Cijelog svog života sam bio eurofil. Otac je radio za jednu belgijsku kompaniju. Kao srednjoškolac sam 1958. proveo godinu na razmjeni u Švajcarskoj. Prvi posao u ministarstvu spoljnih poslova bilo je mjesto zamjenika konzula u Roterdamu.
Sedamdesetih sam pet godina živio u Briselu kao šef marketinga za evropsko tržište kompanije Skot pejper. Često sam svoju porodicu vodio u Evropu i širom kontinenta održao širok spektar poslovnih i drugih djelatnosti.
Uprkos svim poteškoćama koje podrazumijevaju pregovori u pola noći, divio sam se posvećenosti i viziji pregovarača koji su gradili Evropsku uniju. Vjerovao sam u viziju ujedinjene Evrope i pozdravio dolazak eura kao sljedećeg velikog koraka u tom pravcu.
Kada je prije tri godine prvi put izbila kriza, nadao sam se da će ona podstaći Evropu da se okrene punoj finansijskoj integraciji i većim političkim integracijama na putu prema shvatanju vizije zaista ujedinjene Evrope.
Nisam bio u pravu, jer sam shvatio da moj san ujedinjene Evrope a la Sjedinjene Države nije evropski san. Zaista, uz ogromno razočaranje sam zaključio da ne postoji evropski san jer oni koje mi, od spolja, nazivamo Evropljanima to nisu i ne žele da budu Evropljani.
Dio proteklog vikenda proveo sam sa grupom vodećih intelektualaca iz različitih evropskih zemalja. Njemci su bili čvrsti u svom ubjeđenju da je primarni uzrok krize u EU lijenost, raskalašnost i laganje takozvanih perifernih zemalja (Španije, Portugala, Irske, Italije, Grčke a možda čak i Francuske), naročito Grčke, Portugala i Španije.
One su naglasile da Njemci vjeruju u otplaćivanje troškova, u pametnu potrošnju, štednju, investiranje, proizvodnju i održavanje zdravog novca i jakih valuta. Ekonomski uspjeh Njemačke protekle decenije u potpunosti je pripisan odlučnom ostvarivanju njihove predanosti.
S druge strane, problemi drugih zemalja uglavnom su pripisivani njihovom neuspjehu da dobro prouče njemačku predanost. Da li su shvatili da je budžetski deficit i dug španske vlade u procentima BDP manji od njemačkog?
Da li su shvatili da su njemačke banke bile veliki kreditori i podupirači mjehura tržišta nekretnina perifernih država čiji je krah prethodio krizi? Da, ali jedino u teoriji. Oni očito nisu ubijeđeni da je to bio primarni uzrok problema ili da je održavanje u cjelini njemačkih banaka moglo doprinijeti odlaganju oporavka perifernih zemalja.
Da li shvataju da je za Njemačku euro u stvari potcijenjen (ako se uporedi sa vrijednošću koju bi imala njemačka marka) i da je veći dio uspjeha njemačkog izvoza pripisan tome? Apsolutno ne. Ne, uspjeh Njemačke se u potpunosti smatra rezultatom napornog rada i finansijske predanosti.
Moji saradnici su rješenje krize uglavnom vidjeli u okvirima nastavljanja sprovođenja strogih mjera štednje i postizanja fiskalnih i trgovinskih viškova time što će smanjiti plate, radna mjesta i troškove u perifernim zemljama.
Niko od njih nije bio zainteresovan za uspostavljanje evropske bankarske unije ili ijednog drugog tipa aranžmana kojim bi, za rezultat, njemački novac bio iskorišten za pomaganje izvršavanja obaveza širom Evrope.
To je, naravno, način na koji je proteklog vikenda odigrala kancelarka Angela Merkel uzimajući u obzir uslove pomoći Grčkoj kako bi uspjela da izbjegne neizvršene obaveze. Situacija u kojoj se nalazi Grčka zaista predstavlja jedan začarani krug.
Štednja je dovela do dramatičnog smanjivanja obima grčke ekonomije, što je značilo da dug u procentima BDP u stvari veoma brzo raste uprkos zajmovima i drugim mjerama koje su preuzete kako bi se rasteretila i regerenisala grčka ekonomija.
Grčka situacija se ne poboljšava, nego se pogoršava. Svi koji su prisustvovali sastanku, uključujući šeficu međunarodnog monetarnog fonda Kristin Lagard znali su i znaju da polovina mjera koje su usvojili neće biti dovoljna.
Svi znaju da će u jednom trenutku Grčkoj morati da otpišu dug. Međutim, njemačke politike u ovom trenutku ne dopuštaju Merkelovoj da se suoči sa stvarnošću, i ona nije tip lidera (neko bi pomislio na Helmuta Kola) koji pokušava da oblikuje i usmjerava javno mnjenje, umjesto da ga slijedi.
Niti je to isključivo stvar njemačkog ponašanja. Velika Britanija je uvijek igrala toplo-hladno kada je u pitanju Evropa. U ovom trenutku, ona igra na hladno više nego ikada prije.
Premijer Dejvid Kameron i njegova vladajuća koalicija jedino žele da budu dio EU dok god Britanija može da bude manje ili više u potpunosti autonomna i da ne mora da plaća bilo kakve troškove ili da prihvata bilo kakve odredbe. Moji izvori su se kladili da će Velika Britanija napustiti EU u narednih nekoliko godina.
Što se tiče Francuza, koji su uz Njemce glavni istorijski pokretači ideje EU, čini se da su riješeni da učine sve što mogu da bi pretvorili Francusku u pravu perifernu zemlju.
Novi predsjednik, Fransoa Oland, prošlog vikenda je poručio izvršnom direktoru kompanije Arselor-Mital, Lakšmiju Mitalu, da ako ne bude poštovao planove i zatvorio dvije stare, neefikasne visoke peći koje su dio kompleksa čeličana u Floranžu i stoga otpusti 600 francuskih radnika, da će francuska vlada nacionalizovati cijeli kompleks i pokušati da ga proda nekom drugom.
Na neki način, čini se da to nije u duhu akcije u cilju privlačenja stranih investicija - reklama koje je sponzorisala francuska vlada, sa porukom: „Kažite DA Francuskoj“.
Ono zbog čega zaista žalim je što divovi koji su izgradili EU više nisu sa nama, a patuljci koji su zauzeli njihova mjesta svi govore „NE“ Evropi.
Preveo: Miloš Rudović
Galerija
Bonus video:
