Kada iz jednog od najjužnijih španskih gradića La Linea, u vreloj Andaluziji, uđete na Gibraltar putem koji, između ostalog, presijeca i aerodromsku pistu, dočekaće vas natpisi na engleskom jeziku.
Sa strane ćete vidjeti klasične londonske dabl-dekere i telefonske govornice, duž ulica će dominirati pabovi britanskog tipa, nudeći tamni Ginis i britansku hranu kao najveće “domaće specijalitete”.
U hotelskoj sobi dočekaće vas kafa i kesice na kojima piše “engleski čaj”, a na recepciji će, obično starija engleska gospoda, strpljivo čekati svoj red. U suvenirnicama će vam nuditi majice i ostale suvenire na kojima piše: “Hands off! This is British”. Velika baza britanske mornarice takođe se nalazi tu, a obali okeana.
Kako je i zašto malo poluostrvo na samom jugu Pirineja, rt sa kojeg se vidi sjeverna afrička obala (najmanja razdaljina od Maroka je samo 13 kilometara), mjesto koje zovu “vrata Mediterana”, teritorijalno vezano za Veliku Britaniju - a ne za Španiju - možda je i najintrigantnija geopolitička storija.
Englezi su, naime, uz pomoć Holanđana, osvojili Gibraltar od Španije u ratu koji je završen još 1704. godine. U kolonijalnoj raspodjeli malo poluostrvo pripalo je Velikoj Britaniji, koja je na njemu izgradila vojnu bazu i više od tri vijeka ga “ljubomorno” čuva, uprkos konstantnim nastojanjima Španije da ga povrati.
Španski general Franko je još prije više od 50 godina rekao da će Gibraltar jednog dana “kao zrela jabuka” sam pasti u španske ruke, jer je prosto fizički vezan za Španiju. Ipak, decenije prolaze, to se ne dešava...
Gibraltaru pomaže i jak britanski identitet koji osjeća gotovo svaki od 30 hiljada stanovnika ove mikro-države na Pirinejima, a na posljednjem referendumu čak 98 odsto stanovnika je reklo “ne” pripajanju Španiji.
Možda ništa ne bi bilo toliko čudno i neuobičajeno da stanovnici Gibraltara, zapravo, nemaju mnogo veze sa Britancima. Većina ih je mediteranskog porijekla, čiji su preci: Italijani, Portugalci, pa i Španci, tu došli prije mnogo, mnogo godina...
Španija i Gibraltar, međutim, ostaju ekonomski vezani, a oko 20 hiljada Španaca svakog dana prelazi granicu putem koji siječe aerodromsku pistu, kako bi na vrijeme stiglo na posao. Kada se završi radno vrijeme, vraćaju se nazad, u Španiju - jer, troškovi stanovanja i renta na Gibraltaru su mnogo skuplji, a cijene su skoro kao u Londonu. Valuta je - funta, doduše gibraltarska, a ne engleska.
Kada je crnogorska fudbalska reprezentacija prošle godine gostovala Gibraltaru (i pobijedila 3:0), morala je, međutim, da sleti u špansku Malagu. Na već pomenuti gibraltarski aerodrom, čiji dio piste leži na velikom nasipu u moru, slijeću samo avion Britiš ervejsa. Aktuelne su samo četiri linije: za London, Bristol, Mančester i Edinburg.
Identitet stanovnika Gibraltara neodvojivo je vezan i za monumentalnu gibraltarsku stijenu, koja izvire iz mora i do nadmorske visine 426 metara gotovo razdvaja kontinente. Zovu je i čuvarom Mediterana i ona će dočekati brojne tankere i prekookeanske brodove koji će sa Atlantika uploviti u Sredozemno more.
Legenda kaže da je Herakles (Herkules) na ovom mjestu razdvojio Evropu i Afriku, pa je zovu i “Heraklesovi stubovi”.
A na stijeni, oko 300 divljih majmuna koje su prije nekoliko vjekova tu donijeli arapski trgovci, skaču naokolo i zabavljaju turiste - što je jedna od najvećih, ali najljepših atrakcija Gibraltara.
I majmuni imaju svoju legendu. Na Gibraltaru, naime, kažu da će njihova zemlja pripasti Španiji tek kada “i posljednji majmun nestane odavde”. Dodaju, međutim, da se to neće dogoditi - nikada.
Turistički vodič, koji pali brisače da bi pomjerio divljeg majmuna sa prednjeg vjetrobranskog stakla, kaže da je njihovo razmnožavanje - strogo kontrolisano.
”Inače bi ih bilo više nego stanovnika Gibraltara”.
Bonus video:
