Opštepoznato je da je period tranzicije bio idealan za nastanak i razvoj pojedinih oblika kriminaliteta, posebno onoga koji se definiše kao organizovani. Takođe je poznato da organizovani kriminalitet pretpostavlja postojanje jakih veza sa političkim strukturama i nosiocima političke moći. Ta veza, ali i druge sličnosti počev od interesa pa do moralnih vrijednosti, čini da kriminalne i političke organizacije funkcionišu na istim principima.
Svaka kriminalna organizacija planira i vrši djelatnost na duže vrijeme, karakteriše je stroga hijerarhijska struktura, korupcija kao metod rada i nemilosrdan odnos prema članovima koji izdaju organizaciju i šefa, članovi ne govore o aktivnostima, poslovima ili načinu rada organizacije, kršenje te obaveze se najstrože sankcioniše, a nekada dovodi do velikih sukoba i obračuna u organizaciji. Glavni izvori finansiranja kriminalnih organizacija javnosti su nepoznati, a prihodi stečeni kriminalom pokušavaju se uvesti u legalne tokove ''pranjem novca''.
Sa druge strane, DPS je, na primjer, politička organizacija koja planira i vrši djelatnost na duže vrijeme i karakteriše je stroga hijerarhijska struktura. O korupciji kao metodu rada DPS-a govori se javno, ali primjeri koji su se krivično procesuirali ne postoje. Razlog za to može biti u izrazitoj konspirativnosti pri vršenju korupcije i poznatim teškoćama pri dokazivanju korupcije, ali i u sumnjama da oni koji su zaduženi za prikupljanje dokaza i procesuiranje korupcije nemaju interesa da rade svoj posao i da su oni aktivni učesnici u toj korupciji, pa je nerealno i apsurdno očekivati da, zajedno sa onima koji su ih doveli na položaje, procesuiraju i sami sebe. Ostaje i treća mogućnost, ali jedino kao teoretska, da korupcije u DPS-u uopšte nema.
Dalje, opštepoznat je odnos partije prema članovima koji se suprostave šefu, kojima partija nije na prvom mjestu (ispred porodice i svega drugog), koji bez pogovora ne izvršavaju naloge, koji bez prigovora ne prihvataju sve ocjene partije. Član partije koji ćuti o aktivnostima, poslovima i načinu rada partije, čak i onda kada mu je ugrožen neko od članova porodice, pokazuje kako se poštuje pravilo da je organizacija iznad svega. Sve dok se tako ponaša, takav član ima obezbijeđeno mjesto u strukturi organizacije. Kad se to pravilo prekrši nastaje otvoreni sukob u partiji, po uzoru na sukobe u kriminalnim organizacijama. Na sreću, fizičke likvidacije nijesu metod pri obračunavanju, kao kod kriminalnih organizacija. Umjesto tog metoda, oni koji pobijede u tim političkim borbama uvijek imaju ''čuvare bezbjednosti'' u tužilaštvu i policiji koji će u borbu protiv korupcije krenuti od neposlušnih članova organizacije.
Izvore finansiranja DPS-a, ali i drugih partija, javnost ne može saznati. Inače, prikupljanje sopstvenih prihoda u partiji nikada nije bilo problem, kao ni u kriminalnim organizacijama. Vlada može imati problema u prikupljanju poreza i drugih javnih prihoda, DPS i kriminalne organizacije takve probleme nemaju. Sumnje da dio prihoda potiče iz kriminalnih aktivnosti stalno su prisutne, ali oni koji bi trebali da ih provjere za to nemaju interesovanja, niti stručnih i moralnih kapaciteta. U protivnom, logično je da im te dužnosti ne bi ni bile povjerene. Posljednji primjer za to jesu sumnje u pranje novca u DPS-u. Neki članovi organizacije su, naravno bez namjere da naude organizaciji, nespretno saopštili da novac koji je partija predstavila da je dobila od njih, oni nijesu dali. Umjesto da državni tužilac, Uprava za sprečavanje pranja novca i policija provjere da li se prljavi novac pere preko DPS-a, DPS formira komisiju da ispita o čemu se radi. Na ovoj mogućnosti da sami ispitaju i saopšte peru li novac, DPS-u bi pozavidjele mnoge kriminalne organizacije.
Direktor policije iskreno i jasno je saopštio da ne može zamisliti situaciju da preduzme bilo koju službenu radnju protiv predsjednika DPS-a, pa je naivno očekivati da procesuira neki slučaj čak i da ima dokaze da se u DPS-u pere prljavi novac. Nezakonita ovlašćenja iz sporazuma sa operaterima mobilne telefonije on je koristio da prikuplja neke druge podatke, zato se sada i žali da mu je rad otežan od kada nema pristup podacima. Isto tako je naivno očekivati da državna tužiteljka koja cijeni kriminalce ''jer imaju moral'' i koja temeljno istražuje ko je postavio snimak svadbe Safeta Kalića na internetu, procesuira slučaj pranja novca u DPS-u i kada bi došla do dokaza potrebnih za to. Zato bi DPS bez bojazni trebalo da u svoju komisiju imenuje direktora policije i državnu tužiteljku. Pored njihovog očiglednog pokazivanja lojalnosti i jasnog stavljanja do znanja šta je predmet njihovog interesovanja, te da ih uopšte ne zanima da istražuju ono što bi morali istraživati, povjeravanje bilo kome drugom da provjeri da li DPS pere novac, na neki način je uvredljivo za njih. Zar bi bili na tim funkcijama da DPS nema povjerenja u njih i zar postoji neko drugi u koga DPS može imati više povjerenja? U krajnjem, zar bi rizikovali da oni sami budu procesuirani od mnogih kolega koji bi jedva čekali da zauzmu njihove pozicije?
Na kraju, prema nekim pravnim stručnjacima organizovani kriminalitet u zemljama tranzicije predstavlja ''završnu formu ili fazu kapitalizma'', odnosno prvobitnu akumulaciju kapitala. Drugi autori, pak, smatraju da je organizovani kriminalitet u zemljama u tranziciji ''rani stepen kapitalizma''. Ipak, rekao bih da je početak tranzicije bolje definisati kao ''rani stepen organizovanog kriminaliteta'', a period kada kriminalne organizacije definišu teritorije i uticaj kao ''završna faza organizovanog kriminaliteta''. Ne znam da li su kriminalne organizacije definisale i podijelile teritorije i uticaj, ali sam siguran da su političke partije taj posao završile i da su prilično zadovoljne onim što trenutno imaju. Stoga bih se usudio zaključiti da je u Crnoj Gori ipak period ''završne faze organizovanog kriminaliteta''. Borba protiv njega počeće kada se procesuiraju oni koji do sada nijesu radili na njegovom suzbijanju, a bili su u obavezi da to čine.
Bonus video:
