Erekcija penisa je izuzetno složen fiziološki proces, koji uključuje integraciju funkcionisanja i neuronskih i vaskularnih struktura, zajedno sa adekvatnim endokrinim miljeom. Takođe uključena je i odgovarajuća mišićna aktivnost kao i psiha odnosno emotivni status, te stoga poremećaj bilo kog od navedenih elemenata može dovesti do pojave erektilne disfunkcije.
Erektilna disfunkcija je definisana kao trajna nemogućnost postizanja i održavanja erekcije dovoljne da omogući zadovoljavajući seksualni odnos. Ona može uticati na psihosocijalno zdravlje i imati značajan uticaj na kvalitet života pacijenata i njihovih seksualnih partnera.
Sve je više dokaza da prisustvo erektilne disfunkcije ukazuje na povećan rizik od budućih kardiovaskularnih događaja, uključujući infarkt srčanog mišića, cerebrovaskularne događaje i smrtnost od ovih uzroka. Stoga erektilna disfunkcija može biti rana manifestacija oboljenja srčanih i perifernih krvnih sudova i ne treba je posmatrati samo kao pitanje kvaliteta života, već i kao znak upozorenja za kardiovaskularne bolesti.
Učestalost
Epidemiološki podaci pokazuju veliku prevalencu i incidencu erektilne disfunkcije širom svijeta. U raznim studijama je pokazano da se ukupna prevalenca kreće, kada govorimo o bilo kom stepenu erektilne disfunkcije, negdje od 40 do oko 52 odsto kod muškaraca u opštoj populaciji u dobi od 40 do 70 odsto, u zavisnosti od studije, što govori da svaki drugi muškarac u ovom periodu ima neki stepen erektilne disfunkcije. Takođe, nerijetko se javljaju slučajevi erektilne disfunkcije i kod muškaraca mlađih od 40 godina. Erektilna disfunkcija se obično klasifikuje u tri grupe zasnovane na etiologiji, odnosno uzroku koji do nje dovodi. Tako erektilne disfunkcije dijelimo na organske, psihogene i mješovite. Većina slučajeva je mješovite etiologije, te zbog toga se predlaže upotreba termina „primarna organska erektilna disfunkcija“ ili „primarna psihogena erektilna disfunkcija“.
Faktori rizika
Faktori rizika za erektilne disfunkcije su brojni. Neki od njih su starost, šećerna bolest, dislipidemija, povišen krvni pritisak, kardiovaskularna oboljenja, gojaznost, nedostatak fizičke aktivnosti i pušenje (dokazana je pozitivna povezanost između doze i količine pušenja sa erektilne disfunkcije). Takođe, neki lijekovi kao što su na primjer tiazidni diuretici i b-blokatori imaju štetne efekte na erektilnu funkciju. Oboljenja kao što su atrijalna fibrilacija, hipertireoza, deficit vitamina D, povećan nivo mokraćne kisjeline u krvi i depresija takođe su poznati kao faktori rizika za ED.
Postoje i drugi potencijalni faktori rizika koji su povezani sa erektilnom disfunkcijom, uključujući poremećaje spavanja, opstruktivna apneja za vrijeme spavanja, psorijaza, giht i ankilozirajući spondilitis, hronična bubrečna slabost, hronična oboljenja jetre, zatim hronični parodontitis, glaukom otvorenog ugla, zapaljenska bolest crijeva, sindrom hroničnog umora i alergijski rinitis. Modifikacija životnog stila, uključujući fizičku aktivnost, gubitak tjelesne težine i korišćenje određenih ljekova za faktore rizika od kardiovaskularnih bolesti mogu biti od pomoći u poboljšanju seksualne funkcije kod muškaraca sa erektilnom disfunkcijom. Pozitivan je uticaj terapije statinima za snižavanje lipida, odnosno masnoće u krvi.
Pored navedenih, erektilna disfunkcija je, takođe, često povezana sa drugim urološkim stanjima i procedurama. Postoje konzistentne dokaze o povezanosti između benignog uvećanja prostate i erektilne disfunkcije, bez obzira na starosnu dob, druge komorbiditete i životne faktore.
Bez obzira na tehniku koja se koristi, operacija benignog uvećanja prostate nema značajnog uticaja na erektilnu funkciju. Nađeno je čak i poboljšanje u zavisnosti od stepena poboljšanja urinarnih simptoma koji su prethodno postojali. Potvrđena je povezanost između erektilne disfunkcije i sindroma hroničnog karličnog bola, i sindroma bolne mokraćne bešike, uglavnom kod mlađih muškaraca.Operacije na zadnjem segmentu uretre mogu uticati na pojavu i/ili pogoršanje simptoma erektilne disfunkcije. Erektilne disfunkcije je česta pojava nakon radikalne operacije uklanjanja prostate zbog karcinoma, kao i nakon zračne terapije.Erektilnu disfunkciju je česta pojava nakon radikalne operacije uklanjanja prostate zbog karcinoma, kao i nakon zračne terapije.ne treba posmatrati kao oboljenje već kao simptom koji nas navodi na traganje za oboljenjem ili stanjem koje je do njega dovelo, i čijim rješavanjem će erektilna disfunkcija je česta pojava nakon radikalne operacije uklanjanja prostate zbog karcinoma, kao i nakon zračne terapije kao njegov simptom biti otklonjena ili poboljšana.
Od pacijenta su neophodni cjelokupni podaci o sadašnjim i oboljenjima u prošlosti, kao i o konzumiranju lijekova i drugih supstanci.
Seksualna istorija
Takođe, podaci o prethodnim hirurškim intervencijama igraju važnu ulogu. Seksualna istorija potvrđuje dijagnozu i utvrđuje težinu, početak i trajanje problema, kao i prisustvo udruženih medicinskih ili psihosocijalnih faktora. Neophodno je utvrditi udruženost drugih simptoma kao što su preuranjena ejakulacija, ili neki drugi problem npr. manjak seksualne želje, poremeđaj orgazma i slično.Psihosocijalna procjena prošlosti i postojeći partnerski odnosi su od ključne važnosti s obzirom na međuljudske odnose i kontekst seksualnih problema. Erektilna disfunkcija može uticati na pacijentovo samopoštovanje i sposobnost suočavanja, društvene odnose i profesionalni rad.Što se tiče pacijenata neophodno je prvenstveno da priznaju sebi da imaju problem što svakako predstavlje prvi korak ka njegovom rješavanju.
Sljedeći korak je odlazak kod ljekara.Često je za pacijenta stresan razgovor o ovoj vrsti problema, a i često nema ni dovoljno vremena da se sjeti i da se saopšti sve što je važno za problem, tako da se preporučuje da se pacijent prethodno pripremi u smislu sveobuhvatnosti tegoba i podataka koje će saopštiti, kao i važnih pitanja koja će postaviti ljekaru.
Tako će prvi razgovor sa ljekarom biti kvalitetan i motivišući za naredne korake koje će eventualno trebati preduzeti u dijagnostici i tretmanu erektilne disfunkcije.Fokusirano ispitivanje podrazumijeva ispitivanje svih sistema čiji poremećaj može dovesti do pojave erektilne disfunkcije. Sprovode se klinički pregledi, laboratorijska ispitivanja i ispitivanja dopunskim dijagnostičkim metodama prema ustanovljenim algoritmima na bazi medicinske struke, pa sve do usko specijalizovanih i usko ciljanih dijagnostičkih postupaka u zavisnosti od usmjerenja u toku prethodnih dijagnostičkih koraka.
Liječenje može biti nehirurški i hirurški
Nehirurški tretman se odnosi na promjenu životnog stila, određeni higijensko-dijetetski režim i prestanak pušenja, uvid u postojeće lijekove koje pacijent koristi i njihova korekcija, upotrebu specifične medikamentozne terapije za erektilnu disfunkciju, psihoseksualno savjetovanje, određenu hormonsku terapiju.
Takođe, su u upotrebi i određena sredstva koja se primjenjuju kroz mokraćnu cijev, kao i ona koja se primjenjuju direktnim ubrizgavanjem u kavernozna tijela penisa. U sklopu nehirurškog tretmana u ponudi su nekada određena vakuum pomagala kao rješenje za postizanje erekcije. Često se metode nehirurškog liječenja međusobno kombinuju kako bi se postigao maksimalan mogući efekat.
Od hirurških metoda, kada za njih postoje indikacije, izvode se određene operacije revaskularizacije penisa kao i ugradnje penilnih proteza.
(Autor - Almir Rebronja je specijalista urologije u Kliničkom centru Crne Gore)
Bonus video:
