U kontroverznom lingvističkom eksperimentu iz sedamdesetih godina prošlog vijeka, novorođeni šimpanza nazvan Nim Čimpski (parodija imena poznatog lingviste Noama Čomskog) odvojen je od majke i odgajen isključivo među ljudima.
U naučnom smislu eksperiment nije ispao loše, ali po svog glavnog učesnika završio se tragično.
Cilj eksperimenta je bio da se utvrdi da li je jezička sposobnost urođena, odnosno da li majmuni mogu da nauče da komuniciraju ljudskim jezikom znakova.
Živio je u duhu sedamdesetih, uživao je u brzoj vožnji, pio pivo, povremeno pušio marihuanu
Nim je dobro savladao jezik znakova kakvim se služe gluvonemi i omogućio je dragocjene uvide u psihologiju i lingvističke sposobnosti naših najbližih srodnika. Ali, uprkos činjenici da ga je Stefani Lafarž u svom porodičnom domu u Njujorku podizala jednako kao i svoje sedmoro djece, a kao bebu ga čak i nekoliko mjeseci sama dojila, ipak nije postao više nalik čovjeku.
Nim Čimpski i Stefani Lafarž
Ljubomoran na muškarca
Kada je počeo polno da sazrijeva, postao je ljubomoran na supruga La Faržove i pravio je haos u njihovom porodinom domaćinstvu, tako da je morao da bude preseljen na Univerzitet Kolumbija.
U međuvremenu je živio u duhu sedamdesetih: uživao je u brzoj vožnji, pio pivo, povremeno pušio marihuanu i postao medijska zvijezda, pojavivši se čak i na naslovnoj strani prestižnog Njujork tajmsa.
Prvi put suočen sa pripadnicima sopstvene vrste, Nim je bio zbunjen i uplašen
Na Univerzitetu ga je čekao mnogo mirniji život, posvećen nauci. Pod vođstvom sudentkinje psihologije Laure Petito savladao je na stotine novih jezičkih znakova, ali je sa daljim odrastanjem mijenjao i ćud.
Mada još veseo i prvržen bliskim osobama, postajao je agresivniji. Napao je nekoliko ljudi koji su ga obučavali, a samu Petitovu je ujeo toliko jako da su morali da joj stave 37 kopči.
Nazad među primate
Herb Teres, profesor psihologije na Univerzitetu Kolumbija koji je sve vrijeme rukovodio eksperimentom, u tom trenutku je odlučio da ga vrati na Institut za proučavanje primata u Oklahomi, odakle ga je uzeo kao mladunče.
Prvi put suočen sa pripadnicima sopstvene vrste, Nim je bio zbunjen i uplašen i imao je velikih problema da se prilagodi. Polako se navikavao uz pomoć njegovatelja Boba Ingersola, svog omiljenog trenera i druga u igri, ali stvari su ponovo krenule lošim tokom.
Uginuo je u 26. godini, daleko ispod očekivanog životnog vijeka za šimpanzu
Institutu je nestalo novca, pa je Nim smješten u jednu instituciju u Njujorku, gdje je držan u tijesnom kavezu i podvrgavan eksperimentima. Zahvaljujući njegovoj medijskoj popularnosti, formirao se pokret koji je tražio da bude pušten na slobodu, te je završio na Blek Bjuti ranču u Teksasu, utočištu za napuštene i zlostavljane životinje.
Bez prijatelja među šimpanzama i ljudima, tu je živio izolovanim i usamljenim životom, uz povremene provale bijesa i agresivnosti. Uginuo je u 26. godini, daleko ispod očekivanog životnog vijeka za šimpanzu, koji iznosi i do 60 godina.
Tome su sigurno doprinijeli česti stresovi, ali njegov trener i drug u igri Bob Ingersol smatra da je umro prije svega od slomljenog srca, zbog odvajanja od ljudi koje je volio.
To mišljenje je iznio i u novoj dokumentarnoj TV seriji, koja od 20. decembra počinje da se prikazuje na kanalu HBO.
Galerija
Bonus video:
