Čila Bala se zabrinula kada joj je ljekar rekao da mora operacijom ukloniti benignu izraslinu na licu pa je odlučila da se vrati i ponovo razgovara sa njim o drugim opcijama.
„Rekli su mi da je sljedeći slobodni termin za dvije nedjelje,“ kazala je 46-godišnja nastavnica iz Budimpešte.
Frustrirana uslugom u državnom zdravstvu, zatražila je mišljenje ljekara u privatnoj praksi, gdje su joj zakazali pregled za nekoliko dana. Ljekar joj je rekao da joj nije potrebna operacija i laserski uklonio izraslinu za pet minuta.
Taj zahvat je Balu koštao 15.000 forinti (46 eura) i od tada nije imala nikakvih problema. Rojters piše da je njen primjer dio šireg trenda u državama istočne Evrope, od Mađarske i Poljske do Rumunije, gdje se sve veći broj ljudi odlučuje za brži pristup medicinskoj njezi u privatnim bolnicama.
Ovu promjenu podstiče niska javna potrošnja na zdravstvo, što često dovodi do manjka radne snage i dužeg čekanja na preglede i operacije - u kombinaciji sa rastom zarada, što privatnu njegu čini održivom alternativom, navodi britanska agencija.
Poslodavci sve više nude privatno zdravstveno osiguranje kako bi privukli ili zadržali radnike u vrijeme opadanja nezaposlenosti i rekordne nestašice radne snage. Kao rezultat toga, pružaocima zdravstvenih usluga cvjeta biznis.
„Ovo je period osvajanja za privatne klinike,“ kaže za Rojters Peter Pal Varga, direktor Zdravstvenog centra Buda u Budimpešti, u kojem je milijarder Šandor Čanji 2017. kupio većinski udio.
Varga je rekao da njegova kompanija planira da izgradi novu opštu bolnicu u Budimpešti i modernizuje postojeću, koja je specijalizovana za operacije kičme. Procjenjuje se da će ukupni troškovi iznositi oko 20 milijardi forinti (oko 63 miliona eura).
Rojters piše da ne postoje sveobuhvatne cifre o veličini tržišta privatne zdravstvene njege u istočnoj Evropi, ali da su prihodi četiri najveća igrača u tom regionu iznosili skoro 600 miliona eura prošle godine i da se očekuje sličan rast 2019. Biznis zdravstvene zaštite, međutim, prate rizici, jer kompanije nemaju garanciju da će nadoknaditi velike početne investicije potrebne bolnicama i klinikama, dok tržiše postaje sve zasićenije i konkurentnije.
Među velikim izazovima je i nalaženje i zadržavanje osoblja zbog emigriranja ljekara i ostalih medicinskih radnika u zapadnu Evropu, te rast troškova za opremu i održavanje, dodaje Rojters.
Što se tiče socijalnog konteksta, neki analitičari upozoravaju da bi bum u privatnoj zdravstvenoj zaštiti mogao povećati nejednakost u regionu gdje u mnogim djelovima oni sa manjim zaradama već imaju kraći životni vijek.
Javna potrošnja na zdravstvo u istočnoj Evropi je znatno ispod prosjeka EU, prema posljednjim ispitivanjima Evropske komisije 2017, koja kažu da se zdravstveni sistemi u Mađarskoj, Poljskoj i Rumuniji nedovoljno finansiraju.
Ukupno izdvajanje na zdravstvo je iznosilo 7,2 odsto BDP u Mađarskoj, 6,7 odsto u Poljskoj i 5,2 odsto u Rumuniji, u poređenju sa prosjekom EU od 9,6 odsto.
Mnogi Istočnoevropljani, čije su zarade mnogo manje od onih u zapadnoj Evropi, čak i nakon brzog rasta proteklih godina, počeli su da daju svoj novac kako bi skratili vrijeme čekanja u bolnicama.
Privatna potrošnja na zdravstvo je iznosila dva odsto BDP u Mađarskoj i 1,8 odsto BDP u Poljskoj prošle godine, što je na istom nivou ili više nego u državama poput Njemačke sa 1,7 odsto i Francuske sa 1,9 odsto, navodi Rojters.
Za Rumuniju ne postoje uporedni podaci, ali je i tamo došlo do povećanja potražnje za uslugama u privatnim klinikama.
Industrija privatne zdravstvene njege u Rumuniji je ostvarila obrt od oko 2,3 milijarde eura prošle godine, što je porast od 13,8 odsto u odnosu na 2017.
Društvene podjele
Evropska komisija kaže da visoka potrošnja u privatnom zdravstvu u zemljama istočne Evrope vodi ka neravnopravnosti u pristupu medicinskim uslugama.
To produbljuje podjele u regionu gdje je stanovništvo sa nižim prihodima već slabijeg zdravstvenog stanja, prema analitičarima.
Životni vijek u Poljskoj, Mađarskoj i Rumuniji i dalje je ispod prosjeka EU, navodi Rojters i dodaje da posljednje istraživanje pokazuje da su nejednakosti u životnom vijeku prema stepenu obrazovanja „posebno velike“ u centralnoj i istočnoj Evropi.
U Mađarskoj, Poljskoj i Češkoj Republici, 30-godišnjak sa niskim nivoom obrazovanja može da očekuje da živi kraće za više od decenije od onih sa visokim stepenom obrazovanja.
Rojters ističe da je jaz najizraženiji u Rumuniji, gdje samo mali dio populacije može priuštiti privatne usluge. Privatne klinike u Bukureštu su preplavljene pacijentima, dok je pristup čak i državnoj njezi ograničen u ruralnim oblastima - gdje živi skoro polovina stanovništva.
Međutim, za mnoge u istočnoj Evropi koji mogu da priušte privatnu zdravstvenu zaštitu, to je postala potreba.
Mihal Soluča, 29-godišnji programer iz Varšave, kaže da je privatno zdravstveno osiguranje bio ključni benifit koji je dobio u pregovorima sa poslodavcem.
Bonus video:
