Istorija državnosti na teritoriji Ukrajine počinje sa dva arhetipska evropska pokreta. Srednjovekovnu državu na teritoriji današnje Ukrajine pokreću Vikinzi, kao što su to uradili i u Engleskoj i Francuskoj.
Muškarci sa Sjevera su pokušali da uspostave trgovačku liniju između Sjevernog i Crnog mora i za to su koristili Dnipro kao put i Kijev, kao centralnu stanicu. Njihovo dolazak u Ukrajinu se poklopio sa slomom rane drzave Hazara. Vikinške vođe su se ženile damama iz lokalnog slovenskog stanovništva. Tako je nastala državna tvorevina, poznatija kao Kijevska Rus.
Kao i sve ostale srednjovjekovne države istočne Evrope i Rus je bila paganskog karaktera, ali je morala da se odluči između dva hrišćanstva: zapadnog i vizantijskog.
Vikinški vladar Kijeva se poslije mnogo promišljanja, odlučio za ovo drugo. Potom je Rus bila kroz dinastičke svađe ozbiljno oslabljena, a dolaskom Mongola u prvoj polovini 13. vijeka i razorena.
U tom momentu se razdvaja i istorija Rusa u dva različita dijela: najveći dio teritorija države Rus preuzima Velika Knjaževina Litvanija, jedna ogroma ratnička država sa centrom u Viljnusu.
Statua Arhanđela Mihaila u centru Kijeva
Litvanski veliki kneževi se stiliziraju u nasljednike Rusa i preuzimaju centralno nasljedje rus kulture: slovenski, kao jezik dvora kao i zakonodavstvo. Veliki knezevi litvanski su bili i dalje pagani, ali njihovi podanici su bili većinom pravovjerni hrišćani.
Kad je knez Litvanije u personalnoj uniji postao i kralj Poljske, većina je ukrajisnkih teritorija pripadala toj tada najvećoj državi Evrope. Kroz ustavnu reformu 1569. ova se Unija pretvorila u aristokratsku republiku, duplu državu Poljska - Litvanija.
U „Republici oba naroda“ su ukrajinske zemlje pripale poljskoj Kruni, a zemlje Belarusa Velikom knjazu Litvanije. Tako je stvorena linija razdvajanja u staroj Rus.
Ukrajinski istoričari 19. vijeka su bili vodeći predstavnici u Evropi široko rasprostranjene, a u Ukrajini kao populizam označene tendencije romantizovanja prostog naroda
U to doba su Jevreji su organizovali svoje male gradove, koji će ući u istoriju kao jevrejski Štetl. Ovakav politički sistem je 1648. godine i doveo do ustanka kozaka, slobodnjaka van vladajućeg sistema, koji su ustankom stavili poredak pod znak pitanja.
Oni su napravili sudbonosni savez sa drugom rivalizirajućom državom, koja je takođe imala svoje korijene u staroj Rus: Velikoj Knjaževini Moskovije. Grad Moskva je ležao na istočnim granicama ruske države i za razliku od apsolutne većine teritorija Rus, ostao je pod direktnom vlašću Mongola sve vrijeme.
I dok su oblasti današnje Belarus i Ukrajine preko Viljnusa i Varšave došle u kontkakt sa renesansom i reformacijom, ova dva evropka pokreta nikad nijesu dosegla Moskvu. Izlazak Moskve ispod vlasti Mongola se uobičajeno stavlja u 1480. godinu.
Veliki Kneževi Moskovije se od tada, kao i kneževska konkurencija u Viljnusu, stiliziraju kao nasljednici kijevske Rus, sa kojom skoro pola milenijuma nijesu imali političkog konkatka, a kamo li vlasti. Kijev je bio sve vrijeme pod vlašću Viljnusa i Varšave.
Sa ustancima kozaka je počeo i sunovrat duple države Poljska - Litvanija, što je stvorilo preduslove da vlast nad Kijevom sa Poljske pređe na Moskoviju. Godine 1667. je teritorija današnje Ukrajine podijeljena između Poljske - Litvanije i Moskve, pri čemu je Kijev pripao Moskoviji.
To je omogućilo kontakt između Moskovije i Evrope, a obrazovane elite sa univerziteta u Kijevu su krenule ka sjeveru, da bi bile zaposlene kao službenici i stručnjaci u rastućem carstvu.
Isti šablon se ponovio kad je Poljska - Litvanija krajem 18. vijeka posve podijeljena između Moskovije (sada već Rusko carstvo), Pruske i Habzburške monarhije: Rusko carstvo, koje na polju visokog obrazovanja nije posjedovalo tradiciju je iskoristilo visoko obrazovane muškarce u Viljnusu i Kijevu za svoje svrhe.
U 19. vijeku je ukrajinski nacionalni pokret takođe pratio tipične evropske šablone.
Neki od tih visoko-obrazovanih ljudi, laika i klirika, počeli su da se bune protiv sopstvenih biografija, pa su deklarisali da su mase, a ne elite, subjekt istorije. Ovaj razvoj je počeo u Harkivu (Istočna Ukrajina) i proširio se odatle na Kijev i preko rusko-habzburške granice na Lviv.
Poslije jedne nevjerovatno komplikovane serije događaja, u čijem je toku Kijev desetak puta bio osvajan, Crvena armija je na kraju bila pobjednica, a 1922. proglašena Sovjetska Ukrajina, kao dio Sovjestkog Saveza
Ovaj intelektulani šah-mat je omogućio predstavu jedne zajedničke ukrajinske nacije iznad granica Ruskog carstva (kako se Moskovija u međuvremenu nazvala) i Habzburške monarhije (u kojoj su u jednom malom području, nazvanom Istočna Galicija, živeli ljudi, koji bi se danas, putinovski rečeno, zvali: „ukrajinski govoreći“).
Kao i u ostatku Istočne Evrope, i Prvi svjetski rat je sahranio carstva ali istovremeno i porodio napore da se na osnovu Vilsonovskog principa stvore nacionalne države po pravu samoopredjeljenja.
No, u Ukrajini je došlo do dva pokušaja ovog tipa: jedan na području Habzburške monarhije i jedan na području Ruskog carstva. Prvi je ugušila Poljska, kojoj je uspelo da Istočnu Galiciju preuzme u svoju novu državu.
Drugi je morao da se bori kako protiv Crvene armije, tako i protiv njenih neprijatelja, koji su, iako su se međusobno klali, bili posve jedinstveni da Ukrajina mora ostati dio jednog većeg političkog subjekta.
Iako je ukrajinski nacionalni pokret uporediv sa drugim sličnim pokretima istočno-evropskih regiona, iako se više ljudi borilo i poginulo za Ukrajinu nego za najveći broj ostalih država nastalih 1918. godine: ukrajinski pokušaj je propao u potpunosti.
Više od 3 miliona Ukrajinaca je umrlo od gladi u sovjetskoj Ukrajini
I upravo stoga što je ukrajinski nacionalni pokret bilo tako teško pobijediti i stoga što je Sovjetska Ukrajina bila zapadni granični region Sovjetskog Saveza, pitanje njenog evropskog indentiteta bilo je od početka od centralnog značaja za sovjetsku istoriju: u sovjetskog politici je postojao ambivalentni pristup Evropi. Sovjetska modernizacija je trebalo da imitira kapitalističku modernu Evrope, ali samo zato da bi time samu sebe pospješila.
Pri tome je Evropa, po potrebi političke perspektive i raspoloženja sovjetskog vođstva, bila predstavljana kao napredna ili nazadna. 1920-ih godina je sovjestka politika pospješivala razvoj jedne intelektualne i političke klase u Ukrajini, jer je rukovodstvo vjerovalo da će se napredni Ukrajinci odlučiti za sovjetsku budućnost.
1930-ih je sovjetska politika pokušala da ruralne regione Ukrajine modernizuje time što je kolektivizovala vlasništvo nad oranicama, a seljake pretvorila u namještenike države. To je prouzrokovalo masovni otpor seljaštva, koje je čvrsto vjerovalo u privatnu svojinu.
Rezulat: pad produkcije žita. Josif Staljin je ovaj propali pokušaj pretvorio u svoju pobjedu tako što je ukrajinske nacionaliste i njihove strane pomagače učinio odgovornim za neuspjeh. On je oduzeo životne namirnice Ukrajincima, savršeno dobro znajući da će time milione ljudi poslati u sigurnu smrt od gladi. I on je uništio ukrajinsku inteligenciju.
Više od 3 miliona Ukrajinaca je umrlo od gladi u sovjetskoj Ukrajini. Posljedica je bila nova sovjetska kampanja zastrašivanja, u kojoj je Evropa bila prikazana kao prijetnja. Staljin je otišao tako daleko, da je proglasio apsurdnu tvrdnju, kako se Ukrajinci dobrovoljno izgladnjuju do smrti slijedeći instrukcije iz Varšave.
Godine velike gladi u Ukrajini
Kasnije je sovjestka propagnada oglasila zakonitost: ko god samo pomene izgladnjavanje Ukrajine, taj mora da je agent nacista iz Njemačke. Tako je počela politika fašizma i antifašizma, u kojoj se Moskva stilizovala kao branitelj svega dobra, a svi njeni kritičari morali po definiciji biti fašisti.
Nevjerovatno uspješna retorička akcija je totalno prenebregla sovjetski Pakt sa pravim nacistima 1939. godine. S obzirom na aktuelnu rusku propagandu o antifašizmu, ovo je vrlo bitna tačka, na kojoj se mora zaključiti: grandiozni moralistički maniheizam treba da služi samo državi, te stoga nema granica u upotrebi.
Jedna stvar je pozivanje na borbu protiv fašizma, a posve druga je realna saradnja sa stvarnim fašistima. Ukrajina je bila centar politike, koju je Staljin nazvao „unutrašnja kolonizacija“.
Razmišljanje, po kojem Ukrajinci nijesu ljudi, je u Njemačkoj i dalje zastupljeno, sada sa još zlobnijom tvrdnjom, po kojoj su Ukrajinci samo krivi za zločine počinjene nad Ukrajincima
Njene plodne oranice su trebalo je da budu očišćene od sovjetske moći i da budu žitnica nove Njemačke. Hitler je bio isplanirao da zadrži Staljinove kolhoze, ali da njihovu produkciju umjesto na istok, usmjeri ka zapadu.
Njemački planeri su pri tome računali da glađu umore oko 30 miliona stanovnika Sovjetskog Saveza, prije svega Ukrajinaca. Po tom planu, Ukrajinci su bili niža rasa, Utermenschen, nesposobni za normalni politički zivot i podobni samo za robove.
Nikad u istoriji nije ni jedna država Evrope nije bila tako intenzivno kolonizovana kao Ukrajina. I nikad nijedna zemlja u Evropi nije morala tako intenzivno da pati.
Između 1933. i 1945. Ukrajina je bila najsmrtonosnije mjesto na planeti zvanoj Zemlja. U današnjoj Njemačkoj je aspekat kolonizacije Ukrajine potpuno izbrisan iz njemačke svijesti. Njemci stalno misle na zločine prema Jevrejima i prema Sovjetskom Savezu, koje posve pogrešno indentifikuju sa Rusijom.
I skoro niko u Njemačkoj ne vidi da je glavni predmet njemačkog kolonijalnog razmišljanja i činjenja bila upravo Ukrajina.
Dan danas se stoga jedan tako čuveni političar poput Helmuta Šmita ni najmanje ne suzdržava da Ukrajinu javno isključi iz normi koje važe u internacionalnom pravu.
Razmišljanje, po kojem Ukrajinci nijesu ljudi, je u Njemačkoj i dalje zastupljeno, sada sa još zlobnijom tvrdnjom, po kojoj su Ukrajinci sami krivi za zločine počinjene nad Ukrajincima. Zločine koji su u realnosti bili njemačka politika i do kojih nikad ne bi došlo bez njemačkog rata i bez njemačke kolonizatorske politike.
Rusko-njemački pakt odnio milione života: Ribentrop i Staljin
Iako je Hitlerov glavni cilj bio uništenje Sovjetskog Saveza, on je spokojno prepoznao neophodnost Pakta sa Sovjetima, da bi mogao da započne oružani konflikt. Kad je postalo jasno da će se Poljska braniti oružjem, Hitler je ubijedio Staljina da 1939. započnu zajedničku, duplu invaziju na Poljsku državu.
Staljin je već godinama čekao na ovaj poziv sa njemačke strane, jer je razaranje Poljske bio javni cilj sovjetske politike. Staljin je sem toga u svom paktu sa Hitlerom, znači u kooperaciji ekstremne ljevice sa ekstremnom desnicom, vidio ključ za uspjeh u razaranju Evrope.
Njemačko-Sovjetski pakt, tako se nadao Visarionovič, okrenuće Njemačku protiv njenih evropskih susjeda i time dovesti do oslabljenja ako ne i uništenja evropskog kapitalizma.
Ova predstava se ne razlikuje pretjerano puno od računice, koju u svojoj glavi danas ima Vladimir Putin.
Rezultat zajedničke nemačko-sovjetske invazije je bio poraz Poljske i uništenje poljske države, ali istovremeno prouzrokovao i važan razvoj u okviru ukrajisnkog nacionalizma: 1930-ih godina u Sovjetskom Savezu nije bilo ukrajinskog nacionalnog pokreta: nije ni fizički bio moguć pri milionskom broju glađu ubijenih Ukrajinaca.
Stotine ukrajinksih nacionalista su se kao izvidnica i prevodioci uključili u njemački napad na Sovjetski Savez. Neki od njih su Nemcima pomogli i u organizovanju pogroma nad Jevrejima
OUN se istovremeno i podjednako borio protiv poljske i sovjetske vlasti nad ukrajisnkim teritorijama i stoga je u nemačkim vojnim snagama na Istoku vidio jedinu mogućnost za početak izgradnje jedne ukrajinske države.
Tako je OUN podržavao Nemačku 1939-te pri invaziji na Poljsku, a potom i 1941. opet, kad je Nemačka izdala svoje sovjetske partnere i napala SSSR. I sovjetska okupacija istočne Poljske 1939-1941 je pospesila ukrajinski nacionalizam.
Vladajuća klasa Poljske i vođe dotadašnjih političkih partija u Ukrajinini su bili deportovani i pogubljeni. Ukrajinski nacionalisti, navikli na život u ilegali, su bolje prošli. Lijevo orijentirani ukrajisnki revolucionari, kojih je prije rata bilo poprilično puno, su posle iskustva sa sovjetskom okupacijom skoro kolektivno presli na stranu desnice.
Osim toga, Sovjeti su pogubili i vođu OUN, što je izazvalo borbu među Ukrajincima za nasljeđe, poput borbe između dva mlada muškarca Stepana Bandera i Andrija Melnika. 1941. su ukrajinski nacionalisti oprobali političku kolaboraciju sa Nemačkom. I nastradali.
Stotine ukrajinksih nacionalista su se kao izvidnica i prevodioci uključili u njemački napad na Sovjetski Savez. Neki od njih su Nemcima pomogli i u organizovanju pogroma nad Jevrejima. Ukrajinski nacionalni političari su pokušali da iz toga izvuku korist, pa su u junu 1941. proglasili nezavisnu Ukrajinu.
Putin ne umije protiv akcije slobodnih ljudi
Većinu vođa ukrajinskih nacionalista je Njemačka uhapsila, internirala ili pogubila. Stepan Bandera je ostatak rata proveo u koncentracionom logoru u Zahsenhauzenu (Sachsenhausen).
Na cjelokupnoj teritoriji Ukrajine, koju su Sovjeti okupirali, domaće je stanovništvo kolaboriralo sa Njemcima, što je bio slučaj i u svim drugim državama u okupiranoj Evropi.
Kad se rat razvio, dobar dio ukrajinskih nacionalista je prešao na pripreme za ustanak, u momentu kad njemačku okupaciju nad Ukrajinom zamijeni ruska. Oni su u SSSR vidjeli svog centralnog neprijatelja, djelimično iz ideološkog razloga, ali prije svega zbog toga što su uvidjeli da će biti pobjednik.
U Volinju (Volhinien) su ukrajinski nacionalisti stvorili Ukrajinsku U staničku armiju, čiji je cilj bio da izvojuje pobjedu nad Sovjetima, kad oni pobijede Njemce. Godine 1943. je ova Armija preduzela masovno i krvničko etničko čišćenje među Poljacima i ubila puno Jevreja, koji su se bili sakrili kod Poljaka.
Pri tome se uopšte nije radilo o kolaboraciji sa Njemcima, nego o nacionalnoj revoluciji, onako, kako su je shvatili komandanti ove Armije. Potom se Ustanička armija upustila u grozni partizanski rat sa Sovjetima, u kom su obje strane koristile najužasnije metode.
Hruščov je bio taj koji je izdao naređenje da Sovjeti moraju da prevaziđu nacionaliste u bestijalnostima, ne bi li napokon „pacifikovali“ ukrajinsko stanovništvo.
Politička kolaboracija i ustanak ukrajinskih nacionalista su na kraju istoriju njemačke okupacije pretvorili u element od drugorazrednog značaja. Tokom rata je na teritoriji današnje Ukrajine ubijeno minimum 6 miliona ljudi, od toga 1,5 miliona Jevreja.
Na cjelokupnoj teritoriji Ukrajine, koju su Sovjeti okupirali, domaće je stanovništvo kolaboriralo sa Njemcima, što je bio slučaj i u svim drugim državama u okupiranoj Evropi. U Ukrajini su Njemci poubijali puno više ljudi, nego što je sa njima kolaboriralo i to je takođe jedinstveno u okupiranoj Zapadnoj Evropi.
Zato se i znatno više ljudi iz Ukrajine borilo protiv Njemaca, nego i u jednoj državi Zapadne Evrope. Velika većina Ukrajinaca, koji su to radili, bili su u uniformama Crvene armije.
U borbama protiv Vermahta je palo više Ukrajinaca nego američkih, britanskih i francuskih vojnika sveukupno. U Njemačkoj se ovaj fakt ne vidi, jer Crvenu armiju Njemci smatraju za rusku.
Po istoj šemi radi današnja ruska državna propaganda. Jer, ako je Crvena armija bila samo ruska, onda su Ukrajinci bili neprijatelji. Ovu propagandnu zakonitost je proglasio lično Staljin pred kraj rata. Ideja velikog Otadžbinskog rata je imala 3 cilja:
- rat je počeo 1941. a ne 1939: gurnuti u zaborav njemačko-sovjetski pakt;
- Rusija je centar ratnih zbivanja, iako je to u realnosti bila Ukrajina;
- potpuna ignorancija jevrejske tragedije.
Današnje političko pamćenje je puno više opečaćeno poslijeratnom propagandom nego ratnim iskustvom. Nijedan od današnjih vlastodržaca se ne sjeća II svjetskog rata, iako pojedini ruski političari izgleda da vjeruju verzijama istorije, koje su kao mala djeca naučili.
Trenutno političko rukovodstvo Rusije su djeca 1970-ih godina i time brežnjevljevskog kulta rata: Veliki otadžbinski rat je stvar isključivo Rusa, bez pominjanja Ukrajinaca i Jevreja. Jevreji su patili u ratu kao malo koja druga etnička grupa u Sovjeta, ali za holokaust nije bilo mesta u sovjetskoj istoriji.
Holokaust se pojavljuje u najboljem slučaju u antizapadnoj propagandi, u kojoj patnju Jevreja u totalu pripisuju ukrajinskim i ostalim nacionalistima: upravo onim ljudima, koji si živjeli u oblastima, koje je Staljin osvojio kao Hitlerov partner u ratu, kao i ljudima, koji su pružali otpor sovjetskoj vlasti kad se 1945. vratila na njihove teritorije.
Priznavanje Ukrajine u njenim današnjim granicama, učinjeno decenijama unaprijed, 1989. postalo je kamen temeljac poljske spoljne politike po „evropskim standardima“
Sovjetsko rukovodstvo je došlo do ideološkog zaključka da u okviru Sovjetskog Saveza, ali ne i u okvirima pojedinačnih nacija, treba da postoji jedna nacionalna klasa.
Zato Sovjetima treba samo jedna razmišljajuća klasa a ne više nacionalnih klasa tog tipa. Kao posljedica ovog ideološkog stava je ukrajinski jezik prosto izbrisan iz školskih ustanova posebno sa univerziteta.
Ukrajinski je od tada bio jezik najniže društvene klase, ali paradoksalno istovremeno i jezik vrlo visoke kulture, jer u tadašnjem Sovjetskom Savezu nikom na pamet palo nije da negira postojanje jedne samostalne ukrajinske tradicije u umjetnosti i društvenim naukama.
U toj šizofrenoj atmosferi su ukrajinske patriote pa čak i ukrajinski nacionalisti razvili civilno-društveno shvatanje ukrajinskog identiteta. Pri tome su bili podržani od strane poljske političke intelektualne emigracije, koja je 1970-tih i 1980-tih koncipirala poljsku spoljnu politiku za vrijeme poslije komunizma.
Ovi intelektualci, okupljeni u Parizu oko Jerzy Giedroyca i časopisa Kultura, su deklarisali da je Ukrajina u istom smislu država kao i Poljska, te da će buduća nezavisna Poljska priznati buduću nezavisnu Ukrajinu - bez ikakvog teritorijalnog uslovljavanja.
To je tada bilo vrlo problematično jer je Poljska poslije rata izgubila teritoriju danas poznatu kao Zapadna Ukrajina.
Istorijski posmatrano, to je bio prvi korak kako Ukrajine tako i Poljske u pravcu institucionalnih i pravnih normi poslijeratne Evrope. Priznavanje Ukrajine u njenim današnjim granicama, učinjeno decenijama unaprijed, 1989. postalo je kamen temeljac poljske spoljne politike po „evropskim standardima“.
U odlučujucoj fazi između 1989. i 1991. su prvi put u istoriji ukrajinski nacinalistički aktivisti imali samo jednog protivnika: Sovjetski Savez. U decembru 1991. je više od 90% svih stanovnika sovjetske Ukrajine (uključujući i manjine u svim regionima) glasalo za državnu nezavisnost. Od tada Rusija i Ukrajina idu sopstevnim, odvojenim putevima.
Privatizacija i bezakonje su u obje zemlje doveli do formiranja oligarhija. U Rusiji su oligrasi pod pritiskom centralizovane države, dok su u Ukrajini stvorili jednu vrstu pluralizma. Do u najskorije vrijeme su svi predsjednici Ukrajine u svojoj spoljnoj politici balansirali između Istoka i Zapada, a u unutrašnjoj politici između različitih klanova oligarha.
Janukovič i Putin
Neobično na Viktoru Janukoviču je bilo da je on ukinuo svaki pluralizam, ne samo u narodu nego i među oligarsima. U unutrašnjoj politici je stvorio jednu vrstu potemkinovske demokratije, u kojoj je njegova omiljena opozicija bila daleko na desnom krilu političkog spektra: partija Svoboda.
Pri tome je Janukovič napravio situaciju u kojoj je uvijek mogao da dobije na izborima, a stranim posmatračima da kaže da je on u svakom slučaju za njih bolji nego nacionalistička alternativa.
U spoljnoj politici je bio prinuđen da se prikloni Rusiji Vladimira Putina, i to ne što je tako htio, nego što ga je njegov sopstveni sistem vlasti natjerao na to, jer bi svaka supstancijalna saradnja sa EU bila za sistem balast.
Janukovič je na kraju toliko pokrao iz državnog budžeta da je Ukrajina krajem 2013. bila direktno pred bankrotom i time podložna ruskom pritisku. U tom momentu nije bilo više moguće balansirati između Rusije i Zapada. Ali 2013. Moskva nije više bila zastupnica projekta jedne ruske države sa manje više uračunivim interesima.
Moskva zastupa veoma grandiozni projekat jedne evroazijske Integracije. Projekat Evroazija se sastoji od dva dijela:
- stvaranje zone slobodne trgovine između Rusije, Ukrajine, Belarus i Kazahstana i
- uništenja Evropske unije uz podršku ekstremne desnice u Evropi.
Putinov navodni imperijalno socijalni konzervativizam je liferovao ideološki ogrtač za ovako dva prosto definisana cilja. Pri tome je Putinov režim zavisan od prodaje gasa i nafte zapadnoj Evropi, kroz naftovode i gasovode.
Ujedinjena Evropa bi mogla da pod pritiskom ruske neuračunljivosti ili globalnog zagrijevanja (ili oba faktora istovremeno) izgradi i zajedničku energetsku politiku. Razjedinjena Evropa, sa druge strane, ostaje vječno zavisna od uvoza ruske energije. Pojedinačne nacionalne države se daju lakše ucijeniti nego EU.
Stoga se tokom cijele 2013. ruska državna propaganda skoro opsesivno bavila temom evropske dekadencije, posebno u oblasti seksualnosti. Ali čim su ovako viskoparni cijevi gorde Evroazije bili zacrtani, razbili su se o realnost ukrajinskog društva.
Slaba tačka putinovske politike leži u činjenici da ne umije ništa da započne sa akcijom slobodnih ljudi, koji se sami organizuju reagujući na nepredvidiva istorijska dešavanja
To je dovelo da protesta u Ukrajini. Potom je Rusija ponudila jeftine kredite i normalne cijene gasa Kijevu, koji je zauzvrat trebao da razbije proteste. Kad je Janukovič u januaru u Kijevu proglasio ruske zakone o demosntracijama i NVO, protest je prerastao u masovni pokret.
Milioni ljudi, koji su se sakupili na mirnim demonstracijama bili su žigosani kao kriminalci. Pojedini od njih su se tome suprotstavili i počeli su sukobi sa policijom. Na kraju je Rusija i privatno i javno stavila do znanja da Janukovič ima da očisti Kijev od demonstranata ako hoće da dobije pare.
U februaru je uslijedio masakr, koji su snajperisti počinili nad demonstrantima. Posljedica je bila moralna i politička pobjeda revolucionara i Janukovičev bijeg za Rusiju.
Evroazijska unija je ionako mogla da bude samo klub diktatora, ali pokušaj instaliranja dikature u Ukrajini je proizveo kontraefekat: povratak na parlamentarnu vlast, najavu predsjedničkih izbora i spoljnu politiku orijentisanu prema Evropi.
I ništa od toga se ne bi desilo da nije bilo spontane organizacije miliona Ukrajinaca na Majdanu u Kijevu i u cijeloj Ukrajini. To je revoluciju u Ukrajini učinilo ne samo smakom za spoljnu politiku Rusije nego i za direktnu opasnost za opstanak režima u Rusiji.
Slaba tačka putinovske politike leži u činjenici da ne umije ništa da započne sa akcijom slobodnih ljudi, koji se sami organizuju reagujući na nepredvidiva istorijska dešavanja. Snaga putinovske politike leži u taktičkoj okretnosti i ideološkoj bezočnosti.
Zato je Evroazija u hodu modifikovana: nije bila više samo klub diktatora i nije više bio samo cilj uništenje EU nego od sad i pokušaj istovremenog destabilizovanja ukrajinske države i EU.
Ukrajina posjeduje ekstremnu desnicu, čiji članovi imaju određeni uticaj. Janukovičeva dvorska opozicija, partija Svoboda, se dvorske uloge oslobodila tokom revolucije
Ruska invazija na ukrajinsku provinciju Krim je bila frontalni napad kako na evropski sistem bezbjednosti tako i na ukrajinsku drzavu. Ta ruska akcija je dovela Njemce a i neke druge u iskušenje da ponovo padnu u tradicionalni svijet kolonijalnog razmišljanja, da ignorišu decenije prava a Ukrajince da definišu kao narod nedostojan sopstvene države.
Pri aneksiji Krima se Putin okoristio pomoću i svojih desno-ekstremnih saveznika u cjeloj Evropi. Nijedna ugledna organizacija sebi nije dopustila blamažu da nadgleda rusku farsu od referenduma, po kojoj su vaskolikih 97% stanovnika Krima odobrili aneksiju. Ali su zato na mjestu političkog zločina bili prisutni delegati desnih populista, neonacista i njemačkih komunista, koji su više nego rado došli i potvrdili valjanost glasanja.
Njemačka delagacija na Krimu se sastojala od 4 komunista (die Linke) i 1 neonaciste (Neue Rechte): kombinacija koja sama za sebe dovoljno govori. Njemački komunisti agituju u virtuelnom svijetu, koji im je stvorila ruska propaganda, koja evropskoj ljevici, što se Moskve tiče, kao zadatak daje da kritikuje ukrajinsku desnicu, ali da ne smije ni slova da izusti protiv evropske, a tek ne-dao-bog ruske desnice. Takvoj kritici naravno da ima mjesta.
Ukrajina posjeduje ekstremnu desnicu, čiji članovi imaju određeni uticaj. Janukovičeva dvorska opozicija, partija Svoboda, se dvorske uloge oslobodila tokom revolucije.
U trenutnoj ukrajinskoj vladi od 20 ministara, Svoboda ima 4. Sa druge strane ova partija kod birača ima 3% podrške, tako da je u vladi nadproporcionalno zastupljena. Među onima, koji su se za vreme revolucije borili protiv policije, su i oni, koji iako ne većinom, pripadaju grupi pod imenom Desni sektor.
U Ukrajini postoji sloboda štampe i mišljenja. Putinova tvrdnja, da želi da zaštiti one koji govore ruski u Ukrajini, je višestruko apsurdna, ali posebno u jednom smislu: u Ukrajini svi ljudi mogu slobodno da kažu šta god hoće, i na ruskom. U Rusiji to ni Rusi ne mogu !
Revolucionarne situacije uvijek idu na ruku ekstremistima i naravno da je i u Ukrajini obavezna opreznost. Ali, prosto je začuđujuće kako su Ukrajina i Kijev direktno poslije revolucije odmah bili mirni i kako je vlada i pored ruske invazije zadržala prosto nevjerovatnu prisebnost.
Jedini scenario, u kome bi ukrajinski ekstremisti izbili u prvi plan je da Rusija stvarno pokuša da osvoji ostatak Ukrajine. Ukoliko bude izbora u maju, pokazaće se koliko su stvarno slabi desni ekstremisti u Ukrajini. Zato se Moskva tako protivi ovim izborima. Ljudi, koji kritikuju samo ukrajinsku desnicu često previđaju dva suštinska faktora.
Prvi: da je revolucija u Ukrajini potekla od tamošnje ljevice, čiji je protivnik bio jedan autoritarni kleptokrat. Njen centralni program glasi socijalna pravda - pravna država. Revoluciju je inicirao jedan novinar avganistanskog porijekla, prve žrtve su bile jedan Jermen i jedan Bjelorus. Revoluciju su podržali muslimanski krimski Tatari kao i mnogobrojni Jevreji.
Jedan jevrejski veteran Crvene armije je bio među žrtvama masakra snajperista. Mnogobrojni veterani iz odbrambenih snaga Izraela su se vratili iz Izraela u Ukrajinu i borili se za njenu slobodu. Majdan je bio dvojezičan, ukrajinski i ruski, jer je Kijev jedan dvojezični grad, a Ukrajina dvojezična zemlja, Ukrajinci dvojezični narod.
Sadašnja vlada je takođe mulitietnička i mulitilingvalna. Ukrajina je jedna kosmopolitska zemlja, u kojoj jezik i etnička pripadnost imaju puno manji značaj, od onog koji im se pridaje. Činjenica je da u današnjoj Ukrajini radi najveći broj velikih i važnih slobodnih medija na ruskom jeziku, jer svi bitni mediji u Ukrajini emituju i na ruskom jeziku.
U Ukrajini postoji sloboda štampe i mišljenja. Putinova tvrdnja, da želi da zaštiti one koji govore ruski u Ukrajini, je višestruko apsurdna, ali posebno u jednom smislu: u Ukrajini svi ljudi mogu slobodno da kažu šta god hoće, i na ruskom. U Rusiji to ni Rusi ne mogu !
Glas za Le Pen je glas za Putina
Tačka koja se redovno previđa: autoritarna ekstremna desnica u Rusiji je neopisivo opasnija od autoritarne ekstreme desnice u Ukrajini. Prvo, zato što je na vlasti.
Dok EU integracije pretpostavljaju slobodnjačku demokratiju, evroazijska ideologija je direktno negira i odbacuje. Glavni ideolog evroazijske misli Alksandar Dugin, koji je u svoj vakat zahtijevao „fašizam, crven poput naše krvi“, danas je u centru pažnje više nego ikad ranije u Rusiji
Ruski parlament je autorizovao Vladimira Putina da osvoji cijelu Ukrajinu i promijeni njenu socijalnu i političku strukturu: ekstremno radikalni cilj. Ruski parlament je poljskom ministru spoljnih poslova poslao pismo sa predlogom da Rusija i Poljska međusobno podijele Ukrajinu.
Na ruskoj televiziji Jevreje proglašavaju krivim za holokaust, a u vodećem ruskom listu „Izvestija“ Hitler je rehabilitovan kao razumni državnik, koji je eto samo reagovao na nerazumni pritisak Zapada.
Demonstranti, koji se zalažu za rat i invaziju Ukrajine, nose jednobojne uniforme i marširaju u formacijama. Ruska intervencija u istočnoj Ukrajini ne zaustavlja etničko nasilje, jer ga tamo i nema, nego ga upravo porađa. Ljudi koji po vladinim zgradama u Donjecku kače ruske zastave su dokazano članovi ruskih neonacističkih partija.
Sve je to u saglasju sa temeljnim ideološkim premisama Euroazije. Dok EU integracije polaze od premise da su nacional-socijalizam i staljinizam bili negativna iskustva, dotle Evroazija polazi od ishabane postrmoderne premise, da je istorija grotlo korisnih ideja.
Dok EU integracije pretpostavljaju slobodnjačku demokratiju, evroazijska ideologija je direktno negira i odbacuje. Glavni ideolog evroazijske misli Alksandar Dugin, koji je u svoj vakat zahtijevao „fašizam, crven poput naše krvi“, danas je u centru pažnje više nego ikad ranije u Rusiji. Njegove tri centralne političke ideje:
- neophodnost kolonizacije Ukrajine,
- dekadencija EU,
- alternativni ruski projekat od Lisabona do Vladivostoka,
bivaju danas formulisani kao službena ruska spoljna politika, iako naravno ne u tako divljoj formi, kao kod Dugina. Putin danas predstavlja Rusiju kao opsjednutu domovinu, ali ne revolucijom, kako su to nekad radili komunisti, nego upravo kontrarevolucijom. Rusiju slika kao zemlju posebne kulture koja mora biti branjena po svaku cijenu.
Da sad ne ulazimo u to, da njegova moć u Evropi i svijetu počiva na široko rasprostranjenoj kolekciji revolucionarnih mantri i slučajnom posjedu gasa i nafte.
Više od ičega drugog rusko vođstvo i evropsku ekstremnu desnicu povezuje jedna vrsta elementarnog nepoštenja, jedna tako fundamentalna i na samoobmani bazirajuća laž, da u međuvremenu posjeduje potencijal da razori cjelokupni mirovni svjetski poredak.
Iako rusko vođstvo zasipa Evropu pokudama i psovkama, kako se ona pretvorila u pederski lokal za zabavu, ruska je elita po svim zamislivim linijama totalno zavisna od EU.
Bez pravne države i kulture Evrope Rusi ne bi mogli svoje pare nigdje oprati, ni osnivati svoje firme za pokazivanje, niti svoju djecu slati u elitne internate, niti svoje odmore provoditi na elitnim mjestima.
Evropa je baza za ruski sistem kao što mu je istovremeno i sigurnosni ventil. Vrlo slično prihvata i prosječni birač jedne Marin le Pen bezbrojne elemente mira i blagostanja, koji predstavljaju rezultat evropskih integracija, kao prosto bogom date.
Paradni primjer je da 25. maja postoji mogućnost da Evropa slobodno bira svoj parlament, na fer i demokratskim izborima. Tu mogućnost imaju i iskoristiće je i ljudi, koji sami tvrde da se protive postojanju te Evrope i tog parlamenta.
Marin Le Pen
Kao i Putin, tako i Le Pen i njoj slični žive u otvorenom paradoksu: po njima sve prednosti mira i blagostanja u Evropi bi nekako trebalo zadržati, ali Evropu vratiti u stanje nacionalnih država.
Što je isto toliko glupa koliko i bezbojna utopija. Nema više nikakvih nacionanih država, u koje se možemo vratiti. Jedina alternativa globalizirajućem svijetu su različite forme interakcije. Za njene članice, odlazak iz EU znači direktno ulazak u Evroaziju.
I to se zove jednostavnost objektivne realnosti: samo jedna ujedinjena Evropa može i vjerovatno će odgovarajuće reagovati na jednu rusku agresivnu naftno-gasnu državu. Jedna gomila posvađanih nacionalnih državica to nije u stanju. Vođe desničarskih evropskih partija više i ne pokušavaju da sakriju da njihovo odstupanje od Brisela vodi direktno u Putinove šake.
Članovi njihovih rukovodstava idu na Krim i tamošnju farsu od referenduma proglašavaju za uzor za cijelu Evropu - pri čemu njihova vjernost služi isključivo Putinu a ne navodnim desničarima u ukrajinskoj vladi. Koji paradoks!
Predsjednički izbori u Ukrajini treba da budu održani 25. maja. I nije nikakva slučajnost, da se održavaju istovremeno sa izborima za Evropski parlament. Ruska intervencija na istoku Ukrajine koja je u toku služi sprečavanju tih izbora.
Sljedećih nekoliko nedjelja Evroazija znači: saradnja između Kremlja i evropske ekstremne desnice, pri čemu Rusija pokušava da spriječi izbore u Ukrajini, a evropski desničari da pobijede na izborima za Evropu, da bi je rasformirali.
I svaki glas za Le Pen, Hajnca-Kristijana Štrahea ili Najdžela Faridža je u ovoj situaciji glas diretno za Putina: poraz Evrope je pobjeda Evroazije. Povratak nacionalnim državama je nemoguć.
Zato će evropske integracije ovako ili onako biti nastavljene. Samo je pitanje forme: jer, političari i intelektualci su ranije imali običaj da kažu da nema alternative za evropski projekt. Sada ima: Evroazija. Ukrajina nema budućnosti bez Evrope.
Ali ni Evropa nema budućnosti bez Ukrajine. Već vjekovima se na teritoriji Ukrajine dešavaju odlučujuci zaokreti evropske istorije. To izgleda važi i za današnjicu. A kako će se stvari dalje razvijati, to bar sljedećih 6 nedjelja zavisi od Evropljana.
Timoti Snajder je vodeći svjetski ekspert za istoriju Istočne Evrope i profesor na Univerzitetu Jejl.
Prevod: Mirko Vuletić
Bonus video:
