Veliki obožavaoci splitskih “bilih”, Beranci, Senja Butrić, Mikosav Marković, Rajo Mališić, Brane Krivčević, Boko Mališić, Mile Vukadinović Filter...
Bilo je to vrijeme kada je glasovitim ivangradskim korzom, u društvu sa uspješnim trenerom boksera, Berancem, Baćom Milovićem, šetao neprikosnoveni jugoslovenski bokserski šampion Mate Parlov.
I Kara Beganović, beranski i crnogorski stonoteniski as, dovodio je u grad na Limu, šampiona, svog prijatelja, Dragutina Šurbeka.
U prigradskom naselju Pešca, brojni navijači splitskog “Hajduka”. Pa i navijači “Dinama”. Za “Dinamo” je strastveno navijao ugledni Beranac Raco Mićović, diplomirani ekonomista. Volio je, kaže, dinamičnost; možda je i to razlog što je postao fan zagrbačkog kluba.
Bujao je ovaj grad; na fudbalskoj utakmici između “Ivangrada” i “Zete”, koja je odlučivala koji će od ova dva kluba ući u Drugu saveznu ligu, bilo je deset hiljada gledalaca! Pobijedio je “Ivangrad”.
Košarkaški klub “Ivangrad”, kao prvi crnogorski klub, ušao je tih godina u Prvu saveznu ligu i u Ivangradu su igrale jugoslovenske košarkaške legende, Krešimir Ćosić, Ivo Daneu, Radivoj Žućko Korać, Josip Đerđa, Nikola Plećaš, Dražen Dalipagić, Dragan Kapičić, Mirza Delibašić, Zoran Slavnić...
Dočekivali su ih, pod vođstvom vrhunskog trenera, profesora Radula Vešovića, ivangradski košarkaški asovi, Momčilo Minjota Nedić, Jovo Popović, Ranko Bukumira, Sudo Musić, Dejan Živković, Đuro Lalević, Nino Vušurović, Budo Nikolić, Faruk Kadić, Miško Đurišić...
A kada je 1963. jugoslovenski savezni funkcioner Boris Krajger pustio u rad Fabriku sulfatne celuloze i papira, sreći nije bilo kraja. Te godine sletio je na beranski aerodrom predsjednik Finske Urho Kekonen, da vidi kako su njegovi Finci montirali skupocjene mašine u Fabrici papira i sulfatne celuloze...
Mnogi nijesu očima vjerovali pa su za Urha Kekonena zborili: “Ada, eneee, taj Urho Kekonen, mora da je neki naš čovjek; to je, vala, Uroš Keković.”
Nestala je industrija; otperjali bezbrižni dani.
Urušen je posljednjih godina jedan napredan grad; grad u kome su živjeli, radili ili se školovali, pisci, slikari, publicisti, Risto Ratković, Milovan Đilas, Radovan Zogović, Esad Mekuli, Radonja Vešović, Mihailo Lalić, Aco Prijić, Dušan Kostić, dr Slobodan Tomović, Miloš Vulević, Bogdan Šekler, Miloš Ostojić, Husein Bašić, Miraš Martinović, Zuvdija Hodžić, Radoslav Lalo Pajković, Miladin Dine Ćulafić, Banjo Šaranović, Božo Bulatović...
- U Ivangradu sam se pojavio marta 1952. godine kao mlad profesor srpskohrvatskog jezika u Beranskoj gimnaziji - pričao mi je Božo Bulatović, istaknuti crnogorski pisac, novinar, autor romana “Karaula” za koji je 1956. dobio Trinaestojulsku nagradu. - Kakva razlika između mog prvog susreta s Beranama godine 1943. i tog drugog, marta 1952! Od Mojkovca smo ratne jeseni nosili ranjenike sve do beranskog privremenog aerodroma, nosili smo ih mi, omladinci, partizani i italijanski zarobljenici...
Odatle su polijetali u Italiju, na liječenje.
A u Bariju, Beranac, Maksim Vuković, šef Kancelarije Štaba Baze Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije u Italiji. Pisao pjesme; objavljivao u “Zeti”, “Slobodnoj misli”, “Iskri”, “Granitu”... Poslije rata poslanik u Skupštini Crne Gore i član Savjeta Republike... Organizovao je 1944. gostovanje splitskog “Hajduka”, koji je u Bariju ubjedljvo nadigrao reprezentaciju savezničkih snaga. Sjajno su igrali fudbaleri “Hajduka”. Predvodili su ih braća Matošić, Jozo i Frane.
Englezi su se čudili: zar partizani igraju fudbal!?
Prvu loptu, balun, kako su je zvali, u Split su donijeli splitski studenti koji su studirali u Pragu. Već 1911. godine osnovan je “Hajduk”. Samo dvije godine kasnije, 1913, formiran je na Cetinju “Lovćen”, najstariji crnogorski fudbalski klub, u kome je bilo čast igrati.
Sin vojvode Gavra Vukovića, student prava u Pragu, Mišo Vuković, donio je 1919. u Berane prvu fudbalsku loptu. Igrao je u praškoj “Slaviji”. Kasnije je nastavio studije u Zagrebu, đe je i diplomirao na Pravnom fakultetu.
Praška “Slavija” je na dresovima imala petokraku; ima je i danas. I “Hajduk” je dugo poslije Drugog svjetskog rata nosio petokraku na svojim kultnim bijelim dresovima...
Igrali su u “Hajduku”, srcem, barabar s Dalmatincima, Crnogorci, Podgoričani, Niko Radović i Mišo Folić, zatim Beranac, Dragan Crevce Popović; ostavili dubok trag.
I: otkud “Hajduk” u Beranama!?
- Taj navijački duh u beranskom predgrađu Pešca formirao se na patriotskoj osnovi, jer je znatan broj Pečičana otišao u partizane, u borbu protiv fašističkog okupatora - priča mi onomad Miroslav Duro Mališić, nekadašnji fudbalski as ivangradskog “Radničkog”. - U Bariju su se 1944. liječili i beranski partizani Anto i Boko Mališić; gledali čuvenu utakmicu “Hajduka” sa engleskom armijom. Prenosili su nam svoje utiske i mi smo 1955. godine u Beranskoj gimnaziji formirali Sekciju navijača “Hajduka” s preko pedeset članova. Prethodno smo pisali upravi “Hajduka”. Oni su nam iz Splita poslali pedesetak članskih karata. Igrali smo utakmice protiv “parizanovaca” i “zvezdaša” pod imenom “hajdukovci”, često ih pobjeđivali. I danas u Beranama ima navijača popularnog splitkog kluba...
Gore, na Jasikovcu, na velelepnom spomeniku autora Bogdana Bogdanovića, uklesano: Lim protiče, kamen pamti.
Bonus video:
