Tektonski poremećaji nastali nakon pada Berlinskog zida, raspada Sovjetskog Saveza (a usput i SFR Jugoslavije) te transformisanje tadašnje ljevice u Evropi i SAD u partije “trećeg puta” umnogome su poremetili bilo kakvu ideju postojanja političkog spektra. Samim tim je danas nezahvalno govoriti o diferenciranju na lijevo i desno, uz svijest da ljevica i te kako stanuje u Južnoj Americi, ali da samo povremeno digne glavu u Evropi (rast podrške Melanšonu u Francuskoj, laburisti za vrijeme Korbina u Britaniji, pojedinačne EU partije sakupljene u PEL). Tako nešto je još teže u državi koja je u tim terminima, zbog preduge nesmjenjivosti vlasti, pretpolitička.
Koliko god bi puristi voljeli da podjele lijevo-desno vodimo na osnovama Marks-Smit, to danas nije slučaj. One su se pretvorile u dijapazon mimoilaženja koje nerijetko diktiraju aktuelni događaji u SAD ili nekim drugim uticajnim zemaljama. Tako ta razdvajanja nalazimo u pitanju NATO-Rusija, ateizam-religioznost, te kroz cio niz socijalnih pitanja o braku, abortusu, LGBTIQ pravima, pitanjima bezbjednosti, imigracije i slično.
Nakon Drugog svjetskog rata vlast u Crnoj Gori su nosili nominalni “ljevičari” sve do 2020. godine. Naime, crnogorski ogranak Saveza komunista se 1991. godine transformisao u Demokratsku partiju socijalista a sa njom su, od 1997 na dalje, vlast uvijek činile i neke druge partije koje su po imenu bile socijalističke. Vjerujem da bi svakog iznenadilo da su partije sa ovim imenima predsjedavale apsolutnoj rasprodaji nekadašnje društvene a tadašnje državne imovine, da su ekonomski forsirali ideju slobodnog tržišta i neoliberalizma koje je u praksi bio čist kronizam, tip kapitalizma u kom veze između lidera iz politike i biznisa otvaraju sva poslovna vrata. Nakon promjene vlasti, njihov najveći angažman u pogledu ekonomije bio je žestoka kritika reforme u čijoj osnovi je povećanje minimalne zarade. Biti na ljevici a razvijati kronizam, rasprodavati državnu imovinu i boriti se protiv minimalne zarade je čist oksimoron. Istovremeno, ove partije nisu bile u skladu sa lijevim idejama antimilitarizma, antiimperijalizma, kosmopolitizma, progresivnog sistema oporezivanja, budžetskog favorizovanja zdravstva, školstva, javnog saobraćaja i ulaganja u univerzalne sisteme prava i sigurnosti.
Desnica se s druge strane ponaša kao da se nalazi u sedamdesetima. Nije sporno da konzervativni spektar uvijek malo kaska za aktuelnim zbivanjima ali vraćanje na teme koje je i savremena desnica riješila davno je modus ponašanja. Konstantno se priča o amanetima vladara iz prethodnih vjekova, o vjeri prađedovjskoj i duši slovenskoj, o tome da “živimo kao naši stari”, istovremeno koketirajući sa teorijama zavjere sa margina zapadnog desnog spektra dok se bore protiv “zala savremenog svijeta”. Razlike između doktrina ovih političara i religijskih vođa maltene ne postoje i nerijetko se ti političari i kriju između onog što su dogmatske izjave religioznih velikodostojnika.
Kad se tako osvrnemo oko sebe vidimo da nemamo ljevicu, već je na njenom mjestu desnica koja se lažno predstavlja. Postojeća nominalna desnica je pak konzervirana u borbama koje pripadaju davno prošlom vremenu. U Crnoj Gori možete reći da ste ljevičar ili desničar, ali nemate partiju koja vas ideološki predstavlja niti koju zanima ona osnova - Marks ili Smit.
Bonus video:
