Tribine fudbalskih stadiona sa najvatrenijim navijačima već decenijama su regrutni centar za kriminalne organizacije. One su siva zona u kojoj se prepliću brojni interesi i gde nikada nije jasno do kraja ko za koga igra, odnosno evidentno je u čije se ime igra ali nikada za čiji račun. Tribine su pune “Frulaša iz Hamelina” koji manipulišu sentimentima adolescenata za koje je ulazak u jednu navijačku grupu prvo snažno i često neizbrisivo iskustvo pripadnosti i identifikacije, odnosno zov “čopora”. Kao takvi su topovsko meso za mafijaške organizacije pune novca zahvaljujući abnormalno velikom prometu droge.
Sukob za kontrolu navijača Partizana je primer par excellence šta se događa kada se pomeša istinska ljubav prema jednom klubu sa kriminalnim, političkim ali i bezbednosnim interesima. Bilo bi pogrešno posmatrati borbu za prevlast na južnoj tribini nekadašnjeg stadiona JNA ali i u celom korpusu Partizanovih tifoza kao srpski ili beogradski fenomen, ili kao nešto novo, odnosno što se nije događalo ranije.
Krajnje pojednostavljeno bi se moglo reći da je militarizacija navijačkih grupa u bivšoj Jugoslaviji i njena povezanost sa kriminalom, kao obrascem delovanja, uvezena iz Italije, odnosno od navijačkih grupa najvećih timova Serije A tokom osamdesetih godina prošlog veka. Sa Apeninskog poluostrva nam je stiglo i novo zanimanje “navijač” kao i funkcija “vođa navijača”, budući da su u medijima korišćeni kao opis kriminalaca. Politička komponenta je aplikovana po istočnom obrascu komunističkih tajnih službi čiji je ideološki ali i metodoloških deo bila i jugoslovenska obaveštajna struktura.
U prethodnih 35 godina došlo je do kvalitativnih promena. S jedne strane kriminalne organizacije su zahvaljujući eksponencijalnom porastu konzumiranja droge postale bukvalno fabrike novca. Lokalne siledžije koje su se zadovoljavale krađama, provalama i sitnim reketiranjem su postali “bosovi”, sa toliko novca da mogu da korumpiraiju dobar deo državnog aparata i da regrutuju armiju sitnih kriminalaca. Organizovane navijačke grupe su postale prirodno odgajalište novih kriminalnih naraštaja, odličan ambijent da se testira njihova vernost, poslušnost, spremnost i da se obavlja inicijacija.
S druge strane, liberalno-demokratske države u Zapadnoj Evropi su infiltrirale svoje ljude na tribine i u organizovane kriminalne grupe kako bi ih kontrolisale sa distance i držale pod nadzorom s ciljem preventivnog sprečavanja gangsterskih ratova i porasta kolateralnih krivičnih dela pored dilovanje droge.
U državama u tranziciji na istoku Evrope, bez obzira da li su one ušle u EU ili su ostale na njenoj margini, došlo je do perverznog odnosa u kome često nije jasno ko za koga radi i ko koga kontroliše: ultra-navijačke kriminalne strukture policiju i službe ili obratno. Na to se nakalemio i politički upliv jer su pojedini lideri shvatili da su militarizovani i kriminalizovani navijači veoma korisno oružje u obračunima sa protivnicima i megafon za slanje političkih poruka.
U Italiji su gotovo sve militarizovane navijačke grupe produžena ruka lokalnih narko-dilera dok su vođe u pojedinim slučajevima i veoma ozbiljni kriminalni bosovi, to posebno važi za tifozerije Napolija, Lacija, Rome, Intera, Milana i Juventusa.
Na stadionu u Napulju komanduju kamoristički klanovi. U Rimu je decenijama stolovao na severnoj tribini Olimpika narkobos Fabricio Pišiteli poznatiji kao Dijabolik, likvidaran pre dve godine usred bela dana u jednom rimskom parku. Na južnoj tribini, gde su smešteni tifozi Rome, već dvadeset i kusur godina komanduje Fabio Gaudenci sa eksplicitnim nadimkom “Romel”, takođe diler droge, ali nižeg ranga u odnosu na “Dijabolika”.
Juventusova južna tribina je pod totalnom kontrolom ‘Ndrangete, najjače kriminalne organizacije u Evropi u dilovanju drogom. Slična je situacija i u Milanu, gde vođe navijača Rosonera i Nerazura sarađuju i zajedno diluju drogu. Važno je napomenuti da su osim militarizovanih navijačkih grupa Livorna i Fjorentine koje su levičarske, gotovo sve ostale simpatizeri ekstremne, neofašističke, desnice. Za njih su legisti Matea Salvinija i Italijanska braća Đorđe Meloni previše uglađeni i buržoaski nastrojeni.
Do politizacije i kriminalizacije severne tribine Marakane i južne stadiona JNA došlo je krajem osamdesetih godina. Režim Slobodana Miloševića je posle ulaska simpatizera Srpskog pokreta obnove Vuka Draškovića među navijače Crvene zvezde, posebno posle učestalih skandiranja tadašnjem lideru opozicije na tribinama, poslao Željka Ražnatovića Arkana da zavede red na tribini, odnosno, kako su oni to definisali: da izbaci politiku sa stadiona.
Dobar deo pripadnika Arkanove paramilitarne jedinice je regrutovan među “Delijama”. Tokom devedesetih godina i u prvoj deceniji 21. veka, navijači Crvene zvezde će biti antirežimski, bez obzira ko je na vlasti, iz prostog razloga što su smatrali da su svi vlastodršci favorizovali Partizan u odnosu na Crvenu zvezdu.
“Spasi Srbiju i ubi se Slobodane”, nije bio samo poklič protiv kleptokrate, već i protiv nekoga ko je, po mišljenju ultrasa, uništavao Crvenu zvezdu. Čak je i Arkan sa svojim Obilićem pravio dilove sa Partizanom, uz pomoć državnih moćnika, na štetu Crvene zvezde, u drugoj polovini devedesetih.
Militantni navijači crveno-belih su tipičan primer da isti ljudi u različitim istorijskim okolnostima mogu da budu “heroji” i kriminalci. Tokom devedesetih godina Delije nisu bile samo rivali Grobara već su bili simbol otpora “grobarima” Srbije, bračnom paru Milošević-Marković. Na protestima tokom devedesetih Delije su se često suprotstavljale Miloševićevim batinašima, sve do svrgavanja režima u jesen 2000. Naglašavati pripadnost porodici navijača Zvezde, van sportskog okvira, tokom devedesetih značilo je stavljati do znanja da ste protiv režima Milošević-Marković.
Međutim, bez autokratskog režima, tvrdo navijačko krilo postaje sve više ultradesničarsko, ksenofobno, homofobno i kriminalno a sa dolaskom na vlast Aleksandra Vučića, Delije prvi put u svojoj istoriji postaju “režimski” navijači, odnosno miljenici vlasti.
Grobari su imali obrnuti razvojni put. Partizan je uvek bio povlašćeno čedo nomenklature, bilo da se radilo o komunističkoj, odnosno JNA, ili delova Miloševićevog režima, počev od najdugovečnijeg premijera Mirka Marjanovića. Situacija se nije bitnije promenila ni sa promenom vlasti 2000. godine, tek sa dolaskom Vučića dolazi do promena u odnosu snaga i pozicije navijača Paratizana.
Navijačka strast prema voljenom klubu izlazi iz okvira logike i duboko zadire u iracionalno. Navijači Partizana kada skandiraju protiv Vučića šalju poruku koja jeste politička, ali u suštini dobar deo njenog pogonskog goriva se ne zasniva na želji da Srbija bude pravedno, slobodno i demokratsko društvo, već na razjarenosti i frustriranosti zbog favorizovanja večitog rivala.
Pokušaj Vučića da po Miloševićevom receptu „smiri“ navijače Partizana a da preko svojih tabloida vodi kampanju kako je on pomogao Partizanu kao niko do sada, ukazuje da je shvatio razloge bunta armije „crno-belih“ navijača. Međutim, obelodanjivanje zverstava kriminalaca pod krinkom „navijačkih vođa“ i otkrivanje „tople vode“ da je dobar deo navijačkih grupa kriminalizovan pokazatelj je da ne zna kako da reši problem a da ne proizvede kontraefekat u suprotnom navijačkom taboru, mnogo većem i potencijalno mnogo opasnijem za režim, pogotovo oko nacionalnih pitanja, pre svega, Kosova.
Bonus video:
