Predsjednik Rusije Vladimr Putin u januaru je inicirao rekonstrukciju vlade i ustavnog poretka stavivši do znanja da će, na ovaj ili onaj način, ostati na vlasti i nakon što mu 2024. istekne predsjednički mandat. On je takođe korigovao i ekonomsku politiku oslanjajući se na ideju da će povećanje državnih investicija stimulisati rast ekonomije. Ipak, Putinove nade će, najvjerovatnije, biti raspršene. Tradicionalno, za ekonomsku politiku u Rusiji su odgovorni premijer i njegov prvi zamjenik. Prema novoj podjeli uloga, neuspješnog Putinovog dublera, Dmitrija Medvedeva, na mjestu premijera zamijenio je Mihail Mišustin, dugogodišnji prvi čovjek poreske službe; savjetnik predsjednika za ekonomska pitanja, Andrej Belousov, postavljen je za prvog vicepremijera; Anton Siluanov ostao je ministar finansija. (Novi Putinov savjetnik za ekonomska pitanja je bivši ministar za razvoj, Maksim Oreškin - mlada zvijezda tehnokratije koja ima slične stavove sa Belousovim).
Belousov je bio Putinov savjetnik sedam godina i na njegove poglede jako su uticali šefovi stavovi. Sin poznatog ekonomiste marksističkog profila, Belousov je otvoreni etatista i samoproglašeni kenzijanac, što znači da podržava povećanu potrošnju iz državnih fondova. Nakon “reizbora” 2018. godine Putin se sa Belousovim fokusirao na 13 nacionalnih projekata osmišljenih da povećaju nivo životnog standarda, kao i investicije u infrastrukturu.
Mišustin je, sa svoje strane, zaslužo reputaciju efikasnog rukovodioca i stručnjaka za kompjuterske tehnologije koji ima jake veze na Zapadu. Njega naširoko hvale zbog digitalizacije poreskog sistema koja je pomogla da se izvoznicima pojednostavi naplata i povrat PDV-a. Prema podacima antikorupcijskog aktiviste Alekseja Navaljnog, Mišustinova porodica u Moskvi posjeduje nekretnine vrijedne 45 miliona dolara koje nikako nisu mogle biti stečene legalnim prihodima.
Iako je bio jedan od najvažnijih članova ruske vlade, počev od 2010. godine, Mišustin je izbjegavao pomnu pažnju javnosti. Kao efikasni zakulisni karijerista on je još 2008. shvatio da najbrži put u novu putinsku elitu vodi preko hokeja, iako nije imao prirodnog talenta za taj sport. Slijedeći Putinov primjer, otvoreno je podržavao Rusku pravoslavnu crkvu. A činjenica da mu je otac radio u KGB-u očigledno nije pokvarila njegove perspektive.
Kadrovske promjene koje je sproveo Putin pokazuju da je on bio nezadovoljan zbog nesposobnosti prethodne vlade da finansira nacionalne projekte. Medvedev je smatran slabim rukovodiocem, a Siluanov prestogim računovođom. Tokom posljednje dvije godine Rusija je imala značajan višak u budžetu, iako je Putin otvoreno iznosio želju da uveća državne rashode.
Tokom nekoliko prethodnih godina Putinov prioritet bila je zaštita suvereniteta Rusije putem gomilanja međunarodnih deviznih rezervi. Ali sad su rezerve porasle na 560 milijardi dolara, to jest više ih je nego dovoljno da se osjećate sigurno, posebno ako se ima u vidu da je vjerovatnoća uvođenja novih zapadnih sankcija manja. Ipak, počev od 2009, srednjoročni tempo rasta ekonomije Rusije zaustavio se na nivou 1% pa je zato novi prioritet povećanje BDP-a što se, kako smatra Belousov, može dostići uz pomoć državnih investicija.
Sve u svemu, nova ruska vlada ima devet vicepremijera (jednog manje nego prethodna) i 21 ministra, od kojih su samo 3 žene. Ostali su bezlični tehnokrati-konformisti stari između 39 i 63 godine, ali su svi tijesno povezani sa ovim ili onim članom najužeg Putinovog kruga.
U novoj vladi mogu se jasno razlikovati tri centra uticaja. Prvi, i to je dijelom neočekivano, “Mišustinov krug”, čine tri nova vicepremijera, od kojih jedan šef njegovog osoblja. Prethodni premijeri nikada nisu tako snažne lične saveznike u vladi. Mišustin će, nesumnjivo, biti snaga s kojom se mora računati. Druga dva igrača koja sa lojalnim blokovima u vladi su gradonačelnik Moskve Sergej Sobjanin i ministar odbrane Sergej Šojgu.
Osim što je krajnje tehnokratska, nova vlada je i prilično apolitična. Dvojica otvorenih nacionalista iz prethodnog kabineta (ministar kulture Vladimir Medinski i ministarka obrazovanja Olga Vasiljeva) podnijeli su ostavke, kao i jedina istinska liberalka - Olga Golodec. Po svemu sudeći, Putin šalje signale da je umoran od kulturoloških ratova i da hoće efikasne rukovodioce sposobne da izvrše njegove naredbe.
Pa ipak, Putinov ekonomski program ima malo šansi za uspjeh. Kao i u prošlosti, državne investicije u infrastrukturu i druge budžetske rashode prisvajaće Putinovi prijatelji. Vjerovatno zavaran snovima iz Kremlja, Putin tek treba da shvati da sistem u potpunosti izgrađen na korupciji slabo pomaže rastu ekonomije. To nerazumijevanje je manifestovano u Putinovoj poruci od 15. januara: analizirao je demografiju, najavio ustavne promjene, deklarativno govorio o vladavini prava. Kao i obično, izbjegavao je bilo kakvo pominjanje reformi tržišta iako samo takav program može omogućiti Rusiji da dostigne tempo rasta ekonomije veći od 1% godišnje.
Ako novu vladu pažljivo pogledamo u njoj možemo vidjeti malo toga što budi nadu za građane Rusije. Smatra se da je jedan od novih vicepremijera, Dmitrij Černišenko, otvoreni Mišustinov čovjek, ima veze sa sumnjivim poslovima oko Olimpijade u Sočiju, a takođe i da je povezan sa firmom Gasprom-Media, glasnogovornikom oligarhije. Još jedan novi vicepremijer, Marat Husnulin, ranije je rukovodio kontroverznim građevinskim projektima u Tatarstanu i Moskvi. Najzad, visokopozicionirani državni zvaničnik koji nosi najveću odgovornost za grubo hapšenje američkog investitora Majkla Kalvija prošle godine jeste niko drugi do sam Belousov.
S takvom paletom likova Putin se izgleda sprema za još jedno razočaranje. A, vremenom, i za novu smjenu vlade.
Autor je viši saradnik Atlantskog savjeta u Vašingtonu
Copyright: Project Syndicate, 2020.
Bonus video:
