Premijer i predsjednik Hrvatske demokratske zajednice (HDZ) Andrej Plenković saopštio je juče da ima potrebnih 76 potpisa za formiranje vladajuće većine nakon ubjedljive pobjede na parlamentarnim izborima, koje je obilježila kontroverza zbog političke intervencije predsjednice Evropske komisije Ursule fon der Lajen.
Nakon što su analitičari uoči izbora predviđali neizvjestan rezultat i naporne pregovore o koalicionoj vladi, Plenković je juče prije početka sjednice užeg rukovodstva HDZ-a kazao da se formiranje nove vlade može očekivati brzo.
„Nije to danas bio onaj fiksni dogovor buduće parlamentarne većine, ali u svakom slučaju, oslanjamo se na dobru saradnju koju smo imali protekle četiri godine. I sa moje strane i strane kolega koji su obnovili mandate ta spremnost postoji. U svakom slučaju 76 potpisa je garantovano“, prenio je Index izjavu Plenkovića.
Portparol vlade na Tviteru je objavio da je Plenković sa svojih 66 osvojenih mandata dobio i podršku nacionalnih manjina, Hrvatske narodne stranke (NHS) i Reformista, što je dovoljno za formiranje vlade.
Nakon izbornog debakla Socijaldemokratske partije koja je osvojila samo 41 mandat, lider te partije juče je saopštio da će podnijeti ostavku. Davor Bernardić je kazao da će napustiti funkciju predsjednika SDP-a i da se na sljedećim stranačkim izborima neće kandidovati za lidera.
Analitičari ističu da je uvjerljiva pobjeda HDZ-a pokazala da se Plenkovićeva taktika da sazove izbore prije drugog talasa epidemije koronavirusa i prije nego što građani počnu da osjećaju posljedice ekonomskog pada, pokazala dobrom za njegovu partiju. HDZ-u je odgovarala mala izlaznost od svega 47 odsto birača.
Britanski „Gardijan“ piše da Plenković pokušava da približi HDZ političkom centru i da su pojedini radikalni elementi zbog toga napustili partiju i pridružili se desničarskom Domovinskom pokretu Miroslava Škora.
Škoro je na izborima osvojio 16 mandata, a uoči izbora se predviđalo da će njegova partija biti odlučujući faktor za formiranje vlade. Međutim pošto stranka nije uspjela da odvuče pristalice HDZ-a, Plenković sada može da formira vladu bez njih.
„Plenković je veoma sposoban političar. Uspio je da marginalizuje tvrdu desnicu u svojoj partiji i da savlada sve izazove. Sada će imati mnogo više uticaja i vidjećemo kakva je njegova vizija Hrvatske“, kazala je za „Gardijan“ Tena Prelac, istražiteljka na odsjeku za politiku i međunarodne odnose na Oksfordu.
HDZ je dio bloka Evropske narodne partije (EPP) u Briselu, i jedan broj vodećih političara iz drugih stranaka bloka pojavio se u spotu objavljenom malo uoči glasanja uz slogan HDZ-a „Sigurna Hrvatska“. Među tim političarima su austrijski kancelar Sebastijan Kurc, slovenački premijer Janez Janša, kao i šefica EK Ursula fon der Lajen, koja je na taj način prekršila smjernice o političkoj neutralnosti EK. Fon der Lajenova je članica njemačke Hrišćansko-demokratske unije (CDU) desnog centra koja takođe pripada bloku EPP.
Reagujući na lavinu kritika, glavni portparol Komisije Erik Mamer rekao je da je Fon der Lajen podržala hrvatsku kampanju u „ličnom svojstvu”, i dodao da „nažalost to nije jasno pokazano u finalnoj verziji videa“.
Kodeks ponašanja za članove Evropske komisije navodi da oni treba da se uzdržavaju od javnih izjava i intervencija u ime bilo koje političke partije ili organizacije socijalnih partnera čiji su članovi, osim kada oni učestvuju na izborima ili u glasanju.
Hrvatska evropska komesarka, Dubravka Šuica takođe se pojavljuje u spotu, iako komesari treba da budu nezavisni od vlada.
Alberto Alemano, profesor evropskog prava na HEC poslovnoj školi u Parizu, uložio je zvaničnu žalbu, navodeći kršenje kodeksa ponašanja EK koji postoji kako izvršno tijelo ne bi donosilo stranačke političke odluke, i odbacio je ideju da je poruka prenijeta u „ličnom svojstvu“. „Video poruka je snimljena u kancelariji Fon der Lajenove u zgradi EK i ona koristi institucionalnu titulu“, kazao je Alemano za „Gardijan“.
Poslije predsjedničkih izbora u Poljskoj, izbori u Hrvatskoj su prvi održani u EU od kako je počela pandemija. Mediji su juče u velikoj mjeri izvještavali o tome kako tokom slavlja političari iz redova HDZ-a, uključujući i ministra zdravlja, nijesu vodili računa o socijalnoj distanci niti su koristili maske.
Bonus video:
