničko kulturno nasljeđe. No sva ta gostovanja i meni su veoma korisna jer tokom istih sakupim prelijepo iskustvo, upoznajem nove ljude, ali i sam učim od njih, što je za mene beskonačna nagrada.
I sami ste organizator gitarskih festivala u Valjadolidu. Može li se kroz festivale, koncerte i predavanja popularizovati ovaj instrument? Koliko je gitara cijenjena u Španiji?
Ne sumnjam da je to uzgajalište jer su gitarski događaji, festivali, takmičenja, radionice i slična dešavanja najbolji način da se pažnja usmjeri na ovaj instrument, tako se stvaraju velika očekivanja i ostvaruju ciljevi popularizacije. To se tako radi širom svijeta, i tu organizatori ovih događaja moraju uložiti dosta napora. Gitara u Španiji, uprkos tome što se smatra amblemom, mislim da je nepravedno zapostavljena, a najviše pati zbog nedostatka osjetljivosti i mediokriteta koji imaju moć odlučivanja. Nažalost, oni koji su na visokim pozicijama i imaju moć da odlučuju više brine broj ljudi koji prisustvuju na masovnim događajima, dok ih nedostatak umjetničkog izražaja ne zabrinjava, što je prava sramota.
Na gitarskim takmičenjima ste često u žiriju. Koliko je teško ocjenjivati takmičare, s obzirom na to da je često upavo ono što pruže u tom trenutku odraz njihovog trenutnog raspoloženja i emotivnog stanja? Desi li se da nekad neadekvatno ocijenite nekog takmičara i kolika je to odgovornost?
Velika odgovornost me preplavi kada kao član žirija učestvujem na važnim međunarodnim takmičenjima. Svi gitaristi koji su se predstavili na ovim takmičenjima, da bi došli do tog nivoa morali su da ulože izuzetan trud, žrtvu iza njih je mnogo rada i sati i sati provedeni vježbajući gitaru. Većina njih je na vrlo visokom nivou, ali osnove takmičenja moraju da postoje, a jedna od njih je i ocjenjivanje koje nas dovodi do priznanja i pobjednika. To sve često na takmičare ne ostavlja dobar ukus. To kako se predstave na samom takmičenju mnogo zavisi od dana koji svako od njih ima, dok članovi žirija odluku koja određuje pobjednika ponekad se zasnivju na tehničkim karakteristikama, stilu, pretpostavljenoj prirodi radova i drugim nijansama i diskusijama. To takođe dovodi do nedostataka i suprotnosti kriterijuma.
Kompozitori među kojima su Nikolaj Iordanov, Viktor Hugo Šopo, Roberto Fabri, Uroš Dojčinović, Sandro di Stefano i Sabino de Bari, su Vam posvetili svoja djela. Kakva je odgovornost odsvirati to djelo koje je neko napisao specijalno za Vas?
Predstavljanje radova koja su vam posvećena uvijek stvara velika očekivanja i kod kompozitora i kod publike. Izvođač je tu da dočara karakter kompozicije i prenese poruku. Sve vas to tjera da se testirate iznova i iznova jeste li i sami uspjeli da protumačite djelo na pravi način. Međutim, uvijek je lijepo kad znate da je neko napisao djelo za vas, jer u tom slučaju stvarajući ga kompozitor je mnogo dana razmišljao o vama.
Tokom svoje karijere imali ste priliku da nastupate u mnogim zemljama. Koliko se uopšte gitara kao instrument cijeni u svijetu?
Gitara u svijetu uživa veliku popularnost. Gitaristi su veoma strastveni kad se odluče za ovaj poziv, a na koncertima uvijek stvaraju dobru atmosferu. Zato svaki put kada se vratite sa nekog događaja budete podmlađeni. Tako ovaj instrument doživljavaju svi gitaristi, zato se veoma dobro razumijemo.
Zabavljam se radeći kamernu muziku
Pored toga što nastupate sami imate i duo EPIPHONUS u kojem svirate sa violinistom Pjotrom Vitkovskim, kao i duo NACHSCHLAG gdje nastupate sa flautistom Karlosom Miguelanezom. Sa kojim instrumentom se gitara najbolje kombinuje? Volite li više da svirate sami ili sa još nekim muzičarem?
Jako se zabavljam radeći kamernu muziku. Svirajući u raznim grupama uveliko obogaćujem svoje iskustvo i proširujem svoju viziju tako što svoje ideje razmjenjujem sa idejama svojih kolega. Osim toga, kad svirate u nekom sastavu stvaraju se čarobni osećaji razumijevanja, to je poput fuzije ili hemijske reakcije i mislim da bi svi gitaristi trebalo da imaju ovo iskustvo i kombinuju ga sa solo aktivnostima. To je veoma važno. Posljednjih godina sarađujem sa mnogim muzičarima, a svako od njih mi je prenio dio svoje ličnosti, a veoma je važno i da kroz muziku koju sviramo uspostavimo odnos i bolje se upoznamo.
Gitare bira prema repertoaru
Imate više gitara na kojima svirate. Koliko je bitno izabrati onu pravu?
Da, imam sreću da imam puno gitara i sve ih volim. Mnoge su vrlo posebne gitare, pravljene su za mene, pa su ekskluzivni modeli. Zato mi je ponekad veoma teško da se odlučim na kojoj ću od njih svirati. Mada, izbor zavisi i od repertoara. Drugi istinski aspekt je da gitare ne zvuče uvijek isto, neke kad sviram na njima zvuče kao da žele da na njima sviram uvijek, dok druge proizvode zvuk kao da se opiru.
Bonus video:
