Nagrada Man Buker izgubila je sponzora nakon što je jedan pisac ustvrdio da su hedž fondovi “neprijatelj”.
Man Group, britanski hedž fond, izjavio je da povlači godišnje sponzorstvo od 1,6 miliona funti za prestižnu književnu nagradu nakon 18 godina. U saopštenju se navodi da je bila privilegija podržati nagradu, ali da će “fokusirati na svoje resurse” na novu kampanju za povećanje raznolikosti u svojoj djelatnosti. Odnosi između finansijskog diva i organizatora Bukera bili su napeti već neko vrijeme, a izvor BBC-ja tvrdi da se ta kompanija osjeća “potcijenjenom”.
Prošlog juna, pisac Sebastijan Fouks, kritikovao je nagradu zbog povezanosti sa Man Group, koju je označio kao “neprijatelja”.
Fouks, koji nikada nije bio uvršten na izbor za prestižno književno priznanje, rekao je: “Man Group nisu ljudi koji bi trebalo da sponzorišu književne nagrade, oni su ljudi koje bi književne nagrade trebalo da kritikuju...Ne bih se osjećao srećnim zbog primanja novca od njih... Ne čini se da je moguće da će se to ikada dogoditi”.
Sebastijan Fouks nazvao je Man Group “neprijateljem”Luk Elis, izvršni direktor Man Groupa, odgovorio je: “Njegovi komentari... dolaze u vrijeme kada umjetnost doživljava povlačenje javnih sredstava bez presedana... Književnost i umjetnost trebaju najbolje da uskoče tamo odakle je javni novac povučen”.
Spor je izazvao raspravu u kojoj su neki upozorili da se i drugi hedž fondovi mogu povući iz sličnih sponzorstava.
Fondacija Buker nagrade saopštila je kako je razgovarala s novim sponzorom, te da je “uvjerena da će nova sredstva biti obezbijeđena do 2020. godine”.
Predsjednica fondacije, Helena Kenedi je izjavila: “Sve dobre stvari moraju se privesti kraju i radujemo se što sa novom podrškom nagrade ulazimo u sljedeću fazu”. Ona je rekla da će dodjela Man Booker i Man Booker International nagrada ove godine teći “uobičajenim tokom”. Man Group sponzorisao je nagradu od 50.000 funti za roman na engleskom jeziku od 2002. godine. Ovo nije jedina kompanija suočena s reakcijom autora nakon sponzorisanja književne nagrade. Godine 2011. dvoje pjesnika u užem izboru za nagradu T.S. Eliot, Džon Kinsela i Alis Osvald, odustali su u znak protesta protiv sponzora Aurum fondova.
Marksistički pisac Džon Bergerosvojio je 1972. godine Bukera za roman “G”, ali je svoj govor prilikom prijema priznanja iskoristio da bi okrivio Booker-McConnell za “eksploataciju” jer zloupotrebljava najamnički rad lokalnog stanovništa na Karibima. U znak protesta, Berger je donirao pola novčanog iznosa nagrade britanskom ogranku Crnih pantera, organizaciji tzv. crne moći u Ujedinjenom Kraljevstvu koja se borila za prava crnaca i obojenih naroda.
Posljednja dobitnica nagrade Buker je književnica iz Sjeverne Irske Ana Berns za roman “Milkman”.
Od Ujedinjenog Kraljevstva, preko Rusije i Azije
Booker-McConnell kompanija osnovana je 1835. godine u Engleskoj i bila je jedna od najvećih prehrambenih kompanija na svijetu. Ona je 1968. ustanovila književnu nagradu koja se dodeljuje za roman pisan na engleskom jeziku i objavljen u Ujedinjenom Kraljevstvu.
Do 2014. su samo književnici i književnice iz zemalja Komonvelta, Irske i Južnoafričke Republike mogli da budu nominovani, poslije te godine nagrada je postala internacionalna i jedini uslov koji je ostao je jezik i zemlja izdavanja.
Godine 1992. ustanovljena je i ruska varijanta ove nagrade, Booker-Open Russia Literary Prize, koja se dodeljuje za najbolju knjigu pisanu na ruskom jeziku i prva je književna nagrada koja nije državna, još od Oktobarske revolucije 1917. Man Booker International Prize, osnovana 2005, dodeljuje se bez obzira na nacionalnost autora, uz jedini uslov da mora biti prevedena na engleski jezik. Man Asian Literary Prize, nagrada za najbolje azijsko književno djelo, takođe prevedeno na engleski jezik, dodeljivala se od 2006. do 2012. godine, nakon čega je iz sjedišta kompanije najavljeno da više neće finasirati ovo priznanje, jer žele da se skoncentrišu na svoju glavnu nagradu.
Predomišljanje oko imena pobjednika u posljednji čas
Fouks i Berger nisu jedini koji su u Man Buker nagradu vezali epitet kontroverze. Prije skoro četiri decenije, 1980. godine, žiri se tek pola sata prije saopštavanja imena pobjednika odlučio za Vilijama Goldinga i njegov roman “Obred strasti” (Rites of Passage), a ne za Entonija Bardžisa i “Zemne sile” (Earthly Powers).
Bardžis je rekao, pored toga, da neće doći na ceremoniju proglašenja ukoliko mu žiri ne javi prije toga da li je on pobjednik ili ne. Džon Banvil je 1981. dao žiriju zanimljiv predlog: da nagradu dodijele njemu, jer bi on kupio sve primjerke romana koji su ušli u širi izbor za ovu nagradu, i donirao ih bibliotekama u Irskoj, “obezbjeđujući time da te knjige budu ne samo kupljene, već i pročitane”. Žiri se oglušio o ovu njegovu ideju, ali mu je nagradu ipak dao 2005. za roman “More” (The Sea).
Bonus video:
