Ako se sam o sebe ne saplete, državni poglavar Aleksandar Vučić će, sva je prilika, još dugo ostati najmoćniji čovjek Srbije. Njegova SNS je na lokalnim izborima u Beogradu trijumfovala i učvrstila još više svoju dominaciju.
Izbori za gradski parlament Beograda su u Srbiji odvajkada bili više nego lokalno, komunalno glasanje. Što se vidi i u notorno nepouzdanom biračkom spisku: više od 1,6 miliona građana je bilo pozvano da izabere novu gradsku skupštinu - u zemlji koja sveukupno broji jedva nešto više od sedam miliona stanovnika.
Protiv Beograda se teško može u Srbiji na duže staze vladati, to je znao još i negdašnji gospodar Srba Slobodan Milošević. Kad je 1996, kasnije pogubljeni, vođa opozicije Zoran Đinđić bio izabran za gradonačelnika Beograda, Milošević je sve uradio ne bi li ga hitro sklonio sa te funkcije, pošto se, s pravom, uplašio za svoju vlast u ondašnjoj Jugoslaviji. Đinđić se stvarno nije dugo održao na mjestu gradonačelnika Glavnog grada pa je Milošević svoju državu još koju godinu duže mogao da tjera u ruine, a finalno i u rat protiv NATO.
Ne radi se, na sreću, na Balkanu više o ratu ili miru, pa kad se od srpske opozicije čuje kako je Vučićeva vladavina „gora od Miloševićeve“ onda je to pretjerivanje onih neznavenih u istoriji: pod Vučićem nema novih masovnih grobnica na Balkanu.
Jeste da se i prošle nedjelje, kao i na predsjedničkim izborima 2017. godine - koje je Vučić suvereno dobio - čulo puno optužbi za manipulacije, od kojih bi neke definitivno mogle biti i opravdane, ali, kako čak i jedan opozicioni novinar ukaza, pobjeda SNS - partija je dobila oko 45% glasova - tako je kristalno jasna, da bi bilo više nego jeftino to objašnjavati isključivo mućkama ili Vučićevom vlašću nad medijima. Predsjednik je realno kod puno Srba popularan, dok opoziciji, do sada, nije uspjelo da vjerodostojno pojasni da bi Srbiji procvjetale ruže tek kad Vučić bude smijenjen.
I sve to nikoga u Evropi ne bi trebalo skoro pa ni najmanje da interesuje da Srbija nije - od kad je Turska de facto ispala iz kruga kandidata - najveća potencijalna nova članica EU. Vučić je članstvo svoje zemlje u EU proglasio za glavni spoljnopolitički cilj. Bivši srpski ultranacionalista želi da u istoriju uđe kao čovjek koji je tradicionalno zapadnoistočno orijentisanu Srbiju usidrio u Zapad. I stoga se isplati uzeti njegovu vladavinu pod lupu - a takvo posmatranje otkriva puno toga zabrinjavajućeg.
Dok Vučićevu spoljnu politiku na sve strane hvale jer on izbjegava oštre tonove i sklon je regionalnoj kooperaciji, te dok MMF i ostale institucije hvale privrednu politiku usmjerenu na strukturalne reforme - i to uprkos slabom privrednom rastu - unutrašnja politika Vučića ipak zabrinjava.
Tu zabrinutost pojačava činjenica da Evropa izgleda ne želi da vidi puno stvari koje se loše razvijaju u Srbiji. Kad je Vučić nekoliko dana pred izbore u Beogradu posjetio Angelu Merkel u Berlinu - na veliku frustraciju srpske opozicije, koja je u tom aktu vidjela izbornu pomoć Njemačke Vučiću - kancelarka je svog gosta pohvalila na način koji, u najmanju ruku, izaziva čuđenje.
Ako je iza zatvorenih vrata isto tako govorila, onda se mora projaviti sumnja u kvalitet brifinga koje kancelarka dobija o stanju u Srbiji. „Mi smo impresionirani načinom na koji Srbija stupa putem reformi. To se pokazuje i u puno indicija koje se tiču borbe protiv korupcije, a i ostalog“, kazala je Merkel poslije susreta sa Vučićem.
To što je kancelarka osobito pohvalila upravo Vučićevu borbu protiv korupcije mnogom je Srbinu ličilo na ismijavanje, ali je predsjedniku opet donijelo poštovanje njegovih pristaša: kakav talentovani prodavac sopstvene magle.
Naime, Srbiju već mjesecima realno obilježavaju slučajevi korupcije, koji nisu neka veća tema samo zato što se većina TV i novinskih medija u Srbiji takmiče u dvorskom izvještavanju.
Nekoliko primjera:
Ministar odbrane kupi stan u centru Beograda koji ne može da si priušti iz prijavljenih primanja - pa kad stvar počne da vonja, objasni kako mu je pare za to dala „tetka iz Kanade“. Kako je tetka dopremila novac u Srbiju ostalo je nejasno, jer uplatnice nema. A pravosuđe ni prstom da makne.
Dosadašnji gradonačelnik Beograda, inače Vučićev proteže, izgleda da kontroliše 45 računa po bankama na koja je uplaćeno, između ostalog, pola miliona eura sa Britanskih Djevičanskih Ostrva kao i Švajcarske. Isti izgleda posjeduje i preko dvadeset stanova u Sofiji. Što do sada nije izazvalo zainteresovanost Državnog tužilaštva.
Moglo bi se još desetine sličnih slučajeva nabrajati u kojima srpsko pravosuđe ili uopšte ne pokreće istrage ili predaje stvari zaboravu. Funkcionalna pravna država izgleda drugačije.
Zašto EU prema Srbiji ne zauzme jasnije pozicije?
Odgovor leži u boju koji se za Beograd bije između Zapada i Istoka. Rusija, čiji je ministar spoljni Sergej Lavrov nedavno opet bio u Beogradu, nema interesa za Vučićev prozapadni kurs i želi da Srbiju sa tog puta odvrati. Stoga, čini se, Vučiću i Brisel i Berlin gleda kroz prste - sve dok se drži ovog svog spoljnopolitičkog kursa.
Što strateški izgleda i razumivo. No, šta će onda imati EU od Srbije ako je jednog dana primi u svoje članstvo? Srbiju, sa izbušenom pravnom državom. I sve to samo da je iščupa iz šaka Rusije?
(Frankfurter Allgemeine Zeitung/FAZ)
Prevod: Mirko VULETIĆ
Bonus video:
