Muzičara Aleksandra Sašu Sedlara teško je povezati samo sa jednim instrumentom i jednim muzičkim žanrom. Kao kompozitor imao je priliku da piše djela klasične muzike, ali i da radi za brojne pop, rok, džez, fank izvođače. Tokom svoje karijere sarađivao je sa Zdravkom Čolićem, Željkom Joksimovićem, Ogijem Radivojevićem, a prije nekoliko godina snimio je duet “Šminkeri” sa crnogorskim muzičarem MC Markom.
Smatraju ga jednim od najperspektivnijih i najuspješnijih srpskih kompozitora, čija su djela sa velikim uspjehom izvođena po Evropi, Americi, Australiji i Japanu. Diplomirao je kompoziciju (2006) na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, a iste godine dobio je nagradu iz fonda Stevan Hristić. Na Odsjeku za dirigovanje diplomirao je (2016), a radio je kao asistent i sekretar u okviru Katedre za kompoziciju i orkestraciju na FMU u Beogradu (2007/08). Master studije iz kompozicije završio je na Univerzitetu južne Kalifornije (University of Southern California, USC Thornton School of Music) u Los Anđelesu. Što se tiče klasične muzike, njegova najznačajnija djela su “Magbet”, “Elegija za orkestar”, “Idi vidi dedu!”, “Spring in Japan 2011”.
I pored brojnih angažmana, Sedlar je prije nekoliko godina osnovao bend “Sale i Sedlari”, a već više od decenije piše pjesme koje su se tek nedavno našle na albumu koji je objavio PGP RTS.
O novom albumu, ali i klasičnoj muzici, dirigovanju, Sedlar priča za Vijesti...
Nekoliko dana pred kraj 2021. godine objavljen je Vaš prvijenac “Sale i Sedlari”. S obzirom na to da ste muzički aktivni godinama već - komponujete, svirate, dirigujete, koliko je teško bilo posvetiti se samo jednom projektu?
Kao po običaju, do samog kraja nisam bio posvećen samo tom projektu. Možda posljednjih desetak dana u procesu miksa i masterovanja gdje su mi mnogo pomogli moji saborci, kum Andreja Jovanović koji je sa mnom radio miks, i Goran Antović koji je radio master. Cio projekat je godinama unazad bio “skoro gotov” i svi su se pitali šta to dodatno treba da se desi da bi pjesme bile gotove, jer su već demo snimci zvučali prilično definisano. Ipak, kad sad slušam finalni proizvod, drago mi je što se desila ta nadogradnja u odnosu na demo snimke, i vredjelo je bar na kratko fokusirati se samo na taj finiš koji je bio neophodan da se ploča nađe u javnosti u ovom obliku.
Album ima 12 numera, no nijesu sve nastale za kratak vremenski period, već ima i onih koje ste napisali i prije više od deceniju. Koliko ste, ako poredimo te starije u odnosu na one što su posljednje nastale napredovali i sazreli, može li to da se čuje?
Pjesma “Mama” je ta koja je započela pravac u kojem se nalazi većina ploče, i snimljena je 2009. godine. Čak sam ostavio te prve vokale koji su snimljeni u trenutku kada je pjesma nastala i iskreno nisam ni imao namjeru da pjevam ponovo. Pjesma koja je posljednja nastala na ploči, a pritom nije ni trebala da bude na istoj, je “Lagala si, lagala”. U zvučnom smislu, ako neko obrati pažnju mogao bi primijetiti da mi je glas mlađi na “Mami” nego na “Lagali”, no osim toga na znam šta bih izdvojio kao neki vidan napredak. Pjesme jesu žanrovski drugačije, no svaka je odrađena najbolje što može u odnosu na inicijalnu ideju. Veće bi razlike bile kada bi poredili moja klasična djela prije i poslije studija u Americi. Ovo su ipak jednostavnije forme i jednostavniji sadržaji, pa i sama paleta zrelosti nije toliko uočljiva.
Ako se album presluša u cjelini, više je muzičkih žanrova. Jeste li se tražili godinama kroz iste, ili ste kroz raznolikost pravaca u vašim pjesmama željeli da pokažete da muziku ne treba ukalupiti?
Na albumu se nalazi skup prvih 12 pjesama koje su bile najzavršenije. Mnoge od tih su već poznate jednom krugu ljudi i nisam ih mogao zaobići, i potrudio sam se da im nađem najbolje odijelo u odnosu na sam materijal, te o žanrovskom jedinstvu nisam ni razmišljao. Materijal je taj koji diktira, uvijek. I to mi je jedino bilo bitno. Da budem dosljedan samoj ideji, bila ona sa uticajem diska, bluza, ili čega god. Dovoljno se dugo bavim muzikom na najposvećeniji mogući način, i konačno sam došao do toga da vjerujem sebi i svojim umjetničkim instinktima.
I pored toga što su zastupljeni mnogi žanrovi, za Vaš album ne mogu da kažem da je komercijalan. Više je za prave muzičke sladokusce. Znači li to da nijeste spremni na kompromise kad je muzika u pitanju i da ne jurite preglede i hitove?
Zna se šta je danas “komercijalno” i drago mi je da ne spadam u tu grupu, no vidjećemo, još je rano reći. Svakako je ono što nudim iskreno i moje, bez pokušaja da ugodim tržišnim potrebama, koje su konfuznije no ikad. Nijedna od pjesama nije nastala sa usiljenom namjerom da se nekome dopadne, već svaka ima svoju autentičnu priču koja je spontano vremenom dobila oblik. Da sam htio da se igram zvijezde, krenuo bih dosta ranije, dok sam bio mlađi i mršaviji, no ovo je put kojim se rjeđe ide, i nisam siguran da je pravi, ali je moj.
Završili ste Muzičku akademiju i to dva smjera - komponovanje i dirigovanje. Kad pišete kompozicije poput onih koje su se našle na albumu, vodite li se određenim pravilima ili dozvoljavate da ipak muzika bude ta koja Vas vodi?
Kao što spomenuh, materijal je uvijek taj koji diktira, a muzika se uči na poznavanju literature. Svakako je školovanje i u Beogradu i u Los Anđelesu učinilo da budem vješt u tome što radim, i principi same kompozicije su isti. Nije varijanta da sam u klasici kao ozbiljan, a za drugo nema veze. Muzika je jedna, i uvijek se trudim da uradim najbolje što mogu, ma o kom žanru je riječ.
Kao što ste pomenuli, dosta pišete i za klasičnu muziku. Nekad su kompozitorima naručivali djela za određene događaje i povode. Da li i Vi nekad pišete, kad je klasika u pitanju, što se kaže “po narudžbi” i za kakve sastave? Je li veći izazov pisati za recimo Simfonijski orkestar ili volite da komponujete i za kamerne sastave?
Većina mog klasičnog opusa je nastala po porudžbini, praktično još od vremena studija. Imao sam sreću da su se okolnosti tako potrefile da se u karijeri sretnem sa Milošem Petrovićem (prvi violinski konert Macbeth - 2005), ženskim horom “Collegium Musicum” (Idi vidi dedu 2010. - za ženski hor, gudače i klavir), Nemanjom Radulovićem (Spring in Japan 2011 - za solo violinu, gudački kvintet i čembalo), Majom Bogdanović (Mesečeva Kći 2014 - za solo violončelo, naratora i simfonijski orkestar), orkestrom “Muzikon” (Prva simfonija 2018. - za simfonijski orkestar) - sve navedeno su porudžbine. Što se ansambala tiče, u posljednjih nekoliko godina sam imao nekoliko kamernih porudžbina u kojima sam uživao (Songs of my mother - za alt saksofon i meco sopran, Dva stave za violinu i klarinet), no generalno više volim veće sastave. Naravno, što se komponovanja tiče, nekad je teže pisati za duo nego za simfonijski orkestar. Ali kad čovjek voli to što radi sve je lako, čak i kad nije.
S obzirom na to da ste i dirigent, volite li više kad orkestar kojim dirigujete izvodi Vaša, ili je veći izazov voditi orkestar dok svira djela drugih umjetnika?
Upisao sam dirigovanje sa idejom da se osposobim da dirigujem svoju muziku, i zapravo nikad nisam ni imao ambiciju da se nadmećem sa drugim dirigentima u dirigovanju Malera ili Bramsa. Rado dirigujem tuđe kompozicije koje volim, i apsolutno sam kadar dirigovati bilo šta, no najviše volim da stvaram novu muziku. Taj momenat kad nešto napišete i vi ste prvi koji stane pred ansambl da oživi tu novu ideju. To najviše volim. Sve ostalo mi je manje interesantno i polako već postaje muzejska umjetnost. Još jedan dirigent koji će da diriguje Mocrtovu ili Betovenovu simfoniju, odsviranu već hiljadu puta. Nigdje izazova.
Kompozitora tokom XX i XXI vijeka su izgubili melodičnost, i nemaju lako pamtljive teme kroz svoja djela kao što je to bilo u ranijim epohama. Koliko Vi kad komponujete klasiku vodite računa o tome i kako gledate na “izlaske” iz melodije i eksperimentisanja u okviru melodijske linije?
Ima raznih. Postoji talas kompozitora koji njeguje taj “akademski modernizam” koji može biti zanimljiv samo nekolicini kolega i eventualno najbližoj rodbini iz subjektivnih razloga, no ima i kompozitora koji njeguju ovu drugu “muzikalnu” tradiciju (Tomas Ades npr.). Šemberg je svojevremeno izjavio kako će njegove melodije ljudi zviždati nakon 50 godina…prošlo je više od 100 godina i niko ih ne zviždi. Tako da, ipak, nije bila u pitanju ljudska glupost koja mora da dobaci do njegove “genijalnosti” (mada ga jako cijenim i vrata koja je otvorio su jako dragocjena za mnoge koji su došli poslije njega). Proizvod sam nove generacije gdje je sve dozvoljeno, sve sa svačim može da se miješa, i veoma je individualna stvar kako se te stvari miješaju. U mladosti (od 15. godine) sam dosta studirao i vježbao džez, još nemajući u planu da ću se nekad baviti klasikom u bilo kom obliku. Okolnosti su se potrefile tako da nikad nisam imao džez bend sa kojim sam aktivno nastupao, ali sam ozbiljnu količinu vremena posvetio studiranju i vježbanju džeza, i dobar dio mog vokabulara dolazi odatle (i melodijski, i harmonski, i ritmički). I na kraju balade, melodija je ta koja je glavna. Iako je u akademskim krugovima skoro pa zakonom zabranjena, dobra melodija je spoj sa viševjekovnom prirodnom tradicijom koju nijedan Šemberg ne može da sruši. Može da je obogati, da joj kontrastira, ali melodija je apsolutno nezamjenljiv element u muzici.
Nisam imao svijest o nastavku porodične tradicije
Vaš tata je poznati gitarista i imao je nadimak Ljuba Hendriks. Jeste li osjećali pritisak da morate nastaviti porodičnu tradiciju ili Vam je ipak ljubav prema umjetnosti rodila odmalena slušajući ga?
Nisam osjećao pritisak. Zapravo sam počeo da se bavim muzikom iz razloga što mi je nedostajao otac koji je od mog najranijeg djetinjstva živio u Švajcarskoj. Tako da nisam imao svijest o nastavku porodične tradicije. Okolnosti su bile inicijator da se sa muzikom sretnem i da je zavolim, poslije su stvari išle same od sebe.
Dosta pjesama na albumu sam odsvirao
Vežu vas za gitaru i klavir, ali Vi svirate mnogo više instrumenata. Na koliko njih biste mogli sad da pokažete zavidno znanje?
To je čuvena mistifikacija gdje ljudi nekad umiju malo da pretjeruju u bestidnoj samopromociji. Moj osnovni instrument je gitara, trzalački instrument, i sa identičnom tehnikom sa malo drugačijim nijansama mogu da sviram mandolin, mandolu, tamburu, bendžo, šargiju, saz... Evo koliko sam ih već nabrojao, a zapravo to je samo jedan instrument, to jeste jedan način sviranja (sa različitim nijansama, ali sama tehnika sviranja je veoma slična). Sviram gitaru, klavir, bas i bubanj. Volim te instrumente i vremenom sam došao do nivoa da sam mogu da snimam za sebe i druge na zadovoljavajućem nivou. Dosta pjesama na albumu sam u potpunosti snimio sam (ne računajući gudače i duvače koje sam raspisao). Tako da kad vam neko kaže da svira 20 instrumenata, a svih 20 su duvački, znajte da u stvari svira samo jedan (sa različitim nijansama - drugačija tastatura, ali princip isti).
Bonus video:
