Prva priča - privatna kompanija u Crnoj Gori objavljuje konkurs za regrutaciju u maloprodaji i distribuciji. Ne koriste danas popularne, a neefikasne HR portale i agencije. Paralelno, druga kompanija takođe objavljuje par mjesta regrutacije i to uz visoke troškove, koristeći sve moguće modele pristupa, što samostalno, što preko portala i agencija. Domicilna kompanija dobija osamsto prijava za dvadesetak mjesta zaposlenja; s druge strane, par prijava po poziciji.
Druga priča - domaća kompanija fokusirana da razvija savremena tehnološka rješenja na tržištu samostalno vrši dvomjesečnu zapanjujuće preciznu regrutaciju za potrebne pozicije inžinjerskih i prodajnih kapaciteta. Kandidati su impresionarani pristupom i ozbiljnošću u intervjuisanju i upoznavanju sa odgovornostima, izvedenih od menadžera kompanije, posebno jer su opet kao kandidati imali neprijatna iskustva skoro amaterskog upravljanja regrutacijom od strane jednog od, trebalo bi biti, udarnih poslodavaca privrednog sistema Crne Gore.
Priče iz ovih primjera nemaju nikakvu vrstu prepoznatljivosti, kako bi se bar malo kafana zluradosti i podmetanja mogla odmoriti od unižavanja poslovnih odnosa poslodavaca i zaposlenih u Crnoj Gori ili pak etiketiranja “nepodobnih” individualaca. Primjeri iz prakse daju jednu drugu vrstu primjetno pozitivne informacije o pozadinskim promjenama u realnoj ekonomiji u Crnoj Gori. A to je: zemlja u razvoju koja dostigne momenat kada su domaći poslovni profili konačno jednaki ili ponegdje jači u svojoj poslovnoj viziji od copy/paste uvezenih uskovidnih strategija većine internacionlanih rukovodilaca i upravljača, bespogovorni je sistemski dokaz da je takva nacionalna ekonomija konačno ušla u fazu održivog pristupa razvoju, bez nominalnih hvalisavosti nepotvrđenih dostupnim a trebalo bi da budu sređenim i konzistentnim podacima.
Nije još ništa ustaljeno, pa samim tim nije ni kvalitetna realnost, koja stvara pouzdanu osnovu za buduću potrebnu uporedivnost. Međutim, nije ni incident kratkog roka. Danas Crna Gora snažno potvrđuje u svakodnevici privrednih kretanja da su domaći menadžeri u ravni onih što dolaze sa strane. A to jeste dobra priča ulaganja u nove i održive trendove razvoja pri podizanju novih poslovnih profila.
Šta ovi relativno korisni signali trebaju da donesu u formi novog kvaliteta?
Prvo, potencijalno strateško promišljanje u vezi umanjenja štetnosti rješenja iz tekućeg radnog prava, pošto se privredni rezultat pravi sa timom i uz tim, a ne ratujući sa zaposlenima preko kojekakvih schema ugovornih unižavanja radnog odnosa a dobijenih nakon okamenjenih fancy skupova sa javnom administracijom.
Drugo, mali i srednji biznis ni jedne godine od Velike recesije, uz sve izazove nelikvidnosti i odsustva bankarske podrške u kreditima, nije bio manje otporan, odnosno prestao biti visoko žilav prema bilo kojoj prilici za razvoj. Ovo je nesumnjivo ključna energija/trend, koja - i tekuće - rezultira u jačini domicilnog poslodavca, koji ne mora da ima internacionalno vlasništvo. To je dobra vijest za daljnji razvoj crnogorske realne ekonomije, iako se na nivou realne ekonomije nominalno pravi gubitak. Naši finansijski izvještaji su pod uticajima političkog uništavanja i esnafski upravljanog neznanja, a uskovidih malobrojnih, značajnih fokusiranosti oko nezasluženih honorara i ostalih pretjeranih plaćanja, nedovoljno kvalitetni da se takav gubitak može smatrati umrtvljujućim za razvojne inicijative.
Treće, bez strukturne podrške regulatornog okvira, koja nema upotrebnu vrijednost kojekave nove papirčine birokratske jalovosti, i podsticajnih mjera javne administracije da pristupe privrednicima kao grupi sa kojom se ostvaruje razvoj kao održiva kategorija ekonomskog sistema, potrošiće se previše vremena na još uvijek snažno poslovno kafansko “slaganje kockica”, koje ne doprinose novoj vrijednosti I akumulaciji nacionalne ekonomije, a agresivno šalju sliku o nesistemskoj zaštićenosti “tih što još nisu došli” privilegovanih investitora.
Preći sa marketinških obrada ekonomske politike prema ključnim trendovima snaženja malih industrijskih pogona i novih malih proizvodnih kapaciteta, kao podrške turizmu i poljoprivredi i proizvodnji uz i sa vodom, kao i uspostavljanje i jačanje timova kompetentih u novim tehnologijama uz temeljni pristup odgovornosti kada je obrazovanje u pitanju, možda to budu podsticaji da onaj signal sa početka ne ostane obični “bljesak”, kratkog roka i bez tragova. A signal za sada jasno potvrđuje da su domaći privrednici u ukupnom sagledavanju njihovih pozitivnih strana kao i mnogih slabosti, ponegdje za klasu jači od inostranih uvezenih profila. To je ipak dobra vijest koja ne treba da vodi u neku drugu nominalnost nego treba da bude snažna osnova održivosti u poslovnim viziijama koje ostvaruju timovi i njihovi menadžeri.
Autorka je ekonomska i finansijska analitičarka
Bonus video:
