Građani Pariza često koriste stari vic da se u francusku prijestonicu najbolje vidi sa vrha nebodera Montparnasse. Ne zbog prelijepog pogleda na Ajfelov toranj ili baziliku Sacre-Coeur na vrhu Monmartra, već zato što je to jedino mjesto gdje nećete vidjeti neboder.
Otkako je 1973. godine otvoren, Montparnasse boje čokolade sa 59 spratova, mnogi Parižani su ga osudili kao neboder na horizontu “Grada svjetlosti”, navodi CNN, prenosi N1.
To je jedini neboder u Parizu, glavnom gradu Francuske, koji je poznat prije svega po svojoj arhitektonskoj jednoličnosti. Njegova visina je 210 metara.
Prvobitno zgražanje nad zgradom, koju su dizajnirali arhitekti Jean Saubot, Eugene Beaudouin, Urbain Cassan i Louis de Hoym de Marien, nije bilo iznenađujuće. U prošlosti, Parižani su se više puta protivili velikim promjenama u izgledu svog grada. Ajfelov toranj, završen 1889. godine, u početku je naišao na podsmijeh, a neki su ga nazvali “tragičnom uličnom svjetiljkom” i “džinovskim neugodnim skeletom”. Mnoge su zbunile i čuvene staklene piramide arhitekte I. M. Peija, koje su sredinom osamdesetih postavljene ispred muzeja Louvre, a nazvali su ih previše radikalnom skulpturom.
Dok su stanovnici na kraju prihvatili ove sada legendarne strukture, neboder Montparnasse još uvijek je u nemilosti stanovnika.
Grad koji se mijenja
Da bismo razumjeli zašto mnogi Parižani smatraju da neboder Montparnasse nije na mjestu, potrebno je razmotriti zašto grad izgleda ovako kako izgleda danas.
Plan Pariza i njegov arhitektonski stil uglavnom datiraju iz sredine 19. vijeka. U to vrijeme, grad se smatrao prenaseljenim, vlažnim i punim bolesti. Napoleon III je želio da ga pretvori u simbol francuske veličine. Ovlastio je barona Georges-Eugenea Haussmanna, tadašnjeg prefekta rijeke Sene, da transformiše glavni grad u živahan i moderan evropski grad.
Haussmann je srušio mnoge srednjovjekovne ulice i oronule zgrade u Parizu kako bi napravio mjesto za široke avenije, trgove, zelene parkove i novi kanalizacioni sistem, koji je pomogao u revitalizaciji i čišćenju grada.
Najvidljiviji dio Haussmannove ostavštine je arhitektonski stil koji nosi njegovo ime – Haussmannove stambene zgrade, šestospratnice sa kamenim fasadama koje su posvuda u Parizu i daju gradu prepoznatljiv, jedinstven izgled.
Nova kriza identiteta
Otprilike vijek kasnije, Pariz se suočio sa novom krizom identiteta. Iako je glavni grad ostao netaknut, Drugi svjetski rat je teško pogodio ostatak Francuske. Renoviranje je značilo priliku za ponovno modernizaciju zemlje, ovoga puta izgradnjom nacionalnih autoputeva i novih nebodera, kao što je to učinjeno u Sjedinjenim Državama i Ujedinjenom Kraljevstvu.
“Na ruševinama ratne katastrofe, željeli su da izgrade nešto potpuno novo za novu generaciju”, kazala je Virginieja Picon-Lefebvre, profesorica arhitekture na Ecole Nationale Superieure d'Architecture Paris-Belleville.
Montparnasse, naselje na jugu Pariza, bio je među prvim kandidatima za veliki projekat urbane obnove u gradu tokom njegovog ekonomskog procvata nakon Drugog svjetskog rata.
“Kao da ulazite u šumu”
Područje je već nekoliko puta transformisano. Tokom 1920-ih, to je bilo boemsko žarište za pisce i umjetnike poput Salvadora Dalija i Ernesta Hemingveja. Međutim, 1950-ih je postao siromašan dio grada s malim ulicama i prenatrpanom željezničkom stanicom.
Planovi za izgradnju nebodera su već bili izrađeni, a projekat je dobio dodatni zamah nakon uspostavljanja francuske Pete republike i povratka predsjednika Šarla De Gola na vlast 1958. godine.
Cilj je bio da se izgradi moderan kvart za novu generaciju biznismena, pun kancelarija, novih stambenih zgrada, renovirane željezničke stanice, autoputa do novog aerodroma koji se gradi južno od Pariza – i nebodera Montparnasse.
Picon-Lefebvre je objasnio da su u početku arhitekte, inženjeri i graditelji bili uzbuđeni zbog mogućnosti modernizacije Pariza. Planirane su nove visoke zgrade i transformacije, kao i izgradnja poslovne četvrti na zapadu Pariza pod nazivom La Defense.
Međutim, javno se mnijenje brzo okrenulo protiv nebodera jer su lokalno stanovništvo kritikovalo njegovu visinu u blizini nižih zgrada. Mnogi stanovnici su se žalili da usamljeni neboder – najviši u Evropi 1973. godine, kada je završio gradnju – nije pogodan za grad u kojem je većina zgrada visoka samo šest spratova.
1970. položen prvi kamen
Uprkos ovim zabrinutostima, projekat je nastavljen. Predsjednik Georges Pompidou odobrio je projekat Montparnasse 1969. godine, a godinu dana kasnije položen je prvi kamen.
“To je horor priča”, rekao je prolaznik na arhivskom snimku koji je nedavno prikazan u dokumentarcu o neboderu Montparnasse na francuskoj televiziji. Druga žena, koja je stajala ispred skoro završenog bloka, nazvala je to “strašnim”.
Ipak, neki stanovnici smatraju da je neboder moderan i znak napretka. Zgrada je također privukla mnoge istaknute stanovnike, uključujući francuske predsjednike Fransoa Miteranda, Žaka Širaka i Emanuela Makrona. Sva trojica su u njoj u poslednjih pola vijeka podigli svoje kancelarije za izbornu kampanju.
Picon-Lefebvre je objasnio da, iako je toranj Montparnasse nepopularan, još uvijek ima dobro opremljene kancelarije, lijep pogled na Pariz i lak pristup javnom prevozu.
“Bilo je zaista ugodno raditi tamo”, rekla je.
Budućnost nebodera
Za razliku od Ajfelovog tornja, javno mišljenje o tornju Montparnasse se nije promijenilo. Uglavnom zbog negodovanja javnosti, Gradsko vijeće Pariza zabranilo je gradnju zgrada viših od 37 metara 1977. godine. Neboderi su protjerani u La Defense ili druga predgrađa sve do 2010. godine, kada je pariska gradska vlada ublažila zahtjeve za visinu, dozvolivši da se visoke kancelarijske kule grade na periferiji grada, ali i dalje unutar njegovih granica.
Ova odluka još jednom je izazvala burnu javnu raspravu. Kritičari su na toranj Montparnasse ukazali kao na priču upozorenja, jer mnogi Parižani još uvijek smatraju da 50-godišnji neboder “vrišto u nebo”.
Konzervativni kandidat za gradonačelnika Pariza 2014. čak je tokom kampanje predložio rušenje nebodera, nazivajući to “urbanom katastrofom”. Aktuelna gradonačelnica Anne Hidalgo tada je predlog nazvala “besmislicom”, ali je i sama priznala da zgrada “sigurno nije najljepša”.
“Pariz nije završen”
Ali neki su smatrali da je vrijeme da preispitaju da li visoke zgrade pripadaju Parizu. Čuveni arhitekta Jean Nouvel rekao je da je, prema njegovom mišljenju, vrijeme da se “prestane misliti da je Pariz grad muzej”.
“Pariz nije završen”, rekao je dobitnik Pritzkerove nagrade za francuski list Le Parisien 2008. godine. “Ako vertikalne zgrade mogu obogatiti srce glavnog grada, zašto ih se lišiti?”
Nakon dugotrajnog tenderskog procesa, 2015. godine Gradsko vijeće Pariza odobrilo je izgradnju drugog nebodera u Parizu, 180-metarskog trougaonog tornja na rubu jugozapadnog 15. arondismana.
Iako je Hidalgo u početku podržavao trougaonu kulu, Gradsko vijeće je ponovo zabranilo izgradnju novih nebodera u glavnom gradu. Ograničenje visine zgrade od 37 metara ponovo je uvedeno prošle sedmice kao dio opsežnog plana za borbu protiv klimatskih promjena i smanjenje gradskih emisija ugljenika.
Očekuje se da će trougao toranj biti završen 2026. godine. Ostaje da se vidi da li će izazvati isto ogorčenje kao i njegov 50-godišnji prethodnik.
Bonus video:
