Da je “Gorski vijenac” epohalno djelo, izrazito višeznačno, sa mnoštvom različitih ravni i nerijetko kontratipskih glasova, ali i dan-danas predmet tumačenja i analiza na raznim nivoima i sferama, podsjetio je prof. dr Siniša Jelišić na jučerašnjoj tribini koja je odžana u Crnogorskoj akademiji nauka i umjetnosti (CANU), a povodom 175 godina od štampanja djela Petra II Petrovića Njegoša.
Stručnom tribinom CANU je upriličio omaž povodom 175 godina od štampanja “Gorskog vijenca” Petra II Petrovića Njegoša, a na kojoj su govorili: akademik Nenad Vuković, ambasador Republike Jermenije u Crnoj Gori dr Ashot Hovakimian i vanredni član CANU prof. dr Jelušić.
”Djelo koje je prava, uočava Jovan Deretić, enciklopedija crnogorskog života i crnogorske istorije, ali uz to i književno djelo najdubljeg filozofskog, religijskog i etničkog značaja. Riječ je, dakle, o spjevu, najdubljeg metafizičkog značenja koji je utemeljenje pojma slobode koja ne može biti bez zahtjeva da ‘tirjanstvu stati nogom za vrat, dovesti ga k poznaniju prava, to je ljudska dužnost najsvetija’. Dakle, ovaj imperativ obavezuje na opšti, individualni i društveni angažman u postignuću slobodne ličnosti i pravednog društva. Ovo ‘Gorskom vijencu’ pridaje sasvim epohalno značenje, a njegovom tvorcu mjesto među onim najvećim koje je evropska kultura u vjekovima svog dugog trajanja pa do danas, sabrala”, zaključio je Jelušić.
Akademik Vuković govorio je o istoriji odnosa i isprepletanim putevima Jermenije i Crne Gore, a najviše kroz lik i djelo Petra II Petrovića Njegoša.
Posebno važnu ulogu igra manastir jermenskog katoličkog reda u Beču u kojem je Njegoš, obrazložio je ambasador Hovakimian, uprkos cenzuri Austrije, štampao svoja djela, pa tako i “Gorski vijenac”.
Prvobitno je Njegoš u junu 1833, tokom svog puta ka Sankt Peterburgu, boravio u Jermeniji gdje su ga tada impresionirali jermenski kaluđeri u mantiji kao njegovoj. Cenzura Austrije usmjerena ka Njegošu ogledala se u tome da nije bilo dozvoljeno štampanje nekih Njegoševih djela čija je tematika bila “uperena protiv Turaka sa kojima je Austrija u to vrijeme bila u prijateljskim odnosima”.
”Međutim, prilikom svoje druge posjete Beču, Njegoš uz pomoć Vuka Karadžića štampa svoje rukopise u jermenskom manastiru. Krajem 1846. godine po narednom Njegoševom dolasku u Beč, Vuk uspijeva da ga ubijedi da ‘Gorski vijenac’ štampa u štampariji jermenskog manastira. Knjiga je ištampana u proljeće 1847. godine, a 1876. godine ‘Gorski vijenac’ je u ovoj istoj štampariji doživio i svoje drugo izdanje. Četiri knjige Njegoševe štampane su tamo. Zbog toga je i ovaj događaj i obilježavanje 175 godina važan događaj za istoriju, ne samo Crne Gore, već i Jermenije i crnogorskih i jermenskih prijateljskih odnosa”, poručio je Hovakimian.
On je istakao i da je nedavno, prije oko mjesec dana, u Jermeniji u cjelini objavljena i Njegoševa “Noć skuplja vijeka” na jermenskom jeziku. Svoje izlaganje završio je čestitajući Njegošev dan, crnogorski praznik kulture, koji se obilježava u nedjelju 13. novembra.
Bonus video:
