Tragalac koji nikada nije stao

Njegov prerani odlazak rastužio je brojne ljubitelje pozorišta, posebno onu “fiatovsku” publiku, budući da je Milatovićevo ime neodvojivo od svih faza FIAT-a
3449 pregleda 0 komentar(a)
Pozorište kao sudibina, Foto: Duško Miljanić
Pozorište kao sudibina, Foto: Duško Miljanić

Slobodan Milatović je bio jedan od najznačajnijih crnogorskih pozorišnih reditelja i zasigurno najkonsekventniji i najintrigantniji teatarski istraživač na ovim prostorima. Njegov prerani odlazak rastužio je brojne ljubitelje pozorišta, posebno onu “fiatovsku” publiku, budući da je Milatovićevo ime neodvojivo od svih faza FIAT-a, festivala koji je Podgoricu postavio na evropsku mapu alternativnog teatarskog izraza.

Slobodan Milatović (Nikšić, 1952), postavio je preko sedamdeset pozorišnih projekata na scenu. Bio je osnivač i ključni autor legendarnog DODEST-a, svojevrsne pozorišne alternativne laboratorije koja je dala neka od najznačajnijih imena regionalnog glumišta.

Njegov DODEST projekat “Marko Kraljević Superstar” postao je kultna predstava. Mladi Žarko Laušević i Mima Karadžićbriljirali su u ovoj predstavi, a takođe mladi Miladin Šobić je bio autor songova. “Iako samonikao i bez roditeljskog staranja, DODEST se nije mukotrpno probijao, niti je bio neshvaćen, bez obzira što je uglavnom osporavan i prešućivan od institucionalne kulture. Naprotiv, moglo bi se reći da je imao siromašno, ali ipak srećno djetinjstvo. Od prvih predstava imao je svoju publiku i razlog da postoji. Ta publika se generacijski obnavljala, a i DODEST sa njom. Jedan od ključeva uspjeha DODEST-a bila je svijest ljudi koji su ga stvarali o sredini u kojoj djeluje, i upravo ga je to održalo prvih četvrt stoljeća. Istorijski posmatrano, prva faza DODEST-a bilo je slobodno eksperimentisanje jezikom pozorišta kroz koji se tragalo za fenomenom igre. Takvim pristupom, koji je unapređivan novim postupcima, obnavljan je DODEST tokom prve dvije i po decenije. Svaka obnova je promjena, a promjenljivost je ono što potvrđuje dosljednost i kontinuitet ovog teatra koji je stalno težio novom izrazu zadržavajući pri tom igru, demistifikaciju i angažman kao konstante”, zapisao je pisac i dramaturg Ljubomir Đurkovićprisjećajući se početaka DODEST-a.

“Onda nije ni čudo što je već krajem sedamdesetih nekoliko glumaca DODEST-a upisalo studije glume u Beogradu (Žarko Laušević, Stela Ćetković, Milutin Mima Karadžić, Branka Sekulić), da bi nakon toga iz godine u godinu dodestovci odlazili na studije glume i režije i u Zagreb, Sarajevo, Prag… (Marko Baćović, Milan Karadžić, Mladen Nelević, Jagoš Marković, Božidar Đurović, Momir Gazivoda, Branimir Popović, M. Krstajić, R. Jevrić i drugi). To je razlog što su DODEST nazvali neformalnom crnogorskom pozorišnom školom sedamdesetih i osamdesetih godina XX vijeka” piše Đurković, koji je i sam bio učesnik mnogih Milatovićevih projekata.

“Svojim trajanjem i traganjem, DODEST je postajao ishodište jedne nove estetike scene, raskošnih individualnih umjetničkih vizura i senzibiliteta, kreator onog osobenog i bitnog odnosa prema tradiciji koji se ne svodi prosto na njenu negaciju, već označava mogućnost njene sagledivosti u avangardnom kontekstu, njenu re-kreaciju”, napisala je svojevremeno Aleksandra Bosnić u tekstu Između entuzijazma i eksperimenta(DODEST 25, CID, monografija, Podgorica, 1999).

PredstavaIz jedne od Milatovićevih predstava

Milatović je četvrt vijeka bio umjetnički direktor DODEST-a, gdje je uradio najveći broj predstava: Marko Kraljević Superstar, Okovani Prometej, Gospođica Julija, Odjeljenje za kolektivnu psihoterapiju, Gorski vijenac, Hamlet, Večernji akt kod Kazimira S. Maljeviča, Modna Revija, Luča Mikrokozma, Vučji do, Đetici u parlamentu, Tobelije, Jakvinta kraljica Dukljanska, Beckett Dream…

U CNP-u je postavio Žene u narodnoj skupštini, Gosti, Dr Vukašin Marković, Mokra šuma, Emigranti, a u Kraljevskom pozorištu Zetski dom sa Cetinja: Kralj Ibi, Čekajući Godoa i Apartman Savoja. U kotorskom Kulturnom centru radio je Medeju. Režirao je i u Gradskom pozorištu Podgorica, Nikšićkom pozorištu, Kult teatru u Beogradu, Barskom ljetopisu, R. D teatru i mnogim drugim neformalnim pozorišnim trupama. U SKC u Beogradu uradio je svojevremno zabranjenu predstavu Politika kao sudbina (1982), a u pozorištu Duško Radović u Beogradu predstave Šok i Zabranjeno preticanje.

Sa predstavama Vladimir i Kosara, Becett Dream i Muzej biciklističkog ustanka u Crnoj Gori učestvovao na BITEF-u. Učetvovao je na mnogim međunarodnim i regionalnim festivalima. Dobitnik je više međunarodnih pozorišnih nagrada.

Koscenarista je filma Čudo neviđeno i scenarista tv filma Gorski vijenac. Režirao je oko 30 radio drama. Utemeljivač je nekoliko pozorišnih festivala: FJAT, FIAT, Barski ljetopis, Podgoričko ljeto, Festival glumca u Nikšiću, Festival Teuta u Kotoru. Osnivač i predsjednik fondacije Montenegro Mobil Art. Imao je status zaslužnog stvaraoca Crne Gore.

Ipak, svi pobrojani biografski fakti nisu dovoljni da se stekne prava slika o jednom velikom umjetniku. Njegov način komunikacije sa ljudima, način na koji je istraživao probleme, prepuštajući se do kraja sopstvenim umjetničkim demonima, njegova suptilna priroda nekoga ko ima hrabrosti da stalno otvara nove izazove i nova kretativna poglavlja, sve to je nešto što je presudno obilježavalo ovog izuzetnog umjetnika. I što će nedostajati njegovim prijeteljima i poštovaocima.

Bonus video: