Nikšić. Uh. I kakva ekipa! Ne, ne mislim na ovih par koji su devedesetih kidnapovali narod i stavili ga na lanac tri decenije - a i tu dokazuju kakvi su kad se udruže. Ne, mislim na one kojima je srce jako kad se broji, kad drugima omekša - i kojima su misli oštre a emocije čiste kao etanol. Na tipove kao što su bili Vito, Živko i Šobić, o kojima znamo dosta - ali i na tipove kao što je bio Grdan, koji je vodio ustanak protiv osmanlija kad je Cetinje jedva i bilo na političkoj mapi, ili Slobodan Vukajlović, koji je grad oplemenjivao modernizmom i stilom istih godina dok je Franko istrebljivao progresivce po Španiji i Amerika branila crncima da piju vodu s česme za bijelce.
Ali uz njih, mislim i na Marka Janjuševića i na Manitou. Da, jer muzički ugrabiti osjećaj mamurnog vucaranja kroz Palestinu gore, ugrabiti gorčinu nebitnosti koju je grad doživio nakon tragičnog raspada SFRJ, pružati intelekt u vremenu koje ohrabruje površnost i glupost, a sve to kanalisati kroz ljute i svedene refrene na koje bi i svojevremeni Ministry bio ljubomoran - bez podrške, uslova i i para - da, to sve je podvig bitan koliko i ovi prethodno navedeni. Pogotovo kad “Izvini za elitu” iscijepa iz zvučnika kao šmajser, i kad shvatiš da u moru komercijalno osviješćenih stvaraoca današnjice, koji za crnogorsku publiku spremiše taj pop, dopadljivost i funky trendove, ima i neko ko svo naše stanje svede u efikasno nabrajanje naših već, tradicionalnih imenica - “Vlast i opozicija, sud i policija, Šverceri i dileri, droga i špedicija!”.
Uličnu poeziju Manitou-a prati neodoljiva ćerka hevija, pozitivno ružnih rifova da tako to postavim i najmučenog, crnačkog zvuka - ali ne sa izvornih kontinenata već iz napornih post-kolonijalnih geografija - dub-a i grime-a. Jer Nikšić, Dagenham, Seine-Saint Denis, sve su to tajfuni industrije i resursa koje su sopstvene države izdale i zaboravile, sredine koje su vlasti nakon svojih divljih i bahatih “tranzicija” prevazišle, tako da nije čudo da dosadni i depresivni beton iza Vračara sada poprima narko-brzinu i nesojski šarm koji se osvetnički manifestuje u muzički šamar - a upravo to je “Voodoo”.
Intenzivna je i ta treća traka, jedan deep klupski zvuk je isto pristuna, a jedan od momenata kad album blista su baš ti kontrasti kad vas Miki gitarom uzme za ruku i povede u obilazak jedne jeftine realnosti, koju, da nam serviraju neki Džokeri i Netflixi bismo svarili u roku od treptaja ali ovako - ostajemo sa slikom života koja bukvalno kao i refren, samo inspiriše na spavljivanje pomenutog - “Vavilona”. Ali čovjek ne smije zaobić’ te persijske bas linije, koje jednosmjerno zaključavaju u Bromley-by-Bow, prizivajući znoj i gvozdeni šmek krvi koji sedmi vinjak provjereno ostavlja - jer vode u bezobrazluk i intenzivno prepuštanje instinktima koji crnogorskoj muzici neviđeno fale. Ovaj čitav album i doživljaj su jedno druženje sa jednom ženom s kojom piješ i misliš da ti je dobro, i stvarno jeste, samo što ona može da popije kao da te je desetoro - i ne pije jer voli, nego jer mora. Reference radi, ostatak kreativne scene su Herbalife šejkovi i gledaju da žive vječno sa svojim “Haute Couture” psićima i polumaratonima u sredini koja umire sjutra.
Teško da bi čovek i mogao očekivati manje od lika koji, ne samo svojeručno, već, jednoručno, crta, tetovira, komponuje, radi, i bitnije od svega - gura. Janjušević vidite, nije našima nešto dopadljiv. Ne jer je svojim humorom uvijek dva koraka ispred vas ili jer više liči na Velasquez-a nego na “Imam polovni BMW i mogu sto na vratilo” već jer se sijaset njegovih namjera ne uklapa u našu romantizovanu svakodnevnicu laganog i polakog - ali ovome bar, kontrastiraju činjenice da bi mu jedan Egon Schiele klimnuo glavom na radove i da bi mu jedan Horiyoshi (japanski mag tetoviranja) priznao da iz pravih razloga pristupa nepriznatoj umjetnosti iscrtavanja tijela. Ta svestranost i dubina stvaralačkog impulsa su srž albuma, ali ima i tog prirodnog koje je u ovom slučaju izašlo baš kako treba - nečeg nerafinisanog ali jakog i, usudim se reći, afrički primalnog i ljudskog - nečeg tipično Nikšićkog. Ta energija agresije i skepticizma ka svemu vanjskom, ali kritika i razrada usmjerena ka ličnom i lokalnom je jedna od odlika stvaralaštva tog grada - a Manitou tu upadaju kao kvalitetan primjer višedecenijske fermentacije poezije, punk-a i pobune. Da smo Njemci, baš tu estetiku uličnog ludila i sanjarske depresije bismo i promovisali kao zemlja, jer Nikšić je u suštini Berlin na Podgorički Minhen - a to je uvijek i bio.
Ali, nismo Njemci, već jedan sitan, malobrojni narod bez nekih sredstava - ali čija alternativa ne priznaje poraz i uvijek ide kontra. Momci ovim albumom nisu samo dokazi ovoga ove sezone, već i barjaktari. S toga, predlažem vam da ga poslušate par puta, čak iako ne volite underground zvuk - a ekstremistima, specifičniji recept. Upalite kola, spičite za Nikšić, idealno oko tri ujutro, ali može i ranije. Parkinga kod onih kuća uz zgradu Montexa uvijek ima, a onda se fino popnete do vrha zgrade - vrata su otključana iako na prvu loptu djeluje da nisu, samo ne budite komšije, nego tiho sve to. U rancu nosite što treba i onda se sjedne na krov, duboko udahne i baci pogled okolo - niz Dalmatinsku, desno od Baja Pivljanina - tamo je istok. Tamo gledamo, jer smo tu da udišemo zimu, da upijamo magiju ovo malo otpora što ostaje i da u slušalicama narihtamo do maksimuma ono zbog čega smo i došli - “Izlazak sunca.”
Manitou, 10/10.
Bonus video:
