Hrana koju konzumiramo kroz svakodnevnu ishranu igra ključnu ulogu u nastanku mnogih bolesti. Na ovo upućuje sve više istraživanja dok još uvijek učimo i saznajemo o različitim oblicima i uzrocima demencije i mehanici abnormalnosti koje karakterišu Alchajmerovu bolest.
Hrana, mozak i kognitivne funkcije
Svi zaboravljamo imena, gubimo ključeve i svoje mobilne telefone. Povremena moždana magla toliko je česta i ima toliko potencijalnih pokretača (nedostatak sna, stres, ljekovi ili depresija, itd) da je veoma teško reći da li naš mozak stari brže nego što bismo očekivali ili je naša zaboravnost jednostavno privremeni simptom ludog modernog života. Jedna stvar koju ćemo svakako željeti da zapamtimo, a koja može da nam pomogne da ostanemo mentalno zdravi i oštroumni jeste da naše navike u ishrani tokom vremena mogu da ubrzaju pad sposobnosti pamćenja i druge markere slabljenja kognitivnih funkcija koje su povezane sa starenjem mozga.
"Ono što jedemo utiče ne samo na naše telo već i na naš mozak", kaže dr Uma Naidoo, nutricionistički psihijatar, obučeni kuvar i direktor Psihijatrije za ishranu i životni stil u Opštoj bolnici u Masačusetsu.
Jedna porcija pomfrita neće nam spržiti mozak. Ali redovno konzumiranje te nezdrave hrane tokom vremena može ugroziti naš mozak i mentalnu sposobnost, kao što može i da poveća vjerovatnoću da ćemo imati druge poremećaje povezane sa starenjem, kao što su bolesti srca, dijabetes tipa 2 i rak.
Zaključci mnogih istraživanja upućuju na to da neke namirnice negativno utiču na naše zdravlje.
Previše crvenog mesa utiče na određene supstance u mozgu
Jedan od načina na koji hrana utiče na kognitivne funkcije jeste preko veze između mozga i crijeva. Naučna istraživanja sugerišu da neuravnotežena mješavina zdravih i nezdravih bakterija u našem mikrobiomu može uticati na određene supstance u mozgu, posebno na neurosupstance poput noradrenalina, serotonina i dopamina, koje utiču na učenje i pamćenje.
Studija objavljena u European Heart Journal otkrila je da prekomjerno konzumiranje crvenog mesa može povećati nivoe trimetilamin N-oksida (TMAO), nusproizvoda metabolizma crijevnih bakterija. Visoki nivoi TMAO mogu biti povezani sa većim rizikom od srčanog i moždanog udara.
’’Pored toga, promjene u crijevnim bakterijama mogu povećati depozite amiloida, doprinoseći na taj način Alchajmerovoj bolesti", kaže dr Naidoo.
Tečni zaslađivači - opasnost za mozak
Fruktoza je šećer koji se nalazi u zdravom voću, ali i u šećeru od trske i visokofruktoznom kukuruznom sirupu (HFCS), jeftinom tečnom zaslađivaču koji proizvođači hrane dodaju prerađenoj hrani kako bi poboljšali ukus i natjerali nas da ih stalno jedemo. Šećer od trske i HFCS toliko su rasprostranjeni u našoj ishrani (bezalkoholna pića, slatkiši, začini, prelivi za salatu, supe u konzervi, pekarski proizvodi, vekne hljeba i druga prerađena hrana) da mogu predstavljati značajnu opasnost za mozak zahvaljujući dugogodišnjem konzumiranju.
Studije na glodarima navode da bi konzumiranje velike doze fruktoze moglo da promeni sposobnost moždanih ćelija da jedna drugoj šalju signale i da izazovu gubitak pamćenja i poremete učenje.
Ultra-prerađena hrana krivac za brži kognitivni pad
Više od 20 odsto kalorija dobijenih u toku dana iz ultra-prerađene hrane, nedavna studija povezuje sa bržim kognitivnim opadanjem, pamćenjem i obavljanjem više poslova odjednom. Istraživanje je utvrdilo da je kod muškaraca i žena koji su jeli najviše ultra-prerađene hrane za 28 odsto brže smanjeno pamćenje, pažnja, tečno izražavanje i vizuelne/prostorne sposobnosti i za 25 procenata su smanjene izvršne funkcije, za razliku od ljudi koji su jeli najmanje količine visokoprerađene hrane. U visokoprerađenu hranu spadaju unaprijed pripremljena smrznuta hrana, čips i perece, sladoled, hljeb kupljen u prodavnici, kolačići, mješavine za kolače, žitarice, upakovane grickalice i još mnogo toga.
Pržena hrana kriva za loše pamćenje
Pržena hrana, kao što su pomfrit, pržena piletina, pohovana hrana i slično, spadaju među najviše ultra-prerađene namirnice na planeti. One su takođe među namirnicama koje konzumiramo, a koje mogu da izazovu upale. Ovo navodi na mogući razlog za rezultate velike studije na više od 18.000 ljudi iz regiona na jugoistoku SAD poznatog kao “pojas moždanog udara”, gde u ishrani preovlađuje pržena i pohovana hrana.
Veza između pržene hrane i upale zidova krvnih sudova (vaskulitisa) potvrđena je i u drugim studijama. Ova, objavljena u Journal of Nutritional Science, pokazala je da su učesnici čija je ishrana uključivala najviše pržene hrane postigli najniže rezultate na testovima pamćenja i kognicije.
Više o ovim i brojnim drugim temama važnim za zdravlje cijele porodice čitajte u novom broju dodatka Zdravlje koji vam besplatno poklanjamo u četvrtak 23. marta, uz novinu Vijesti.
Bonus video:
